„Smrtni ishod atletskih povreda"

Roman „Smrtni ishod atletskih povreda" je u martu objavljen na nemačkom jeziku u prevodu Rebeke Cajncinger. Evo kako o njemu i susretu sa autorkom Milicom Vučković piše novinar Frankfurter algemajne cajtunga, Luka Vacgec.

Psihološka studija slučaja

Roman Milice Vučković „Smrtni ishod atletskih povreda“ je u originalu objavljen 2021. i doživeo je veliki uspeh u njenoj srpskoj domovini, pre svega među mladima. Možda baš i zbog toga što ne poseže za velikim parabolama, poentama i apstrakcijama. To je psihološka studija slučaja.

Pripoveda o propasti sredovečne žene po imenu Eva. Rasla je u beogradskom predgrađu, majka je nije volela, izlazi iz veze sa dosadnim Tomislavom, s detetom i poslom koji je ne ispunjava.

Samopouzdanja nema – samu sebe opisuje kao „polovnjaču“. Zaljubljuje se u pisca Viktora i obožava njegovu muževnost, pušenje cigareta i velike govorancije o društvenoj kritici i feminizmu. On se ubrzo pokazuje kao jedan od najodvratnijih antiheroja (…), kao negacija svega pozitivnog: licemer, nasilnik, narcis, lažov i prevarant koji vara pre svega samog sebe.

Kada dođe s njim u Nemačku, gde on danju radi na građevini, a noću na svom velikom književnom uspehu, sve više postaje žrtva njegove emocionalne, a kasnije i fizičke torture. Od nesigurne, ali koliko-toliko funkcionalne žene, pretvara se u olupinu — izubijanu, zlostavljanu i zavisnu od alkohola.

Evi ne uspeva da se oslobodi iz njegovih kandži. Idealisti bi to nazvali antifeminističkim, defetističkim; realisti verovatno psihološki verodostojnim: u takve veze ne upadaju bilo kakvi ljudi. Oni imaju predistoriju. Upravo o tome autorka i piše.

Bez uobičajene „balkanske egzotike"

Milica Vučković, rođena 1989, zapravo je slikarka. Doktorirala je na temu uticaja društvene pripadnosti na recepciju umetnosti i izlagala svoja dela na oko deset samostalnih izložbi. Dugo piše poeziju, a 2017. u Srbiji objavljuje svoj prvi roman Boldvin, o junakinji koja postaje alkoholičarka kako bi se prilagodila patrijarhalnom društvu.

(…)

Iz jugoistočne Evrope na nemačko govorno područje najčešće dolazi ono što se može opisati kao književna „zemljopisna studija“: priče o ratu, nasilju, ekstremima istorije i stvarima za koje se veruje da postoje samo „tamo negde“. To se ljudima dopada — zbog često visoke estetske vrednosti te književnosti, ali sigurno i zbog podsvestnog „refleksa egzotike“.

Vučković to zna. Priča o čitanju u Beču, gde je, posle jedne autorke s Bliskog istoka, došla na red sa svojim romanom — i o umornim izrazima lica publike na kojima je pročitala kada su čuli njeno ime: Super, još jedna knjiga o ratu. Pisci s Balkana, kaže ona, svesno igraju tu ulogu žrtve, jer to na Zapadu prolazi, iako mlade ljude više ne zanimaju potresi devedesetih.

Osvežavajuće je da, za promenu, iz Srbije na nemačkom izlazi tekst sa evropskom, savremenom, pričom, koja se isto tako mogla odigrati u Berlinu, Parizu ili Njujorku. Ipak, u romanu ima i onog specifično srpskog. Tako on baca i sociološki pogled na migrantska okruženja u Nemačkoj, u kojima često vlada nesigurnost, na to kako ljudi ostavljaju svoje snove kod kuće i nikada se do kraja ne uklope.

Ograničena periferija srpskih gradova čest je topos, kao i folklor sa „balkanoidnim“ muškarcima, kako ih Vučković naziva, kojima, pored bodi-bildinga, tetovaža i alkohola, do savršene muškosti nedostaje samo još da im se povremeno „otkači“ ruka.

Na kraju, roman je i priča o ćutanju, u društvima koja se još živo sećaju vremena kada je bilo uobičajeno ili čak dolično da te partner tuče. Tom stidom bavili su se mnogi jugoslovenski pisci, a najistaknutiji među njima svakako je Crnogorac Miodrag Bulatović, nekada često prevođen na nemački.