Tusk po spotkaniu z Merzem: Ogłaszam nowe otwarcie

Nowy kanclerz Niemiec Friedrich Merz i premier Donald Tusk podczas spotkania w Warszawie zapewniali o woli współpracy i podkreślali dobre osobiste relacje. Obu polityków różni jednak podejście do migracji i kontroli granic.       

– Ogłaszam nowe otwarcie, być może najważniejsze w historii ostatnich kilkunastu lat, w relacjach polsko-niemieckich – powiedział Tusk w środę (7.05) w Warszawie po spotkaniu z Merzem. Zgodnie z obietnicą daną podczas kampanii wyborczej, szef niemieckiego rządu przyjechał do stolicy Polski dzień po zaprzysiężeniu. Przed południem złożył wizytę w Paryżu.   

– Będziemy teraz współpracowali jak kanclerz z premierem. Mamy realną szansę, aby relacje polsko-niemieckie wzmocnić w taki sposób, aby służyły jak najlepiej Polsce, Niemcom i Europie – mówił Tusk. Za kadencji kanclerza z SPD Olafa Scholza stosunki Warszawy z Berlinem utknęły w wielu dziedzinach w martwym punkcie.

Dobra chemia między Tuskiem i Merzem

Szybka wizyta w Warszawie jest zdaniem Tuska „gestem pokazującym, jak ważne są nasze relacje”. Europa będzie silna tylko wtedy – mówił – kiedy weźmiemy za nią „pełną i wspólną odpowiedzialność”.   

Tusk i Merz podkreślali dobre osobiste relacje. Merz mówił o „osobistej przyjaźni”, Tusk zwracał się do gościa „drogi przyjacielu”.  

Nawiązując do II wojny światowej, Merz powiedział, że Niemcy zadali Polakom „niezmierzone cierpienia”, za co ponoszą „ogromną winę”. – Niemcy nigdy nie zapomną o milionach ofiar okupacji Polski – podkreślił. Zapowiedział „szybkie powstanie” pomnika ofiar niemieckiej agresji i okupacji w Polsce, co - jak określił – „leży mu osobiście na sercu”.

Merz: kwestia reparacji prawnie zamknięta

Odpowiadając na pytanie o reparacje wojenne, kanclerz potwierdził stanowisko niemieckiego rządu, że „prawnie sprawa jest zamknięta”.   

– Nie zapominając o przeszłości, zwracamy się ku przyszłości – mówił Merz. Niemcy i Polska są dwoma dużymi krajami UE. Polska jest naszym dużym sąsiadem na Wschodzie. Zapowiedział „pogłębienie i rozbudowę” współpracy. Wymienił w tym kontekście „bezpieczeństwo i obronność, a także współpracę w polityce migracyjnej i zabezpieczenie  wschodniej granicy UE”.

– Rosja jest i pozostanie największym zagrożeniem  dla naszego bezpieczeństwa – podkreślił Merz. Szef CDU jeszcze jako lider opozycji krytykował Scholza za zbytnią ostrożność w podejściu do Rosji i odmowę przekazania Ukrainie pocisków dalekiego zasięgu Taurus. Mówiąc o współpracy obu armii, zaznaczył, że już teraz polscy i niemieccy piloci strzegą polskiego nieba, a niemieckie systemy przeciwrakietowe Patriot chronią lotnisko pod Rzeszowem.

Tusk z kolei ujawnił, że zwrócił się do kanclerza z prośbą o przedłużenie misji niemieckich baterii do końca roku.

Różnice zdań w kwestii migracji o kontroli granic

Wyraźne różnice zdań między obu politykami pojawiły się w kwestii migracji. – Naszą troską jest utrzymanie Schengen – powiedział Tusk. Jak zaznaczył, rozumie potrzebę wzmacniania kontroli granicznych, ale wzmocniona kontrola powinna dotyczyć jego zdaniem przede wszystkim granicy zewnętrznej Unii Europejskiej. – Ochrona polskiej granicy z Białorusią i Rosją jest wspólnym zadaniem Europy, a więc także Niemiec – powiedział.

