Tshisekedi asema jeshi lake linapambana vikali dhidi ya M23

Mashambulizi ya miezi kadhaa ya kundi la waasi wa M23, ambalo limechukua maeneo makubwa ya mashariki mwa DRC, ikiwemo mji muhimu wa Goma, yamechochea wito wa mazungumzo ya dharura na onyo la janga la kibinadamu linalokaribia.

Eneo la Kongo Mashariki lenye utajiri wa madini, limekumbwa na miongo ya migogoro inayo husisha makundi ya silaha, ambayo baadhi yake yanaweza kuhusishwa na mauaji ya kimbari ya Rwanda ya mwaka 1994. 

Katika hotuba yake ya kwanza tangu mgogoro huu kuanza, Tshisekedi alisema kuwa "jibu kali na lililoratibiwa dhidi ya magaidi hawa na wafuasi wao linaendelea." 

Alikosoa pia kushindwa kwa jumuiya ya kimataifa kufanya kitu katikati mwa mbaya zaidi ya usalama.

"Kimya chenu na kutokufanya kitu... ni dhihaka" kwa DRC, alisema katika hotuba ya televisheni Jumatano usiku, akiongeza kuwa mashambulizi ya wapiganaji wanaoungwa mkono na Rwanda yanaweza kusababisha "kuongezeka kwa mgogoro" katika kanda nzima ya Maziwa Makuu.

Mapema Jumatano, wapiganaji wanaoungwa mkono na Rwanda walifanya mashambulizi upande mwingine, wakiteka wilaya mbili za mkoa wa Kivu Kusini baada ya kulishinda jeshi la Kongo katika mji mkuu wa mkoa wa Kivu Kaskazini. Jeshi la Kongo halikuwa limetoa taarifa kuhusu mashambulizi mapya ya M23.

Soma pia: Marekani yaitaka Rwanda kujiondoa katika mji wa Goma

Baada ya siku kadhaa za mapigano makali yaliyosababisha vifo vya zaidi ya watu 100 na karibu 1,000 kujeruhiwa, kulingana na hesabu ya AFP kutoka hospitali zilizozidiwa, hali ilirudi kuwa tulivu Goma Jumatano huku wakazi wakianza kutoka majumbani kwao. 

"Leo hatuogopi," alisema mkaazi wa Goma Jean de Dieu kwa simu kutoka mji huo wenye wakazi milioni moja ulio katikati ya Ziwa Kivu na mpaka wa Rwanda. 

"Kuna njaa Goma. Lazima tuende kuchota maji kutoka ziwani na hatuna dawa," alisema mkaazi mwingine, Kahindo Sifa.

Wito wa kusitisha mapigano na mazungumzo ya amani

Licha ya shinikizo la kimataifa kumaliza mgogoro huu, Tshisekedi alikataa kushiriki katika mazungumzo ya dharura na rais wa Rwanda Paul Kagame Jumatano. 

Wakati wa mkutano wa video wa Jumuiya ya Afrika Mashariki, viongozi wa nchi wanachama walitoa wito wa suluhu ya amani kwa mgogoro huo. 

Walitilia mkazo haja ya "serikali ya Kongo kushiriki moja kwa moja na wadau wote, ikiwa ni pamoja na M23 na makundi mengine ya silaha yanayolalamikia." 

Angola, ambayo iliingilia kati kushawishi mazungumzo mapema mwezi jana kabla ya M23 kuanzisha shambulizi lake, iliwataka viongozi wa Kongo na Rwanda kukutana haraka mjini Luanda. 

Tshisekedi aliwasili huko Jumatano kwa mazungumzo kuhusu hatua zijazo, ilisema taarifa kutoka ofisi ya rais wa Angola. 

Wapiganaji wa M23 na wanajeshi wa Rwanda waliitwa Goma siku ya Jumapili, na kuuteka uwanja wa ndege wa mji huo na maeneo mengine muhimu ya biashara ya madini.

