Меркелиното „Ќе успееме!“ - Како тоа влијаеше врз Европа?

Кога тогашната германска канцеларка Ангела Меркел ја изговори својата позната, и за некои озлогласена, фраза „Ќе успееме!“ пред десет години, тоа имаше последици не само за Германија, туку и за Европа. По овие зборови следеше одлуката на  Ангела Меркел на почетокот на септември 2015 година дека полицијата веќе не смее да ги запира бегалците на границата. Следствено, помеѓу 2015 и 2016 година, повеќе од еден милион луѓе аплицираа за азил во  Германија.

Во тоа време,  бројот на баратели на азил  нагло се зголеми низ цела ЕУ. Во 2015 година, статистичката агенција на ЕУ, Евростат, регистрираше повеќе од 1,2 милиони барања за азил, а во 2016 година повеќе од 1,5 милиони. Во следните години, со исклучок на 2020 година, бројот на барања остана над нивото од годините пред 2015 година. По понатамошното зголемување на повеќе од еден милион првични барања во 2023 година, бројките моментално се намалуваат. Германија долго време е главна земја-одредиште за барателите на азил во ЕУ. Според медиумските извештаи, Франција ја престигна за првпат во 2025 година.

 

Миграцијата - едно од најважните прашања за европските гласачи

Овие настани не ги оставаат Европејците рамнодушни. Според податоците на Евростат, на последните избори за  Европскиот парламент  во 2024 година, 24 проценти од испитаниците сметале дека миграцијата е прашање кое треба да се дискутира како приоритет.

Прашањето одигра истакната улога и на националните избори, особено во земјите-членки каде што десничарските популистички партии победија на изборите во последните години, како што се Австрија и Холандија.

Анук Пронк од холандскиот институт Клингендаел за ДВ вели дека за време на последната холандска изборна кампања, во ноември 2023 година, имало „опсесивен фокус“ ​​на прашањето.

Во тоа време, миграцијата е прикажувана како причина за проблемите во земјата, како што се кризата со домувањето, преоптоварените социјални системи или проблемите во образовниот и здравствениот систем. Во моментов, Пронк забележува дека луѓето се оддалечуваат од тоа донекаде и се обидуваат да ги решат овие проблеми, наместо да ја направат миграцијата жртвено јагне за сѐ.

Не само во Германија, туку и на европско ниво, постојано се слушаат жалби дека системите се преоптоварени со баратели на азил и други бегалци. Во некои случаи, ова води до драстични мерки, како што е случајот во Белгија, каде што земјата не прифаќа машки баратели на азил од 2023 година.

Дали Европејците станаа непријателски настроени кон миграцијата?

Постои разлика помеѓу јавното мислење и важноста што му се придава, изјави Ленка Дражанова за ДВ. Важноста на темата за миграцијата се зголеми во последните десет години поради нејзиното големо медиумско и политичко присуство, вели политикологот, која спроведува истражувања на Европскиот универзитетски институт во Фиренца.

Сепак, основните ставови за тоа кој во  општеството е за или против миграцијата не се променети. Она што се промени од 2015 година е тоа што луѓето кои се против миграцијата го изразија своето противење посилно. Дражанова ги наведува чувствата на закана - како што се стравот од непознатото или губењето на работата - како причина за овој антиимиграциски став.

Големиот број баратели на азил  што доаѓаат во Германија предизвика такви чувства кај некои Европејци, особено во Централна и Источна Европа. Вистинската бројка е помалку важна, вели таа, од самата дебата за миграцијата.

Дискурсот за миграцијата во Европа се промени

Понатаму, општествените норми и политичката култура во кои се дискутира за миграцијата и бегалците, според политикологот Дражанова, се променија од 2015/2016 година. Тоа е поврзано и со  нормализацијата на десничарските екстремистички ставови.

Политикологот Пронк, исто така, гледа промена во водењето на дискусијата на оваа тема. Во времето на слоганот на Ангела Меркел „Ќе успееме!“, повеќе стануваше збор за „должноста да помогнеме“. Денес, вели таа, дебатата за миграцијата се гледа повеќе како безбедносен ризик.

Ова, вели тој, може да се види, на пример, во новиот Пакт на ЕУ за азил и миграција. Неговиот примарен фокус е на тоа како да се заштитат границите и да се забрза депортацијата на луѓето кои немаат право да останат во ЕУ, вели таа. Причината за овој развој, според мислењето на политикологот, е  големиот товар врз системот за азил на земјите-членки на ЕУ.

ЕУ ги заострува правилата за азил - и се соочува со притисок од земјите-членки

Пактот за азил и миграција, кој треба да стапи на сила во летото 2026 година, предвидува таканаречени гранични процедури за бегалците кои доаѓаат од земји со ниска стапка на признавање.

ЕУ моментално работи и на нова регулатива за враќање на бегалците во нивните земји. Според податоците од организацијата за помош на бегалците „Про Азил“, мигрантите претходно можеа да бидат депортирани само во земја со која имале врска или ако се согласиле на тоа. Овој критериум треба да се укине ако  Европската комисија  успее во своите планови. Се смета дека е предуслов за  депортирање на луѓе  против нивна волја во земја со која, на пример, постои соодветен договор. Треба да се формираат и „центри за враќање“. Ова е еден од моделите, кој веќе некое време се дискутира во ЕУ под слоганот „иновативни решенија“.

Некои земји-членки на ЕУ вршат притисок врз Брисел за дополнително заострување на правилата за азил. На последниот самит на ЕУ во јуни, 21 од 27-те земји-членки се состанаа за да развијат  построги регулативи за заедничка политика за азил.  Германскиот канцелар  Фридрих Мерц,  исто така, за првпат ја прифати поканата на Данска, Холандија и Италија.

Политиката не е исто што и јавното мислење

Двајцата експерти се согласуваат за едно: политичката дебата и промената на законот не можат да бидат директна последица на јавното мислење за миграцијата во Европа.

Дебатата во општеството е понијансирана, вели Пронк. Ова, вели тој, може да се види, на пример, во општата подготвеност да се помогне на украинските бегалци во рамките на ЕУ.

Во своето интервју за ДВ, Дражанова, исто така, истакна дека јавното мислење за миграцијата е многу сложено. На пример, истата личност, вели таа, може да биде позитивна во однос на мигрантите што веќе се во земјата, но да одбива прилив на нови и имиграциска политика што покажува отвореност кон имиграцијата. Сепак, според неа, студиите генерално покажуваат дека јавното мислење за мигрантите во Европа е донекаде подобрено во последните години.