– Polska bierze na siebie cały ciężar ochrony tej granicy. Praktycznie zamknęliśmy szlak nielegalnej migracji – oczekujemy nie tylko zrozumienia, ale pełnego wsparcia w tych zadaniach – powiedział premier.   

Merz tłumaczył, że jego rząd zaostrzy kontrole granic, ale zrobi to „w porozumieniu” z sąsiadami. – To nie jest problem narodowy Niemiec, to wspólny problem europejski, który chcemy wspólnie rozwiązać – wyjaśnił. Zaznaczył, że polecił szefowi MSW Alexandrowi Dobrindtowi, aby „szukał porozumienia” z sąsiadami. Dobrindt w zbliżonym czasie wygłosił podobne oświadczenie w Berlinie, zapowiadając zaostrzenie polityki migracyjnej i zawracanie z Niemiec migrantów – także tych usiłujących ubiegać się o azyl

Kontrole graniczne utrudniają życie

Odnosząc się do przypadków odsyłania imigrantów z Niemiec do Polski, Tusk powiedział, że konieczne będą rozmowy, aby „nie było faktów, ani nawet wrażenia, że ktokolwiek, w tym Niemcy, chciałby do Polski wysyłać jakieś grupy imigrantów”. – Polska tego nie zaakceptuje – dodał.

Premier skrytykował politykę zaostrzania kontroli granicznych, mówiąc, że utrudniają one życie osobom mieszkającym w Polsce i pracującym w Niemczech. Kontrole na granicach wewnętrznych UE nie mają sensu – Jedyne, co ma sens to wspólna ochrona całego terytorium europejskiego przed zagrożeniem zewnętrznym.

Merz i Tusk opowiedzieli się za rozbudową infrastruktury kolejowej. Taki postulat zapisany jest w umowie koalicyjnej niemieckiego rządu. Kanclerz ocenił sceptycznie pomysł euroobligacji na zakup broni i sprzętu wojskowego.   

Bundestag wybrał we wtorek kandydata koalicji CDU, CSU i SPD na kanclerza. Merz uzyskał wymaganą większość dopiero w drugim głosowaniu, co odbiło się negatywnie na jego prestiżu i utrudniło start nowego rządu.  

Merz zabiega o względy Polski

W kampanii przed wyborami do Bundestagu Merz jako kandydat na kanclerza bloku partii chadeckich CDU/CSU wielokrotnie opowiadał się za naprawieniem relacji z Polską, zaniedbanych jego zdaniem przez poprzedni rząd socjaldemokraty Olafa Scholza. Krytykował brak zaproszenia Polski na pożegnalne spotkanie prezydenta USA Joe Bidena w Berlinie jesienią ubiegłego roku. W lipcu oba rządy przyjęły obszerny „Plan działań”, jednak rozpad koalicji rządowej w Niemczech w listopadzie, spowodował zahamowanie prac nad realizacją jego postanowień.    

Merz zapowiadał dowartościowanie roli Polski w Europie i ożywienie Trójkąta Weimarskiego. Proponował zawarcie w 35. rocznicę Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy nowej polsko-niemieckiej umowy.  

Merz od lat interesował się sytuacją w Polsce. Po wyborze na szefa CDU, przyjechał latem 2022 roku do Warszawy, gdzie spotkał się nie tylko z Tuskiem i Rafałem Trzaskowskim, ale także z przewodniczącym PiS Jarosławem Kaczyńskim. W grudniu 2024, w drodze powrotnej z Kijowa, zatrzymał się ponownie w stolicy Polski. Jego bliski współpracownik, Johann Wadephul prowadził rozmowy z przedstawicielami polskiego rządu jeszcze przed oficjalnym desygnowaniem na ministra spraw zagranicznych.  

Strona polska oczekuje na niemiecką propozycję finansowego wsparcia dla żyjących polskich ofiar wojny i okupacji. Ich liczbę szacuje się na 6 tysięcy.  Rozmowy z poprzednim rządem utknęły w martwym punkcie.