İsrail Doha'yı vurdu: Trump denge arıyor, dünya tepkili

İsrail'in ABD ve Avrupa Birliği (AB) ile iyi ilişkilere sahip Katar'a yönelik saldırısı şaşkınlık yarattı. ABD Başkanı Donald Trump saldırıdan duyduğu rahatsızlığı dile getirirken aralarında Türkiye'nin de olduğu birçok ülkenin lideri Katar'a desteğini açıkladı.

Trump Katar ve İsrail arasında denge arayışında

ABD Başkanı Donald Trump, güçlü şekilde destek verdiği İsrail'in saldırısını eleştirmekten kaçınırken Ortadoğu'daki en önemli müttefiklerinden Katar'ın tepkisini de çekmeyecek bir denge arayışında. Trump saldırı için "talihsiz olay" dedi ancak başka bir ülkenin egemenliğinin ihlal edilmesini kınamadı. Trump Doha'yı yatıştırmak için sosyal medya hesabından, "Bu, Başbakan Netanyahu tarafından verilen bir karardı, benim tarafımdan değil" açıklaması yaptı.

Daha sonra Beyaz Saray yakınlarındaki bir restoranda daha detaylı konuşan Trump, saldırıdan "memnun olmadığını" söyledi, "Hiç de mutlu değilim" ifadesini kullanan ABD Başkanı, İsrail'in saldırıyı kendilerine önceden haber vermediğini de belirtti.

İsrail saldırıyı ABD'ye önceden haber verdi mi?

Buna karşın Trump, İsrail'in bir saldırı gerçekleştireceğini öğrendiklerinde Özel Temsilcisi Steve Witkoff'tan Doha'yı uyramasını istediğini söyledi ancak "Saldırıyı durdurmak için geç kaldıklarını" ifade etti. Katar Dışişleri Bakanlığı ise ABD'den böyle bir uyarının "Patlama sesleri duyulmaya başladıktan sonra geldiğini" belirtti.

İsmini gizli tutan ABD'li bir yetkiliye göre, ABD ordusu saldırıdan kısa önce askeri kanallar aracılığıyla İsrail tarafından bilgilendirildi; ancak bu bildirim "çok belirsizdi". Aynı yetkili, bildirimin İsrail ordusunun Hamas'a saldıracağına dair genel bir ifade içerdiğini ancak konum gibi ayrıntıların belirtilmediğini, bu nedenle bölge ülkelerinin zamanında uyarılamadığını anlattı.

Eski bir ABD hükümeti yetkilisine göre ise İsrail sık sık, "uçaklar havadayken" Pentagon ya da büyükelçilikleri arayıp haberdar etmekle yetiniyor.

Katar Trump'a 400 milyon dolarlık uçak hediye etmişti

Katar, ABD için İran'dan Venezuela'ya bir çok ülke ile başta tutukluların serbest kalması olmak üzere çeşitli müzakerelere aracılık etmiş bir ülke. Yaklaşık 10 bin Amerikan askeri ile Ortadoğu'daki en büyük ABD üssüne sahip ülkenin yönetimi Mayıs ayında ABD Başkanı'na bir uçak hediye etmişti. 400 milyon dolar değerindeki Boeing 747 jet henüz kullanımda değil. Katar aynı model bir başka uçağı Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a da hediye etmişti.

Körfez ülkesi Katar, İsrail ve Hamas arasındaki görüşmelerin yanı sıra geçmişte ABD ve Taliban müzakerelerine ev sahipliği yapmıştı.

Erdoğan: Stratejik ortağımız Katar'ın yanındayız

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan saldırıya dair X hesabından, "Gözü dönmüş Netanyahu hükümetinin çatışma ve istikrarsızlığı derinleştirme amacında olduğunu bir kez daha açıkça ortaya koymuştur" diye yazdı.

Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani ile telefonda görüşen Erdoğan, "Bu saldırıyı lanetliyorum. Türkiye, tüm imkânlarıyla Filistinli kardeşlerinin ve müttefiki, stratejik ortağı ve dostu Katar Devleti'nin yanındadır" dedi.

Almanya Başbakanı Merz Katar liderini aradı, destek verdi

Almanya Başbakanı Friedrich Merz de saldırıyı kınadı. Katar Emiri Al Sani ile telefonda konuşan Merz, İsrail'in eylemini "Katar'ın egemenliğinin ve toprak bütünlüğünün ihlali" olarak niteledi, bunun "kabul edilemez" olduğunu belirtti.

Merz, Gazze'de ateşkes sağlanması ve rehinelerin serbest bırakılması yönündeki arabuluculuk çabaları için de Katar'a övgüde bulundu.

Almanya'dan Dışişleri Bakanı Johann Wadephul da bir açıklama yaptı ve saldırıyı kınadığını bildirdi. Wadephul, İsrail'in saldırısının "yalnızca Katar'ın egemenliğini ihlal etmekle kalmayıp, aynı zamanda rehinelerin serbest bırakılması için yürütülen tüm çabaları tehlikeye attığını" söyledi.

İngiltere saldırıda ölen Katarlı personel için başsağlığı diledi

Saldırıyı kınadığını belirten bir diğer lider İngiltere Başbakanı Keir Starmer oldu. İsrail saldırısının "Katar'ın egemenliğine açık bir ihlal" anlamına geldiğini söyleyen Starmer, bunun Ortadoğu'da gerilimi körükleme riski taşıdığını da kaydetti.

Katar Emiri ile telefonda görüşen Starmer, saldırıda öldüğü belirtilen bir Katarlı güvenlik görevlisi için başsağlığı dileğinde bulundu.

BM ve Arap ülkelerinden İsrail'in saldırısına tepki

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres de saldırıyı Katar'ın egemenliğine yönelik "açık bir ihlal" olarak nitelendirdi ve bunun ateşkes çabalarını baltaladığını söyledi.

Guterres, Doha'nın Gazze savaşının sona ermesine yönelik "çok olumlu rolünden" övgüyle bahsetti.

Bu arada BM Güvenlik Konseyi'nin İsrail saldırısını görüşmek üzere bugün acil bir toplantı gerçekleştirmesi bekleniyor.

Suudi Arabistan ve diğer Arap ülkeleri de İsrail'e yönelik eleştirileri yineledi. Riyad bunu, "vahşi bir İsrail saldırganlığı ve Katar'ın egemenliğine açık bir ihlal" olarak nitelendirdi.

Hamas ve İsrail saldırı için ne söyledi?

Hamas, Katar'daki liderliğine yönelik İsrail'in sürpriz saldırısını "bir başarısızlık" olarak nitelendirdi ve üst düzey yöneticilerinden hiçbirinin öldürülmediğini belirtti. Hamas'ın açıklamasına göre, Doha'daki saldırıda alt düzeydeki altı kişi öldü.

İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ise saldırıyı İsrailli savaş pilotları ve istihbarat servisi Şin Bet tarafından gerçekleştirilen "cerrahi bir operasyon" olarak tanımladı. Ancak Netanyahu, üst düzey Hamas liderlerinden herhangi birinin öldürülüp öldürülmediği konusunda bir şey söylemedi.

Gazze'de tutulan rehinelerin yakınları, saldırının sevdiklerinin hayatını tehlikeye atabileceği konusunda ciddi endişelerini dile getirdi. 7 Ekim 2023'te Gazze'ye kaçırılan 251 kişiden 48'inin hâlâ Hamas'ın elinde bulunduğu, bunların 20'sinin hayatta olduğu değerlendiriliyor.

dpa,Reuters,AP / MUK,BÖ