Halep: Enkaz altındaki tarih

2011 yılında barışçıl birer protesto olarak başlayan ve kısa sürede iç savaşa evrilen çatışmalar, 2012 yılında Halep'e sıçradı. Kent, kendini kurşun, bomba ve füzelerin ortasında buldu.

Böylece Halep, doğusunda muhaliflerin, batısında ise Suriye ordusunun kontrolü sağladığı, bölünmüş bir muharebe meydanı halini alıverdi. Suriye'nin en büyük kenti Halep, iç savaşın büyük zarar verdiği yerlerden biri.

Şehrin tarihi çehresini oluşturan Halep antik kenti, 1986 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne alınmıştı. İç savaşın beraberinde getirdiği çok yönlü şiddet sonucunda, Halep antik kentini oluşturan tarihi yapılar bugün ya yıkılmış ya da yanmış durumda.

Halep, binlerce yıllık tarihi boyunca medeniyetlerin yaşadığı, buluştuğu, karıştığı ve çatıştığı bir yer olageldi. Kentte Hititler, Süryaniler, Araplar, Moğollar, Memlükler ve Osmanlılar yaşadı ve kendi izlerini bıraktı. Halep, zengin ve renkli mimarisini tüm bu farklı medeniyetlere, toplumlara ve hükümdarlara borçlu.

12. yüzyılda Haçlılara karşı savaşan Eyyübi lideri Salih Eyyub, Halep'i "Suriye’nin gözü", Halep Kalesi'ni ise "Suriye'nin göz bebeği" olarak nitelemişti. Suriye ordusu Aralık ayında şehrin tamamında kontrolü sağladıktan sonra Suriye'nin Baş Müftüsü Ahmet Bedrettin Hassun ise, Halep Ulu Camii'yi "Halep'in tacı" olarak tanımladı.

Suriye'nin ticaret başkenti Halep, yüzyıllar boyunca dünyanın en önemli ticaret merkezlerinden biriydi. Gelenekselden moderne geçiş yapmayı başarabilmiş Ortadoğu kentilerinden biri olan Halep'te bulunan bir alışveriş merkezi, bugün bu halde.

Halep'in tarihi çarşıları bugün perişan durumda. El Medine ve El Zarap çarşıları, yüzyıllar boyunca tüccar ve müşterilerin uğrak yerlerinden biri olagelmişlerdi. Pamuk, altın, yiyecek, giysi, dikiş nakış ürünleri ve malzemeleri... Bugün hepsi paramparça.

Halep ticaret kenti olmasının yanı sıra, savaş patlak vermeden önce yılın her mevsiminde dünyanın dört bir yanından ziyaretçilere ev sahipliği yapan popüler turist lokasyonlarından biriydi.

Halep, bir yanda camileri ve kiliseleri, diğer yanda ise barış içinde bir arada yaşayan Sünnileri, Alevileri ve Hristiyanları ile bir arada yaşamın mümkün olduğunu kanıtlayan, eşi benzeri olmayan bir şehirdi.

Kültürel çeşitlilik, birçok Batı kentinde bugün hala tartışılan bir mesele iken, Halep kültürel ve dinsel çeşitliliğin doğal biçimde var olmayı başardığı bir yerdi.

Savaşın getirdiği gazap, Halep'in ruhuna işlemeyi tam olarak başaramamış olsa da, çehresine sinmeyi maalesef başarmış gözüküyor. Dünya, tarihin en eski kentlerinden birinin adım adım yok edilişine tanıklık ediyor. Hamamlar, camiler, kiliseler, çarşılar, okullar, kaleler ve insanların evlerinin yok edilişine.

Suriye ordusu kısa süre önce Halep'in tamamında kontrolü sağladı. Muhaliflerin ve sivillerin kentten tahliyesi sürüyor. Dünyanın tarihen en zengin şehirlerinden olan Halep'in ne zaman ve nasıl yeniden inşa edileceğiniyse zaman gösterecek.