USA i Rosja rozmawiają nt. redukcji zbrojeń atomowych

5 grudnia tego roku upływa termin obowiązywania układu START. Układ o redukcji i ograniczeniu strategicznych zbrojeń ofensywnych USA i Związek Sowiecki zawarły w 1991 roku. Ogranicza on liczbę głowic nuklearnych do 6000 w każdym z państw, a liczbę systemów nośnych do 1600. Jak informują strony układu, cel ten osiągnięto w 2001 roku. Układ ten przewiduje podjęcie rokowań na temat dalszej redukcji broni i przedłużenia ważności umowy – te muszą rozpocząć się najpóźniej na rok przed jej upływem. Runda na szczeblu roboczym , w listopadzie 2008 roku, z udziałem Amerykanów i Rosjan, zakończyła się fiaskiem.

Prezydent USA, Barack Obama, temat rozbrojenia podniósł do rangi priorytetu swej kadencji. W kwietniu stwierdził Obama w Pradze: „Dziś oświadczam wprost i z pełnym, przekonaniem, że USA zobowiążą się dążyć do bezpiecznego i pokojowego świata.“

W toku rundy rozmów, które rozpoczęły się w Moskwie w poniedziałek (18.5.), chodzi o istotne szczegóły. Obie strony muszą między innymi dojść do porozumienia co do metody obliczania zasobów broni. Czy liczy się stacjonowane aktualnie rakiety nuklearne, czy też te przechowywane w arsenałach? A jak wygląda kwestia pojazdów transportowych, obsłuchujących ruchome rampy? USA i Rosja w umowach bilateralnych, zawieranych w ubiegłych latach, zobowiązały się do dalszego rozbrojenia nuklearnego. Ostatni układ zezwala na maksymalnie 2200 pocisków na rok 2012, tym niemniej pozostawia więcej kwestii bez odpowiedzi od układu START. Także nie ma systemu kontroli prawdziwości danych drugiej strony.

USA wychodzą naprzeciw Rosji

W wywiadzie dla rosyjskiej agencji Interfax dyrektor do spraw kontroli zbrojeń w Departamencie Stanu, a zarazem szefowa delegacji amerykańskiej na rozmowy, Rose Gottemoeller, stwierdziła, że USA są gotowe wyjść naprzeciw Rosjanom i włączyć transportery do układu. Natomiast rokowania na temat broni przechowywanej w arsenałach odbędą się później.

Rokowania START stanowią początek planowanej przez Obamę inicjatywy rozbrojeniowej, jaką przedstawił w Pradze. Stwierdził on , że USA muszą tak szybko, jak to tylko możliwe, przystąpić do układu o zakazie doświadczeń z bronią jądrową . Poza tym należy zakazać produkcji materiałów zdolnych do budowy broni atomowej. Ponadto chce się on zaangażować na rzecz wzmocnienia układu o nieproliferacji broni jądrowej: „Musimy mieć większe możliwości i uprawnienia dla wzmocnienia wagi inspekcji międzynarodowych. Niezbędne jest opracowanie wydajnych i bezpośrednich konsekwencji dla państw, łamiących te zasady, czy też chcących bez powodu wypowiedzieć układ. Niezbędna jest nowa regulacja pokojowego wykorzystywania energii atomowej. Obejmuje to także międzynarodową instytucję, która przechowywałaby materiał rozszczepialny. W ten sposób umożliwiono by różnym państwom wykorzystywanie energii atomowej unikając ryzyka rozprzestrzeniania broni jądrowej.“

Obama uważa, że przez 4 lata musi udać się zabezpieczyć materiał zdolny do budowy broni tak, by nie trafił on w niepowołane ręce. W tym celu chce on rozszerzyć kooperacją z Rosją. Poza tym USA chcą w przeciągu roku zwołać międzynarodową konferencję na rzecz bezpieczeństwa nuklearnego.

Christina Bergmann/Jan Kowalski

Red.: Hubert Wohlan