Soma pia: Mpaka wa Kongo-Rwanda yafungwa baada ya waasi wa M23 kuiteka Goma

Jumatano, wapiganaji hawa walikumbana na upinzani mdogo walipotwaa maeneo ya Kiniezire na Mukwidja mkoani Kivu Kusini, kama ilivyosema kiongozi wa shirika la kiraia na wakazi wa eneo hilo. 

Mapigano haya mapya yameongeza janga la kibinadamu ambalo lilikuwa tayari mbaya katika mkoa huu, na kusababisha upungufu wa chakula na maji na kulazimisha nusu milioni ya watu kuhamia maeneo mengine mwezi huu, kwa mujibu wa Umoja wa Mataifa.

Uporaji baada ya Goma kuanguka

Baada ya wanajeshi wengi wa Kongo kutoroka au kukamatwa, vikosi pekee katikati ya jiji la Goma Jumatano vilikuwa vya wapiganaji wa M23 au wanajeshi wa Rwanda, baadhi yao wakifyatua risasi hewani, kulingana na waandishi wa habari wa AFP.

Mistari mrefu ya wanajeshi wa Kongo na wanamgambo wanaoiunga mkono Kinshasa, wasio na silaha na waliofunga vilemba vyeupe vichwani, walikuwa wakitembezwa katikati ya jiji na wapiganaji wa M23, kilisema chanzo cha usalama. 

Kulikuwa pia na uporaji mkubwa katika jiji hilo. Mwanafunzi Merdi Kambelenge aliiambia AFP kuwa hali "ilikuwa tayari imetulia" lakini alisema ukosefu wa umeme ulimaanisha "tumekatwa kutoka kwenye ulimwengu." 

Upande mwingine wa nchi, waandamanaji wenye hasira katika mji mkuu wa Kinshasa Jumanne jioni walivamia balozi za mataifa mbalimbali ambayo walikuwa wakiyalaumu kwa kutofanya chochote kumaliza machafuko mashariki mwa DRC. 

Baada ya waandamanaji kuchoma matairi mitaani na kupora maduka ya supermarket, mamlaka zilizuia maandamano mengine katika mji mkuu, ambao ulirudi kuwa tulivu Jumatano. 

Soma pia: Wanajeshi wengine wa Afrika Kusini wauawa mashariki Kongo

Marekani, ambayo ilikuwa miongoni mwa nchi ambazo ubalozi wake ulishambuliwa, iliwaagiza wafanyakazi wa ubalozi wasio wa dharura na familia zao kuondoka nchini humo.

Mkoloni wa zamani wa DRC, Ubelgiji, pia iliwaonya raia wake dhidi ya kusafiri kwenda nchini humo, huku shirika la ndege la Brussels Airlines likisitisha safari zake kwenda Kinshasa.

Shinikizo kwa Rwanda kuondoa wanajeshi wake

Umoja wa Mataifa, Marekani, China, na Umoja wa Ulaya zote zimezitaka Rwanda kuondoa vikosi vyake katika eneo hilo.

Lakini balozi wa Rwanda kwa ajili ya kanda ya Maziwa Makuu, Vincent Karega, aliiambia AFP kuwa harakati za M23 "zitaendelea."

Inawezekana kwa wapiganaji hao kusonga mbele zaidi ya upande wa mashariki -- hata hadi Kinshasa, aliongeza Karega.

DRC inajivunia dhahabu na madini mengine kama vile Cobalt, coltan, tantalum na tin yanavyotumika katika betri na vifaa vya elektroniki duniani kote.

Soma pia:Waasi wa M23 waingia Goma 

Kinshasa inailaumu Rwanda kuanzisha mashambulizi hayo ili kufaidika na utajiri wa madini wa mkoa huo - tuhuma ambazo zimethibitishwa na wataalamu wa Umoja wa Mataifa wanaosema kuwa Kigali ina maelfu ya wanajeshi katika jirani yake na "udhibiti halisi" wa M23. Rwanda imekana tuhuma hizi. 

Kagame hajawahi kukiri kushiriki kijeshi nchini Kongo, akisema lengo la Rwanda ni kusambaratisha kundi la waasi wa FDLR lililoko Kongo, lililoundwa na viongozi wa zamani wa Kihutu waliowaua Watusi wakati wa mauaji ya kimbari.