Wkrótce wystawa: polsko-niemieckie tysiąclecie

Projekt realizowany przez Zamek Królewski w Warszawie oraz Martin-Grupius Bau w Berlinie ma zaprezentować tysiącletnią historię polsko-niemieckich stosunków - od pierwszych kontaktów Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego z Królestwem Polskim w X-tym wieku, po dziś. Wystawie patronuje Pełnomocnik Rządu Federalnego ds. Kultury i Mediów oraz Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP.

Pokazać, że blisko

"Nie mamy ambicji opowiedzenia całej tysiącletniej historii, lecz spojrzenia na nią poprzez pryzmat świadectw, jakimi są dzieła sztuki, książki, filmy, czy muzyka", mówi kuratorka wystawy Anda Rottenberg. Jak tłumaczy "wystawa pomyślana jest jako kontynuacja procesu uczenia się siebie nawzajem i ma się przyczynić do lepszego wzajemnego zrozumienia".

Pomysł wystawy miał się zrodzić w połowie ostatniego dziesięciolecia, gdy w okresie rządów PiS w Polsce, stosunki bilateralne przeżywały widoczny kryzys. Powstał na tarasie Ambasady Polskiej w Niemczech i miał oddawać pełnię relacji między obydwoma krajami i narodami - wyjaśniają organizatorzy wystawy pytani na konferencji prasowej w Berlinie o jej genezę.

Tytuł wystawy "Obok. Polska - Niemcy - 1000 lat historii w sztuce" oddaje klimat relacji polsko-niemieckich, zarówno bliskość wynikającą z sąsiedztwa, jak również obcość, jaka zwykle mu towarzyszy. Jak uważają autorzy wystawy "pamięć kulturowa w obydwu krajach naznaczona jest emocjami i uprzedzeniami, ale nie zawsze jest ona zgodna z narracją historyczną". Wystawa ma ukazać bogactwo wspólnych doświadczeń i uświadomić, jak bardzo historia obydwu narodów jest ze sobą powiązana.

Sztuka jako medium

Opowiadanie historii sąsiedztwa poprzez pryzmat sztuki jest nowym pomysłem, jaki pojawił się w kontekście prezentowania polsko-niemieckich relacji. Autorzy dzielą wystawę na kilkadziesiąt grup tematycznych, które mają pomóc w głębszej analizie i zrozumieniu złożonego i trudnego sąsiedzwa.

Ekspozycja będzie tematyzowała nie tylko zjawiska, lecz także rolę wybranych postaci (m.in. św. Wojciecha i Jadwigi). Będzie także mowa o słynnych ożenkach znanych polskich i niemieckich rodów w przeszłości i ich wpływie na kulturę i obyczaje ościennego kraju. Zajmie się też historią Kopernika, Heveliusza oraz rolą miast, jak np. Gdańska dla wspólnych stosunków.

Wystawa będzie się składała łącznie z około 700 obiektów, z tego kilkuset obrazów, rzeźb, grafik i rękopisów. Będą także fotografie, filmy, książki i nagrania muzyczne. Szczególną atrakcją będzie prezentacja monumentalnego dzieła Jana Matejki "Hołd pruski" z Muzeum Narodowego w Krakowie. Wystawie towarzyszyć będą liczne imprezy i program kulturalny.

Współczesność symbolicznie

Nie do końca wiadomo, jak zostanie oddany najtrudniejszy okres wzajemnych relacji, od wieku XIX do II wojny światowej. Jak powiedziała kuratorka Anda Rottenberg "by podkreślić powagę prezentacji okres ten będzie przedstawiony wyłącznie poprzez sztukę ". W jego ilustracji mają przeważać polskie dzieła sztuki, bo jak powiedziała Rottenberg "nie udało się zdobyć tak wielu niemieckich prac, jak planowano".

Los ofiar przesiedleń i wypędzeń będzie uzupełniony o wywiady i ilustracje autentycznych osób przez wybranych artystów. Wśród autorów dzieł sztuki, których prace będą tworzyły współczesną część wystawy będzie m.in. Andrzej Wróblewski, Alina Szapownikow, Józef Szajna oraz prawdopodobnie Gerhard Richter. Merytorycznie nad wystawą czuwa Rada Programowo-Naukowa pod przewodnictwem Władysława Bartoszewskiego.

Wystawę "Obok. Polska i Niemcy. 1000 lat historii w sztuce" będzie można oglądać od 23 września 2011 do 9 stycznia 2012 roku w Martin Gropius Bau w Berlinie. Młodzież i dzieci będą miały wolny wstęp w towarzystwie przewodnika po wystawie. Na okoliczność ekspozycji zostanie wydany obszerny 700-stronicowy katalog.

Róża Romaniec, Berlin

red.odp.: Alexandra Jarecka