Povodom smrti pisca sa Bodenskog jezera, Martina Valzera

Pisac Martin Valzer preminuo je 28. jula u 96. godini, u Ibrelingenu u kojem je živeo celog života. Valzer iza sebe ostavlja obimno, ali i kontroverzno delo. Do duboke starosti pisao je i objavljivao romane, pripovetke i zbirke priča, drame, radio-drame i prevode, kao i eseje, govore i predavanja.

U svojoj 95. godini objavio je „Traumbuch" (Knjiga snova) a godinu dana ranije zbirku pesama „Sprachlaub" (Jezički odlazak).

Analitičar zapadnonemačkog društva

Često su ga nazivali „autorom veka” i nepokolebljivim analitičarem zapadnonemačkog društva. Kao ni jedan drugi savremeni nemački pisac Valzer tematizuje svakodnevicu srednjeg sloja.

Njegovi junaci su službenici, učitelji, obični ljudi, sudar supruga, šefova, prijatelja ili ljubavnika sa sopstvenim čežnjama često ove likove čini tragičnim. Sa ironijom i simpatijama Valzer slika svoje junake koji životare sa osećanjem niže vrednosti i sebe vide kao gubitnike. U svim svojim delima ovaj pisac se oslanja na vlastita iskustva. Romani bez biografskih delova i nisu romani nego sociološka dela, izjavio je jednom prilikom.

Većina od njegovih dvadesetak romana su bestseleri, pre svih roman „Ein fliehendes Pferd" (Konj u bekstvu) 1978.

Prve pesme, novinarstvo...

Rođen je u Vaserburgu na Bodenskom jezeru 24. marta 1927. kao sin gostioničara i trgovaca ugljem. Rano je ostao bez oca, a stariji brat je poginuo u Drugom svetskom ratu. I sam je kratko vreme bio vojnik Vermahta.

Valzer je počeo da piše poeziju sa dvanaest godina. Nakon studija književnosti i filozofije u Regensburgu i Tibingenu, nekoliko godina je radio kao reporter, urednik i autor radio-drama u Južnonemačkom radiju (Süddeutsche Rundfunk). Godine 1950. oženio se Katarinom Nojner-Jele. Iz ovog braka su ćerke Franciska, Johana, Alisa i Terezija, koje se sve bave književnošću ili glumom. Sina Jakoba Augštajna, novinara i izdavača, dobio je sa Marijom Karlson, tadašnjom partnerkom i kasnije suprugom osnivača Špigla Rudolfa Augštajna, za šta je javnost saznala 2009.

Valzer je brzo postao jedan od najvažnijih i najkontroverznijih pisaca u nemačkoj posleratnoj književnosti. Za priču „Templones Ende" (Temploneov kraj) objavljenu u zbirci pripovedaka „Ein Flugzeug über dem Haus" (Avion iznad kuće)1955. dobio je nagradu legendarne Grupe 47.

Dve godine kasnije objavljuje prvi roman „Ehen in Philipsburg" (Brakovi u Filipsburgu) 1957. za koji dobija nagradu Herman Hese. Valzer je 1981. dobio književnu nagradu „Georg Bihner".

Izjava o Aušvicu

Kao i mnoge njegove kolege, Valzer je bio politički aktivan 1960-ih, bio je protiv rata u Vijetnamu, i za to da socijaldemokrata Vili Brant postane kancelar.

Smatran je levičarem. I zato je izazvao veliki gnev 11. oktobra 1998. kada se u svom govoru nakon uručenja prestižne Nagrade za mir nemačkih knjižara izjasnio protiv „instrumentalizacije Holokausta".

„Aušvic nije pogodan da postane rutinska pretnja, koje se može upotrebiti u bilo kom trenutku kao sredstvo zastrašivanja ili moralna toljaga", rekao je tada Valzer.

Tadašnji predsednik Saveta nemačkih Jevreja Ignjac Bubis bio je prisutan i kasnije je žestoko kritikovao Valzera. Usledila je višegodišnja javna diskusija.

Valzer je rekao da mu je žao što je njegov govor pogodio Bubisa i 2015. u intervjuu za Špigl objasnio da nije mislio na instrumentalizaciju Aušvica u nemačko-jevrejskom odnosu, već na onu u nemačkoj dnevnoj politici, kao što je to na primer praktikovao Ginter Gras u svom odbijanju ponovnog ujedinjenja Nemačke ili Joška Fišer u svom zalaganju za učešće Nemačke u bombradovanju Jugoslavije.

D.R.

Pratite nas i na Fejsbuku, preko Tvitera, na Jutjubu, kao i na našem nalogu na Instagramu.