Danimarka Trump'ı ciddiye alıyor: Grönland neden önemli?
28 Ocak 2025
"Grönland halkı ABD'yi istiyor." Bu sözler Danimarka toprağı Grönland'ı ABD sınırlarına katmak istediğini söyleyen Donald Trump'a ait. ABD Başkanı Trump sınırları genişletme fikrini Pazar günü yaptığı açıklamasında tekrarladı.
Tehdidi ciddiye alan Danimarka ise donanması güçlendirmek için 2 milyar dolarlık yatırım kararı aldı. Yeni silahlanma paketi üç gemi ve iki uzun menzilli insansız hava aracı alınmasını içeriyor.
Öte yandan limitlerinin farkında olan Danimarka yönetimi siyasi destek de arıyor.
Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen son birkaç günü Avrupalı liderlerle görüşmelerle geçirdi. Muhataplarının "sınırların dokunulmazlığı" konusunda kendisine destek verdiğini söyledi.
Salı günü Frederiksen'i Berlin'de ağırlayan Başbakan Olaf Scholz, ismini anmadan ABD Başkanı Donald Trump'ı eleştirdi, "Sınırlar zor kullanarak değiştirilmemeli. İlgili kişiye duyurulur" dedi.
Trump ise Avrupalı müttefiklerinin karşı çıktığı hedefine ulaşmak için askeri müdahale seçeneğini gözardı etmeyeceği tehdidinde bulunuyor.
Peki uluslararası toplumun, yayılmacılık fikrinin çoktan tarihe karıştığına inandığı bir dönemde Trump neden dünya haritasını yeniden çizmek istediğini söylüyor?
Grönland neden önemli?
Aslında Trump'ın Dünya'nın en büyük adası Grönland'a olan ilgisi yeni değil, 2017-2021 yılları arasındaki ilk başkanlık döneminde de burayı satın alarak ABD'ye katmak istediğini söylemiş ve tepkileri üzerine çekmişti. Trump 2019'da adayı satın almak istediğini beyan ettiğinde Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen bu talebi geri çevirmiş, ABD Başkanı karşılığında Danimarka ziyaretini iptal etmişti.
Kar ve buzla kaplı muhteşem doğası, dağları, tundrası ve hayvanlarıyla turistlere sıra dışı bir deneyim sunan Grönland, dünya için artık güzel Instagram fotoğraflarının paylaşıldığı bir destinasyondan fazlası.
Yaklaşık 56 bin Grönlandlı'ya koruma vadeden Trump'ın bölgeye olan ilgisinin ardında adanın taşıdığı jeopolitik ve ekonomik önem yatıyor.
Grönland, yeraltı kaynakları son derece zengin olan bir bölge. Öte yandan iklim değişikliği nedeniyle buzulların eridiği bir çağda, Çin ve Rusya gibi süper güçlerin Grönland'ın da yer aldığı Arktik bölgesine olan stratejik ilgisi de giderek artıyor.
Alaska eyaleti sayesinde bu bölgede doğal bir aktör konumundaki ABD'nin 1951 yılından bu yana Grönland'ın kuzeybatısında bir hava üssü de bulunuyor.
Peki Grönland halkı ne istiyor?
Grönland parlamentosunda milletvekili olan Aaja Chemnitz, Trump'ın planlarına tepkisini şu sözlerle dile getirdi:
"Ben Trump'ın ülkemizi ilhak edip imparatorluğunu genişlettiği vahşi rüyalarındaki bir satranç piyonu olmak istemiyorum."
Danimarka'ya bağlı özerk bir bölge olan Grönland'ın 1979 yılında yapılan referandumdan bu yana kendi parlamentosu bulunuyor. Kendi kendini yöneten Grönland'ın dış ve güvenlik politikaları ise Kopenhag tarafından belirleniyor.
Ancak adada Danimarka'dan bağımsızlık talep eden siyasi gruplar da mevcut. Bunlardan biri de bağımsızlık taraftarı olduğu bilinen Grönland Başbakanı Mute Egede. Yeni yıl mesajında yeniden Danimarka'dan bağımsızlık çağrısında bulunan Egede, "Grönland'ın bağımsız bir devlet olmasının çerçevesini çizme çalışmaları hâlihazırda başlamıştır" diye konuştu. Nisan ayında parlamento seçimlerinin yapılacağı özerk adada bağımsızlık taraftarları sandıktan güç kazanarak çıkmayı umuyor.
Öte yandan özerk idarenin Başbakanı Mute Egede, Trump'ın planlarına da karşı, adanın "Amerikan olmak istemediğini" söylüyor.
Bağımsızlık düşüncesinin şekillenmesinde, 18'inci yüzyılda Danimarka ve Norveç tarafından kolonileştirilen Grönlandlıların, kolonyal efendilerinin geçmişte işlediği suçlarla giderek daha fazla yüzleşmesi de önemli bir rol oynuyor. Örneğin İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Grönlandlı kadınların doğum kontrolüne zorlanması ve çocukların ailelerinin rızası olmaksızın Danimarka'ya kaçırılması, yerlilerin kollektif hafızasında hâlâ yerini koruyor.
Trump'a göre "ulusal güvenlik meselesi"
Trump'ın kendisi gibi iş adamı olan oğlu Donald Trump Jr.'ın geçtiğimiz haftalarda Grönland'a gerçekleştirdiği "özel ziyaret" dikkat çekmişti. Başkent Nuuk'a iniş yapmasının ardından Grönland devlet televizyonuna verdiği demeçte ziyaretinin meşruiyetini savunan Trump Jr., "Buraya biz yalnızca turist olarak geldik" dedi, babasının selamlarını getirdiğini sözlerine ekledi.
Ziyareti sırasında bir restoranda bir grup Grönlandlı ile de bir araya gelip sohbet eden Trump Jr., Grönlandlılarla doğrudan konuşması için telefonla babasını da aramıştı.
O tarihte henüz yemin ederek Beyaz Saray'daki ikinci dönemine başlamamış olan Trump, adanın yerlilerine "Size iyi muamele ediyoruz. Bunu biliyorsunuz. Kendinize iyi bakın" diye seslenmişti. Oğul Trump ziyareti sırasında Grönlandlılara babasının seçim kampanyasının sembolü hâline gelen kırmızı "MAGA şapkası" da dağıttı.
Oğlu Grönland'ı ziyaret ettiği sırada Trump, kişisel konutu Mar-a-Lago'da düzenlediği basın toplantısında, bir gazetecinin Grönland'ı ele geçirmek için askeri güç veya ekonomik baskı kullanmayacağını garanti edip edemeyeceği sorusuna "Hayır. Bunu garanti edemem" diyerek yanıt vermişti.
Trump ABD'nin "ulusal güvenliği için" Grönland'a ihtiyaç duyduğunu savunuyor:
"Dürbüne ihtiyacınız yok. Dışarı baktığınızda her yerde Çin ve Rus gemileri görüyorsunuz. Buna izin vermeyeceğiz."
DW,AFP,Reuters,dpa / BÜ,MUK,HS