Распуштање на ПКК: Надеж за мир

Тоа веќе беше најавено како „историска изјава“ на затворениот лидер на ПКК. Сега Абдула Оџалан повика на распуштање на забранетата Курдистанска работничка партија (ПКК) и на прекин на насилството. Во изјавата, Оџалан ги повика своите поддржувачи да го положат оружјето по деценискиот крвав конфликт меѓу ПКК и турската држава.

Што треба да се знае за турско-курдскиот конфликт:

ПКК: Организација во фокус

Кратенката ПКК е кратенка за Работничката партија на Курдистан (Partiya Karkerên Kurdistan). Основана е во 1978 година со првична цел да се воспостави независна, социјалистичка ориентирана курдска држава на Блискиот Исток. ПКК подоцна се оддалечи од оваа максимална цел.

Оттогаш, таа се стреми кон признавање на курдскиот идентитет, како и политичка и културна автономија на Курдите во областите во кои живеат. Ова особено се однесува на регионите во југоисточна Турција, северен Ирак и северна Сирија, чии граници ПКК повеќе не сака да ги менува. Курдите, околу 25 до 30 милиони луѓе, се најголемиот народ без своја држава. Живеат во Турција, Ирак, Иран и во Сирија.

ПКК е герилска организација која води вооружена борба против турската држава од 1984 година. Нивното воено раководство се наоѓа во планините Кандил во Ирак. ПКК е класифицирана како терористичка организација во Турција, Европската унија и во САД. Во Германија, нејзината работа е забранета од 1993 година.

Германија е дом на голема курдска дијаспора. Според германските безбедносни власти, ПКК има околу 14.500 следбеници во Германија, што ја прави организација со најмногу членови на полето на екстремизмот во странство.

Се проценува дека повеќе од 40.000 луѓе ги загубиле животите во вооружениот конфликт меѓу ПКК и турската држава, меѓу кои има и многу цивили. Поради силата на добро опремената турска армија, повеќето борци на ПКК се повлекоа од Турција во последните десет години. Сепак, нападите на турска територија продолжија - главно извршени од позициите на ПКК во Ирак и во Сирија. До денес, герилската организација го признава Абдула Оџалан за свој водач.

Кој е Абдула Оџалан?

Абдула Оџалан, познат и како Апо, е основач на ПКК. Во 1979 година замина во Сирија за да ја подготви курдската војна за независност. Тој го постави штабот на ПКК во либанската долина Бека, која тогаш беше контролирана од Сирија. По воениот удар во Турција во 1980 година, многу активисти го следеа во тамошните кампови на ПКК.

Во 1998 година, Оџалан беше принуден да ја напушти Сирија под притисок на владата во Анкара. Она што следеше беше одисеја во која ниту една земја не беше подготвена да го прифати. Конечно, во 1999 година, тој беше уапсен од турското разузнавање во Најроби, Кенија.

Во Турција, Оџалан беше осуден на смрт за велепредавство, основање терористичка организација и сепаратизам. Казната подоцна беше заменета во доживотен затвор. Оттогаш, Оџалан е во самица во затвор на остров во Мраморното Море во близина на Истанбул. Дури и на неговото семејство и на адвокатите им е ретко дозволено да го посетат.

По речиси десет години, на Оџалан му беше дозволено да прими делегација од прокурдската опозициска Народна партија за еднаквост и демократија (ДЕМ) во затворот на крајот на минатата година. ДЕМ, порано беше позната по кратенките ХАДЕП, а подоцна ХДП.

И покрај тоа што не е виден во јавноста од 1999 година, Оџалан, кој сега има 76 години, продолжува да ужива голема доверба меѓу своите поддржувачи.

Дали ПКК ќе го следи повикот на Оџалан?

Според Вахап Чоскун, директор на Институтот за политички и социјални истражувања во Дијарбакир, Абдула Оџалан е централен авторитет. Неговиот збор и натаму има најголема тежина. Чоскун, кој исто така беше член на Турско-курдскиот совет на еминентни личности за време на мировниот процес 2013-2015 година, идентификува четири клучни актери во курдското прашање: военото раководство во планините Кандил во Ирак, европското претставништво во Брисел, самоуправата во сириска Рожава и прокурдската партија ДЕМ. Во последните недели, овие актери постојано нагласуваа дека само Оџалан може да донесе решение за курдскиот конфликт.

Во последниве недели, Оџалан напиша писма до гореспоменатите актери во Европа, Рожава и Кандил во кои ги искажува своите ставови. Во исто време, овие актери сигнализираа дека ќе ја прифатат неговата одлука.

Оџалан е свесен дека неговиот авторитет е делотворен само ако се признае, нагласува политикологот Чоскун. Во спротивно тој ризикува да ја изгуби својата моќ и кредибилитет. Затоа, Оџалан е сигурен дека неговиот повик ќе биде послушан.

Каква улога игра ситуацијата на Блискиот Исток во евентуалниот нов мировен процес со ПКК?

„Динамичната ситуација на Блискиот Исток претставува и закана и шанса за Турција“, вели експертот Чоскун. Во прв ред, случувањата во јужната соседна земја Сирија по падот на властодржецот Башар ал-Асад играат „одлучувачка улога“. Со својата сегашна иницијатива, турската влада сака да спречи ПКК и курдските сили да излезат посилни од оваа ситуација. Покрај тоа, Турција го гледа можното слабеење на Иран како шанса да се етаблира како најсилен политички и економски актер во регионот. За да се постигне оваа цел, мора да се стави крај на вооружениот конфликт со ПКК, вели Чоскун.

Со цел што е можно повеќе да се вклучат Курдите во Ирак, делегација на прокурдската партија ДЕМ пред неколку дена отпатува во автономната област Курдистан во северен Ирак. Турските опозициски политичари таму разговараа со Масур Барзани, премиер на регионот. Тој, исто така, изјави дека е подготвен да поддржи мирно решение.

И покрај сегашните мировни напори, турската влада неодамна ја интензивираше репресијата врз Курдите и членовите на опозицијата. Во рок од една недела, 340 политичари, адвокати, активисти за човекови права и новинари беа уапсени под обвинение за тероризам. Покрај тоа, по неодамнешните локални избори, беа сменети и уапсени бројни избрани градоначалници од прокурдската партија ДЕМ и најголемата опозициска партија ЦХП.