Kazakistan’da sandıklar kuruluyor

Kazakistan'da halk yarın, parlamentonun alt kanadı olan meclisin yeni dönem milletvekillerinin belirleneceği erken seçimler ve 'Maslihat' adı verilen yerel idare meclisi üyelerini belirlemek için sandık başına gidecek.

Kayıtlı 8 milyon 800 binden fazla seçmenin bulunduğu Kazakistan'da, halk 16 seçim bölgesinde, 9 bin 728 sandıkta oy kullanabilecek. Seçimlere katılımın, kampanyası etkin geçen yerel idare meclisi üyeleri seçiminin de etkisiyle yüksek olması bekleniyor.

Kazakistan'da parlamentonun son anayasa değişiklikleriyle bazı yetkilerinin artırılmasına karşın temel olarak yasama yetkisi bulunuyor. Hükümet parlamentonun içinden çıkmıyor.

Kritik zamanlama

Seçimler iki açıdan olağanüstü özellik taşıyor. Birincisi seçimin tarihi. Yeni meclisin aslında 2009 yılında seçilmesi gerekiyordu. Ancak bu yılın başındaki anayasa değişikliklerinin ardından Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev meclisi feshederek 18 Ağustos’ta erken seçim ilan etti. Bu seçimleri olağanüstü kılan ikinci özellik ise ülkede ilk kez nispi temsil usulünün uygulanacak olması.

Kazakistan’ın Almanya Büyükelçisi Kayrat Sarıbay nispi temsil sisteminin önemini şöyle açıklıyor: “Anayasa değişiklikleri çerçevesinde meclisin alt kanadı nispi temsil usulüyle, yani parti listeleri temelinde belirlenecek. Bu seçimler, somut adayların olmaması açısından özel. Adaylar değil, partiler öne çıkıyor. Bu, siyasi fikir çeşitliliğini ve toplumumuzda farklı görüşlere karşı hoşgörüyü teşvik edecek.“

Baraj sorunu

Batılı gözlemciler ise siyasi fikir çeşitliliği konusunda ülkede önemli eksiklikler bulunduğu görüşünde. Siyasi partiler, ’oblast’ adı verilen 14 idari bölge ve özel statülü Astana ve Almatı kentleri seçim bölgeleri olmak üzere 16 seçim bölgesinde, aday gösterdikleri bölgelerden meclise milletvekili gönderebilmek için ülke genelinde yüzde 7 barajını geçmek zorunda. Meclise girebilmek için barajı kaç partinin aşabileceği de merak konusu. Otoriter Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev 1991 yılından bu yana ülkeyi yönetiyor. Nazarbayev’in partisi Nur Vatan’ın (Nur Otan) bu seçimlerden de galip çıkmasına kesin gözüyle bakılıyor.

Kazak siyaset bilimci Dosım Satpayev de bu görüşte: “Bunun, Devlet Başkanı’nın partisi olduğu gözönüne alındığında seçimlerden kötü sonuç alması beklenemez. Tabii ki yönettiği partinin, son Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde kendi aldığından daha düşük bir oy almaması için çaba göstermesi normal.“

Son cumhurbaşkanlığı seçiminde yüzde 91’lik oy oranıyla göreve yeniden seçilen Nazarbayev, iktidar partisinin başkanı olarak meclis seçimleri yarışında da aktif rol oynuyor. Devlet Başkanı televizyondan halka sesleniyor, “Nur Vatan’a oy vererek daha iyi bir gelecek, ilerleme ve büyümeye oy vereceksiniz“ vaadinde bulunuyor.

Yedi parti yarışıyor

Devletin zirvesinden iktidar partisine gelen bu desteğin yanında muhalefet partilerine fazla bir hareket alanı kalmıyor. Muhalefetteki Komünistler daha baştan seçimi boykot kararı aldı. Parlamentonun 107 üyesinin 98'inin belirleneceği milletvekili seçimlerine yedi siyasi parti, toplam 376 aday ile katılıyor. Muhalefet geçtiğimiz seçimlerde meclise bir sandalyelik farkla girememişti.

2009 yılında Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) başkanlığı için aday olan Kazakistan kendisini dünyaya istikrarlı bir demokrasi olarak kanıtlamak istiyor. Cumartesi günkü meclis seçimleri bu açıdan önem taşıyor. Merkez Seçim Kurulu verilerine göre seçimler için şimdiden binin üzerinde uluslararası gözlemci akreditasyon yaptırdı bile. Seçimleri izlemek üzere başta AGİT olmak üzere çeşitli uluslararası kuruluşlarla 25 ülke ve bazı bağımsız kuruluşlar adına toplam 1129 gözlemci ile 176 yabancı basın mensubunun akredite olduğu belirtiliyor.