Grecja nie chce migrantów. Choć ich potrzebuje

Bohaterem tego lata w Grecji jest Goga Levian. 41-latek z Albanii skoczył 10 czerwca do rzeki Arachthos, aby uratować dwójkę tonących dzieci. Wyciągnął chłopców z głębokości ośmiu metrów. Za swój bohaterski czyn ma otrzymać greckie obywatelstwo.

Rodzi się jednak pytanie, dlaczego jeszcze go nie otrzymał. „Leo” – bo tak nazywa się Gogę we wsi Neoxori Artas, w której mieszka – pracuje w Grecji od 24 lat. Tutaj się ożenił, tutaj urodziły się jego dzieci. Teraz mają dziesięć i sześć lat i uczęszczają do szkoły w rodzinnej miejscowości.

Mimo to Leo musi co trzy lata odnawiać swoje pozwolenie na pobyt, stać w kolejce w urzędzie migracyjnym, tracić dużo czasu, pieniędzy i nerwów. Podobnie jak setki tysięcy migrantów, którzy żyją i pracują w Grecji od dziesięcioleci.

A przecież dziadkowie wielu Greków sami byli uchodźcami, a kolejne pokolenie jechało do pracy w Europie Zachodniej. Jednak pomimo tych doświadczeń z migracją i wygnaniem, polityka integracyjna to w Grecji obce pojęcie. Rządy ostatnich 30 lat nie zdołały nawet na trwałe uregulować statusu pobytu imigrantów.

Restrykcyjna polityka imigracyjna

Konserwatywny rząd Kiriakosa Mitsotakisa prezentuje się jako surowy i nieugięty wobec uchodźców i imigrantów – co jest obecnie modne w całej Europie.

Były minister ds. migracji Dimitris Keridis, który sprawował urząd tylko przez rok, podjął w 2023 roku niewielkie próby poprawy prawa migracyjnego. Na przykład osoby, które nie wjechały do Grecji legalnie i pracowały w kraju przez trzy lata, otrzymały możliwość uzyskania trzyletniego zezwolenia na pobyt. Środek ten został jednak cofnięty w tym roku przez obecnego ministra migracji Makisa Voridisa, który ma barwną skrajnie prawicową przeszłość.

Przykład Hiszpanii

Greccy przedsiębiorcy, szczególnie w sektorze turystycznym, budowlanym i rolniczym, desperacko poszukują siły roboczej. Wielu migrantów ze statusem uchodźcy, w tym osoby uratowane z katastrofy statku u wybrzeży Pylos w 2023 roku, pracuje obecnie na budowach Ellinikonu. Jest to duży projekt budowlany na terenie starego lotniska w Atenach, do którego ciągle poszukiwani są nowi pracownicy.

Dlatego też czołowy grecki bankier ostrzega przed podejmowaniem niewłaściwych decyzji w zakresie polityki migracyjnej. Giannis Stournaras, szef Greckiego Banku Centralnego, jest przekonany, że imigracja ma kluczowe znaczenie dla Grecji. „W czasach, gdy starzejąca się populacja i niezdolność do obsadzenia ważnych miejsc pracy zagrażają stabilności gospodarczej i spójności społecznej, migranci mogą wypełnić te luki i wzmocnić zarówno tradycyjne sektory, jak i wschodzące branże” – napisał na początku czerwca w gazecie „Ta Nea”.

Stournaras zachwyca się Hiszpanią, która ma jedną z najszybszych stóp wzrostu PKB w Unii Europejskiej. Według prezesa banku centralnego rząd Hiszpanii zamierza w ciągu najbliższych trzech lat ułatwić legalizację pobytu nawet 900 tys. imigrantów, „uznając swoją rolę w utrzymaniu i promowaniu dobrobytu społecznego i gospodarczego”.

„Chcą jechać do Niemiec”

Problemem Grecji nie jest zatem zbyt duża imigracja, ale zbyt mała. Mimo to nie robi się nic, by zatrzymać i zintegrować uchodźców, którym przyznano azyl i imigrantów zarobkowych, którzy już mieszkają w kraju. Wręcz przeciwnie – migranci chętnie przenoszą się do krajów Europy Zachodniej i Północnej.

Pytamy o to Lefterisa Papagiannakisa, szefa Greckiej Rady ds. Uchodźców (GCR) i wiceburmistrza Aten ds. imigracji. – Rząd mówi: „Co możemy zrobić? Ludzie chcą jechać do Niemiec, które dają im więcej”. I jadą legalnie z dokumentami podróży – mówi Papagiannakis w rozmowie z DW. – Ten argument jest niedorzeczny. Powinno się zapytać greckie władze: czy zachęciliście ludzi do pozostania w Grecji? Odpowiedź brzmi: nie – stwierdza.

Nawet program HELIOS dotyczący pomocy mieszkaniowej i integracyjnej dla osób ze statusem uchodźcy, finansowany przez Komisję Europejską, nie jest obecnie realizowany – zauważa Lefteris Papagiannakis.

Szef Rady ds. Uchodźców jest oburzony postawą greckiego ministra ds. migracji wobec integracji migrantów i uchodźców. – Voridis nigdy nie mówi o integracji, użył tego słowa tylko raz w parlamencie, aby powiedzieć, że integracja zawiodła. Ale on oczywiście odnosi się do innych krajów, ponieważ w Grecji nie mamy żadnych programów integracyjnych – mówi Papagiannakis. 

Brakuje rąk do pracy

Grecja jednak pilnie potrzebuje imigrantów. Obecnie na rynku pracy brakuje ponad 200 tys. pracowników, a liczba imigrantów drastycznie spadła w ciągu ostatniej dekady. Na przykład grupa najlepiej zintegrowanych z greckim społeczeństwem albańskich imigrantów spadła z 700 tys. do 350 tys.

Jednym z powodów jest biurokracja, która czyni życie imigrantów piekłem. Obecnie na rozpatrzenie czeka 300 tys. wniosków od legalnych imigrantów o wydanie lub odnowienie zezwoleń na pobyt.

Propozycje Voridisa dotyczące nowego i bardziej restrykcyjnego prawa imigracyjnego jeszcze bardziej pogorszą tę sytuację. Planuje on uchylić istniejące prawo, które zostało uchwalone przez rząd Antonisa Samarasa w 2014 roku i umożliwiało legalizację nielegalnych pobytów, pod warunkiem, że imigranci przebywali w Grecji przez siedem lat.

Minister chce uznać nielegalny wjazd do Grecji za przestępstwo i zwiększyć kary za to do pięciu lat więzienia. Na pierwszy rzut oka taki środek jest jednak całkowicie niewykonalny. Według Voridisa policja aresztowała w zeszłym roku 74 tys. imigrantów nielegalnie przebywających w Grecji, którzy zostali potem zwolnieni, bo ich nielegalny pobyt nie był przestępstwem.

Do których więzień będą wysyłani, jeśli prawo się zmieni i staną się oni przestępcami przez sam fakt przebywania w Grecji? Greckie więzienia mogą pomieścić 12 tys. więźniów i już teraz są przepełnione.

Artykuł ukazał się pierwotnie w serwisie Redakcji Niemieckiej DW.