A po shkatërrohet partia më e madhe opozitare turke?

Kur Nacho Sánchez Amor, raportuesi i Parlamentit Evropian për Turqinë,u shfaq para kamerave rreth dhjetë ditë më parë, ai dukej dukshëm i tronditur. Pasi vizitoi kryetarin e burgosur të Stambollit, Ekrem Imamoglu, socialdemokrati ishte shumë i qartë kur tha: "Rasti Imamoglu është plotësisht i sajuar".

Sánchez Amor, tha se lideri i opozitës "është në burg sepse kandidati i Erdoganit nuk mundi ta mposhtte atë". Amor theksoi se zyra e prokurorit të Stambollit ka detyrën e shkatërrimit politik të Imamoglut. "Kjo është ajo që do t'ua përcjell kolegëve të mi evropianë", shtoi ai.

Ish-kryetari i bashkisë së Stambollit dhe kandidati presidencial i partisë kryesore të opozitës CHP është mbajtur në burg në Silivri që nga 19 marsi. 54-vjeçari akuzohet për korrupsion, themelim të një organizate kriminale dhe mbështetje të terrorizmit, ndër të tjera. Rreth 130 persona janë arrestuar në hetimin kundër tij deri më tani - numri po rritet pothuajse çdo ditë për shkak të bastisjeve të reja.

Imamoglu ende gëzon mbështetje dhe solidaritet të madh. Partia e tij, Partia Republikane Popullore (CHP), organizon rregullisht protesta në të gjithë vendin. Megjithatë, kjo mbështetje mund të dobësohet së shpejti.

Shpresat edhe në burg

Imamoglu njihet si një politikan i afërt me popullin, karizmatik dhe i aftë për të mobilizuar masat. Për vite me radhë ai ka qenë rivali më i fortë i Presidentit turk Rexhep Tajip Erdogan. Në Stamboll, një qytet me miliona banorë, ai i mundi kandidatët e Erdoganit tre herë, gjë që i dha fund pathyeshmërisë së AKP-së.

Falë këtyre sukseseve, Imamoglu ka performuar me besim në rritje. Pas humbjes së opozitës në zgjedhjet presidenciale dhe parlamentare në maj 2023, politikani popullor ushtroi presion mbi partinë e tij për reforma. Në kongresin e partisë në vjeshtën e të njëjtit vit, me mbështetjen e tij të fortë, një kandidat i zgjedhur prej tij - Özgür Özel - u zgjodh si kryetar i ri i partisë dhe e gjithë udhëheqja u zëvendësua. Që atëherë, CHP ka filluar të fitojë gjithnjë e më shumë mbështetje. Vitin pasardhës, ai fitoi zgjedhjet lokale të vendit.

Imamoglu që atëherë është konsideruar si një kandidat i mundshëm presidencial dhe u nominua zyrtarisht në mars.

Një gjyq dramatik kundër CHP-së

Me burgosjen e Imamoglu-t dhe politikanëve të tjerë të opozitës, CHP-ja ka qenë nën presion të madh në muajt e fundit. Tani ajo përballet me një sfidë tjetër të madhe: një gjyq dramatik kundër partisë. Më 30 qershor 2025, një gjykatë në Ankara mund të anulojë zgjedhjen e udhëheqjes aktuale të partisë nga Kongresi i mbajtur në nëntor 2023.

Disa mbështetës të ish-kryetarit të partisë Kemal Kilicdaroglu kanë pretenduar parregullsi në procesin zgjedhor dhe kanë ngritur akuza penale. Ata akuzojnë krahun reformist të Özel dhe Imamoglu për blerjen e votave të delegatëve.

Një gjyq i manipuluar politikisht

Mediat e afërta me Erdoganin dhe autoritetet kanë kohë që përpiqen të minojnë unitetin e partisë më të madhe të opozitës me raportimet e tyre, besojnë mbështetësit e CHP-së. Pretendimet se ish-kryetari i partisë dhe i gjithë kampi i tij janë viktima të intrigave të brendshme të partisë po përhapen qëllimisht.

Nëse kjo është bërë vërtet sistematikisht, atëherë qëllimi ndoshta është arritur: brenda CHP-së dhe midis mbështetësve të saj, krahët kundërshtarë po sulmojnë njëri-tjetrin dhe po shkëmbejnë fyerje dhe akuza të rënda.

Sipas politologut Baris Övgün, opozita kështu po "bie në kurthin e autoriteteve", të cilat prej kohësh kanë përdorur taktikën e ndarjes së krahëve të ndryshëm brenda partive opozitare me qëllim dobësimin e unitetit të tyre.

"Më 30 qershor, gjyqtarët mund të shkarkojnë udhëheqjen aktuale të partisë me vendimin e tyre", tha Övgün në një intervistë me DW. Megjithatë, ai beson se shpallja e vendimit ndoshta do të shtyhet me qëllim që të thellohen më tej përçarjet brenda CHP-së dhe të krijohet përshtypja në publik: "Shikoni, ata as nuk mund ta drejtojnë partinë, atëherë si do ta drejtojnë shtetin?"

Kaos në opozitë?

Nëse zgjedhja e udhëheqjes aktuale anulohet më 30 qershor, vëzhguesit kanë frikë nga kaosi brenda opozitës. Derisa të mbahet një kongres i ri i partisë dhe të zgjidhet një udhëheqje e re, mund të mbretërojë kaosi, pasiguria dhe anarkia - gjë që madje mund të çojë në një përçarje në parti. Një mundësi tjetër është që ish-lideri i partisë Kemal Kilicdaroglu të kthehet dhe që kampi i tij të marrë kontrollin e partisë.

Kilicdaroglu, i cili konsiderohet anëtar i krahut konservator të CHP-së, e udhëhoqi partinë për 13 vjet dhe humbi të gjitha zgjedhjet ndaj AKP-së së Erdoganit gjatë asaj kohe. Vëzhguesit e akuzojnë atë për mungesë afërsie me njerëzit. Ai konsiderohet edhe kundërshtari i preferuar i Erdoganit.

Eksperti Berk Esen kritikon qëndrimin e pavendosur të ish-liderit të CHP-së Kilicdaroglu në debatin aktual dhe përpara gjyqit të ardhshëm. Edhe pse ai pretendon se është tërhequr, emri i tij është renditur në aktakuzë si viktimë dhe ai shfaqet si një palë e dëmtuar, thekson Esen.

Imamoglu dhe disa politikanë nga krahu reformist i CHP-së, megjithatë janë renditur si të pandehur, shkroi një shkencëtar politik në platformën X. Në kontekstin e vendimit të 30 qershorit, gjyqësori mund të hapë rrugën për një ndalim politik të Imamoglut, vazhdon Esen. I gjithë procesi është si një "levë që qeveria përdor kundër opozitës" dhe që mund ta aktivizojë në çdo kohë.

Mbështetja e heshtur e Kilicdaroglut për gjyqin e bën të vështirë që opozita të ketë një qëndrim të unifikuar dhe të qartë ndaj qeverisë turke.

Nëse CHP, pas vendimit që do të anulonte zgjedhjen e udhëheqjes aktuale, nuk thërret menjëherë një kongres partie për të zgjedhur një udhëheqje të re, rrezikon emërimin e një administrate të detyruar. Të gjithë vëzhguesit bien dakord për të gjithë këta skenarë që janë më të dëmshëm për Ekrem Imamoglun.

Mungesa dhe rënia e mbështetjes që ai ka në partinë e tij mund ta shtyjë përgjithmonë kundërshtarin më të fortë të Erdoganit në sfond.