Merz chce zaprosić Netanjahu. Mimo nakazu aresztowania

Po wygranej w wyborach do Bundestagu przewodniczący chadeckiej CDU Friedrich Merz ma szanse zostać nowym kanclerzem Niemiec. W związku z tym już w wieczór wyborczy 23 lutego otrzymał liczne gratulacje.

Jednym z pierwszych gratulujących był premier Izraela Beniamin Netanjahu. W poniedziałek powyborczy Merz mówił przed dziennikarzami o długiej rozmowie telefonicznej. Następnie wypowiedział zdanie, które wywołało wielkie poruszenie w niemieckiej polityce. W przypadku, gdyby Netanjahu planował wizytę w Niemczech, „obiecałem mu również, że znajdziemy sposoby i środki, aby mógł odwiedzić Niemcy i wyjechać bez aresztowania w Niemczech”. – Myślę, że to całkowicie absurdalne wyobrażenie, że izraelski premier nie może odwiedzić Republiki Federalnej Niemiec – dodał Merz.

Nakazy aresztowania muszą być wykonane

Przedstawiciele innych partii reprezentowanych w Bundestagu byli oburzeni. W końcu Międzynarodowy Trybunał Karny w Hadze wydał w listopadzie ubiegłego roku nakaz aresztowania Netanjahu. I nie tylko jego. Nakaz aresztowania dotyczy też byłego ministra obrony Izraela Joava Gallanta. Zarzut: istnieją wystarczające podstawy, by sądzić, że poprzez wojnę w Strefie Gazy Netanjahu i Gallant są współwinni zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni wojennych.

Trybunał wydał też nakaz aresztowania szefa wojskowego palestyńskiej organizacji terrorystycznej Hamas, Mohammeda Deifa, który później zginął w izraelskim nalocie.

SPD: „Dotyczy to wszystkich bez wyjątku”

W socjaldemokratycznej SPD, która przygotowuje się do koalicji z chadeckimi CDU i CSU pod przywództwem Friedricha Merza, ekspert ds. zagranicznych Nils Schmidt powiedział o Międzynarodowym Trybunale Karnym: – Szanujemy jego procedury i decyzje jego organów. Dotyczy to wszystkich bez wyjątku.

Agencji informacyjnej Reuters Schmidt powiedział, że mądra dyplomacja wymaga od rządu „znalezienia odpowiednich sposobów i środków na utrzymanie także w przyszłości bliskich stosunków z rządem Izraela”. Innymi słowy: spotkania z Netanjahu musiałyby odbywać się gdzie indziej, a nie w Niemczech.

Niemcy wśród 125 państw-sygnatariuszy

Niemcy są jednym z największych wspomożycieli MTK, który rozpoczął swoją działalność w lipcu 2002 roku i liczy 125 państw członkowskich. Wśród nich nie ma jednak państw o znaczeniu globalnym, takich jak USA czy Rosja. Nie należy do nich również Izrael.

Co ważne w obecnej sprawie: Trybunał nie ma możliwości samodzielnego wykonania nakazów aresztowania. Jednak jego państwa członkowskie – w tym Niemcy i Polska – są formalnie zobowiązane do aresztowania poszukiwanych osób, jeśli znajdują się one na ich terytorium. Jeśli więc Netanjahu miałby przyjechać do Niemiec, musiałby zostać aresztowany. Merz pozostawił otwarte pytanie, jakie mogą być „sposoby i środki”, aby uniknąć takiego aresztowania.

Izraelski rząd: „Skandaliczna decyzja”

W każdym razie Netanjahu ponownie wykorzystał przyjacielską rozmowę z Merzem, aby wyjaśnić swoje stanowisko. Izraelski rząd dał do zrozumienia, że zaproszenie Merza zostało wystosowane „w jawnym sprzeciwie wobec skandalicznej decyzji Międzynarodowego Trybunału Karnego o uznaniu premiera za zbrodniarza wojennego”.

Urzędujący jeszcze niemiecki rząd Olafa Scholza (z SPD) w ostatnich miesiącach starał się elegancko omijać tę delikatną kwestię. Po wydaniu nakazów aresztowania w listopadzie rzecznik kanclerza Olafa Scholza, Steffen Hebestreit, otwarcie mówił o niemieckim dylemacie. – Z jednej strony mamy znaczenie Międzynarodowego Trybunału Karnego, który bardzo popieramy. Z drugiej strony istnieje historyczna odpowiedzialność. Mógłbym pokusić się o stwierdzenie, że trudno mi sobie wyobrazić, abyśmy na tej podstawie dokonywali aresztowań w Niemczech – mówił Hebestreit.

Ostatnia wizyta ponad dwa lata temu

Nawet jeśli nie jest to zapisane w prawie, w Niemczech istnieje coś w rodzaju racji stanu, która zawsze i wszędzie obejmuje obronę prawa Izraela do istnienia. Ale czy dotyczy to również szefa izraelskiego rządu? Rząd kierowany przez Olafa Scholza był wyraźnie zadowolony, że nie planowano akurat wizyty Netanjahu w Niemczech. Ostatni raz szef izraelskiego rządu był w Berlinie na rozmowach politycznych w marcu 2023 roku, czyli ponad sześć miesięcy przed terrorystycznym atakiem Hamasu na Izrael 7 października.

Podobnie jak z około dziesięcioma innymi krajami Niemcy organizują z Izraelem tzw. konsultacje rządowe, czyli spotkania całych gabinetów obu stron. Ma to podkreślić szczególne relacje bilateralne. Pierwsze takie spotkanie odbyło się w Jerozolimie w 2008 roku za rządów Angeli Merkel, a ostatnie w październiku 2018 roku.

„To podważa podział władzy”

Na swoim blogu znany ekspert prawa międzynarodowego Kai Ambos z Uniwersytetu w Getyndze wyjaśnia, że rząd nie ma pola manewru, jeśli Netanjahu przyjedzie do Niemiec. Niemiecki wymiar sprawiedliwości i władze są zobowiązane do przekazania osoby poszukiwanej listem gończym. Jest to kwestia sądownictwa, a nie polityki.

„Gdyby izraelski premier Netanjahu faktycznie odwiedził Niemcy, nie tylko wywołałoby to – całkowicie niepotrzebny – konflikt z MTK, ale także podważyłoby krajowy podział władzy. Wynika to z faktu, że aby zapobiec aresztowaniu Netanjahu, władza wykonawcza – zarówno na szczeblu federalnym, jak i krajów związkowych – musiałaby poważnie interweniować w procedurę aresztowania i przekazania, a tym samym w niezależność sądownictwa”.

Orban demonstracyjnie zaprosił Netanjahu

Czy Merz wypowiedział to zdanie lekkomyślnie podekscytowany sukcesem wyborczym? Nawet w czasie kampanii wyborczej Merz wielokrotnie podkreślał, że jeśli zostanie kanclerzem, szef izraelskiego rządu nie zostanie aresztowany w Niemczech.

Premier Węgier Victor Orban, który demonstracyjnie zaprosił Netanjahu do siebie, złożył podobne oświadczenie po wydaniu nakazu aresztowania w listopadzie ubiegłego roku.

Z kolei w styczniu br., w związku z uroczystościami 80. rocznicy wyzwolenia byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau, polski rząd deklarował, że zapewni wolny i bezpieczny udział w tych obchodach najwyższym przedstawicielom Izraela.

Chcesz skomentować ten artykuł? Dołącz do nas na facebooku! >>