Mabadiliko ya kimataifa kuamua awamu mpya ya vita Ukraine

Kuanzia mbinu mpya za majadiliano za Washington na uitikiaji wa Moscow kwa migogoro ya nishati katika nchi jirani ya Moldova, na wasiwasi mkubwa juu ya usalama wa nyuklia, mzozo huo unatanuka zaidi ya uwanja wa vita na kugusa siasa za kimataifa na maisha ya watu wa kawaida.

Soma pia: Putin: Mazungumzo na Ukraine yanawezekana, lakini bila Zelensky

Rais wa Marekani, Donald Trump, aliamsha mjadala mpya siku ya Jumatatu, baada ya kupendekeza kwamba Ukraine inapaswa kutoa madini yake adimu yanayotumika sasa kwenye vifaa vya kielektroniki ili Marekani iendelee kuipatia msaada wa kijeshi.

Pendekezo hilo linaakisi wazo la awali lililotolewa na Rais wa Ukraine Volodymyr Zelensky Oktoba mwaka jana kama sehemu ya "mpango wake wa ushindi" unaolenga kulinda rasilimali za Ukraine, yakiwemo madini ya chuma yenye thamani ya matrilioni ya dola.

Trump alisema wakati akizungumza na waandishi habari katika ikulu ya White House, kuwa "tunatazamia kufanya makubaliano na Ukraine, ambapo watapata kile tunachowapa kwa madini yao adimu na vitu vingine." Kwa maneno yake, anataka kuhakikisha kwamba msaada wa Marekani unahusishwa na dhamana ya kupata rasilimali muhimu.

Moscow haikupoteza muda kujibu. Msemaji wa Kremlin, Dmitry Peskov, alisema maneno ya Trump yanaonyesha kuwa Marekani haiko tayari kutoa msaada bure tena. "Hii inaonyesha kwamba Marekani haiko tayari kutoa msaada bure kwa Kyiv," alisema, akionyesha kuwa sasa watoaji msaada wanataka rasilimali za thamani kama malipo au mabadilishano.

Raia wa kawaida ndiyo waathirika wakubwa

Hata wakati mijadala ya kidiplomasia inatokota, vita vinaendelea kugharimu maisha ya raia. Katika mji wa mashariki wa Izyum, ulioathirika na miezi kadhaa ya ukaliaji na mapigano makali, shambulio la kombora la masafa la Urusi limeua watu wanne na kuwajeruhi wengine 17, kulinga na ripoti ya gavana wa mkoa.

Wasiwasi kuhus usalama wa nyuklia umevutia pia nadhari ya kimataifa. Mkuu wa shirika la kimataifa la nishati ya nyuklia Rafael Grossi, alitangaza ziara yake ya 11 nchini Ukraine, kuangalia usalama wa vituo vya nyuklia, na kuonya kuwa mtandao wa kusambaza umeme wa nchi hiyo unazidi kudhoofika kutokana na mashambulizi ya mara kwa mara ya makombora na droni.

Soma pia:Washirika watano wa Ulaya wanatafuta kuimarisha sekta ya silaha ya Ukraine

Katika eneo la Kursk, taarifa kutoka Korea Kusini zinaonesha kwamba jeshi la Korea Kaskazini, ambalo lilikuwa likishirikiana na Urusi katika vita vya Ukraine, limejiondoa kutokana na hasara kubwa.

Taarifa hizi zinadhihirisha kuwa mgogoro umeleta athari kubwa hata kwa washiriki wa nje, ambao sasa wanapunguza ushirikiano wao kutokana na vifo na majeraha mengi.

Mbali ya uwanja wa mapigano, athari za vita hivi zinasikika kote Ulaya Mashariki. Katika kushughulikia mzozo uliosababishwa na hatua ya Urusi kukata ugavi wa gesi, Umoja wa Ulaya umetangaza msaada wa dharura wa euro milioni 250 kwa Moldova.

Aidha, kuna msaada maalum wa  euro 60 milioni kwa eneo la Transnistria, ambalo limekumbwa na matatizo ya nishati tangu Urusi ilipokata usambazaji wa gesi.

Katika upande wa kibinadamu, Ukraine imefanikiwa kuwarudisha watoto 12 ambao waliohamishwa kwa nguvu hadi maeneo yanayodhibitiwa na Urusi, kupitia mpango wa "Bring Kids Back UA".

Hatari kwa uhuru wa habari

Hata hivyo, nchi hiyo inakabiliwa na changamoto nyingine: uhuru wa vyombo vya habari. Shirika la Watafiti wa Vyombo vya Habari (CPJ) linaonya kuhusu uchunguzi unaofanywa dhidi ya tovuti maarufu ya habari, Ukrainska Pravda, kwa madai ya ufichuzi wa siri za serikali.

Wataalamu wa habari wanahofia kwamba hatua hizi zinaweza kuathiri uhuru wa kutoa habari na kufanya kazi bila hofu.

Mabadiliko haya ya siasa, vita, na msaada wa kibinadamu yanaonyesha kwamba mgogoro wa Ukraine sio tu vita bali ni suala la rasilimali, nishati, usalama wa nyuklia, na uhuru wa habari.

Baada ya miaka mingi ya vita, mustakabali wa Ukraine, na athari zake duniani, bado ni jambo lisiloeleweka. Ni wazi kwamba sasa mabadiliko haya yanahitaji ushirikiano wa mataifa yote ili kuhakikisha usalama na ustawi wa watu wote, hasa wale wanaoishi katika maeneo yanayoathiriwa moja kwa moja na mgogoro huu.

Chanzo: Mashirika