Орбан против Украина: Подбуцнувањето продолжува

Багажникот на автомобилот се отвора. Внатре, млад човек лежи врзан и мрда со лошо изведени движења. Пред багажникот стои жена - Александра Сенткирали, поранешна портпаролка на унгарската влада, денес најпознатата пропагандистка на унгарскиот премиер Виктор Орбан на социјалните мрежи. Таа вели: „Мислам дека ни вие не би сакале да ви се случи нешто вакво, бидејќи со брзиот влез на Украина во ЕУ доаѓаат трговците со органи, оружје, дрога и луѓе“.

Тоа видео на Фејсбук и на ТикТок е долго десет секунди. Повеќе од два месеци, луѓето во Унгарија се преплавени со вакви видеа - на интернет и на провладините унгарски телевизиски станици. Антиукраинските реклами се  континуирано емитувани и на радиостаниците, а јавните простори во Унгарија беа преплавени со постери на кои се прикажува злобниот и заканувачки украински претседател Володимир Зеленски.

Тоа не беше само уште една од многуте кампањи на омраза на Орбан - туку првата која беше насочена кон цела една земја, нарекувајќи ја „мафијашка држава“. Тоа беше и првата кампања во која граѓаните на цела земја беа колективно дехуманизирани и клеветени како опасни, безмилосни криминалци кои наводно сакаат да ја уништат Унгарија - преку трговија со органи, луѓе, дрога и оружје, генетски модифицирана храна и наводно лишување на Унгарците од работни места, приходи, пензии и здравство.

Резултатот не може да се провери

Целта на кампањата наречена „Гласање 2025“ беше да се натераат Унгарците да се изјаснат против членството на Украина во ЕУ. Гласањето заврши на 21 јуни. На 26 јуни Виктор Орбан лично го објави резултатот - непосредно пред почетокот на самитот на ЕУ во Брисел: учествуваа 2,27 милиони Унгарци (околу една третина од унгарските гласачи), а 95 отсто гласаа против членството на Украина во ЕУ. Орбан рече дека „дошол во Брисел со силен мандат“. „Со гласот на повеќе од два милиони Унгарци“, вели тој, ќе може да не го поддржи пристапувањето на Украина во ЕУ.

Како и со претходните кампањи на Орбан, без разлика дали се против мигрантите или против американскиот милијардер од унгарско-еврејско потекло Џорџ Сорос, не е можно да се провери дали резултатите се точни или не. Унгарската влада не дозволува независно набљудување на изборниот процес ниту независно јавно броење на гласовите. Во слична анкета спроведена неодамна од опозициската партија Тиса (Почит и слобода), која во моментов е најсилната опозициска сила во земјата, 58 отсто од анкетираните Унгарци гласаа за членство на Украина во ЕУ.

Писмо до украинскиот народ

Бројните реакции во унгарската јавност укажуваат дека значаен дел од Унгарците ја сметаат кампањата на Орбан за прекумерна, погрешна, заведувачка или тактика на одвлекување на внимание. Некои видеа, особено она со багажникот и Александра Сенткирали, станаа основа за стотици иронични и саркастични мемиња на социјалните мрежи, исмејувајќи ја пропагандата или корупциските афери на режимот на Орбан. Исто така, бројните коментари на социјалните медиуми, вклучително и критичките коментари на каналите на Виктор Орбан на Фејсбук и на ТикТок, исто така, укажуваат дека многу Унгарци ја сметаат антиукраинската кампања на премиерот за морално погрешна или лажна.

Пред неколку дена, 50 добро познати личности од Унгарија - академици, уметници, публицисти, поранешни политичари и високи владини функционери, како што се поранешниот конзервативен министер за надворешни работи, Геза Јешенски и поранешниот гувернер на Народната банка, Петер Акош Бод, објавија „Писмо до украинскиот народ“, во кое ја осудија пропагандата на Орбан и изразија солидарност со Украина. 

Веројатно без промена на курсот

И покрај ваквите гласови, речиси е невозможно Орбан и неговата влада да ја променат својата антиукраинска политика. Дури и омекнувањето на реториката или напуштањето на некои наративи - како на пример оној дека украинската војска извршила воени злосторства во Буча - се чини малку веројатно. Бидејќи Украина стана централна тема на изборната кампања пред парламентарните избори напролет 2026 година.

Од страна на владејачкото мнозинство, опозициската партија Тиса, која сега е убедливо пред партијата Фидес на Орбан на анкетите, е прикажана како политичка сила финансирана од Украина и од Брисел. Целта на таа партија е, наводно, да ја преземе власта во Унгарија, да ја продаде земјата и да ја вовлече во војна против Русија. Водачот на Тиса, Петер Маѓар, често е нарекуван „Украинец-Пети“ во пропагандата на Орбан. Друг истакнат политичар од Тиса, поранешниот началник на Генералштабот Ромулус Русин-Санди, е обвинет од владата без докази дека е украински шпион. Во самата партија Тиса, според провладините медиуми, украинскиот поздрав „Слава на Украина!“ станал слоган на партијата.

Непоправливо уништени односи

Она што е сигурно е дека Орбан непоправливо ги уништува унгарско-украинските односи со својата политика, сè додека е на власт. Украинскиот претседател Володимир Зеленски и украинската влада до неодамна речиси молчеа или воздржано и дипломатски се изразуваа за политиките на Орбан. Тоа сега се промени.

Во своето прво интервју за унгарски медиум - конзервативниот независен портал Валасз Онлајн - на почетокот на јуни, Зеленски го критикуваше Орбан за користење на Украина во неговата изборна кампања. „Тој не разбира дека ова ќе има многу посериозни и поопасни последици: радикализација и антиукраинско однесување во унгарското општество“, рече Зеленски. Со тоа што не ја поддржува Украина, Орбан, според неговите зборови, му прави услуга на рускиот претседател Владимир Путин, што, како што рече, е „тешка историска грешка“.

И сега, за првпат, украинското Министерство за надворешни работи даде експлицитно критичка изјава. На 24 јуни објави соопштение во кое ја нарече кампањата „Гласање 2025“ „манипулативна“. За време на неколкумесечната кампања, се вели во соопштението, унгарските државни функционери измислиле „непостоечки закани кои наводно доаѓаат од Украина, со цел да ги заплашат граѓаните на Унгарија“. Целта на „антиукраинската хистерија“ е, како што е наведено, да се одвлече вниманието од сопствените неуспеси. Сепак, се изразува „убедување дека огромното мнозинство унгарски граѓани можат да ја препознаат оваа примитивна манипулација“.