Мерц кај Трамп: Градење доверба во Белата куќа

Кога Фридрих Мерц се појави пред камерите пред Споменикот на Линколн во Вашингтон во четвртокот попладнето, изгледаше задоволен. Неговата средба со американскиот претседател Доналд Трамп во Белата куќа траеше два и пол часа - средба за која шпекулациите претходно се фокусираа првенствено на атмосферата во која ќе се одвива. Ладен и агресивен - како при неодамнешните посети на Овалната соба од страна на украинскиот претседател Володимир Зеленски и јужноафриканскиот претседател Сирил Рамафоса? Или колегијален и пријателски - како неодамнешната посета на францускиот претседател Емануел Макрон?

Но, уште на почетокот стана јасно дека е малку веројатно да се случи конфронтација. Доналд Трамп го поздрави германскиот канцелар на влезот во Белата куќа со ракување и тапкање по грбот. „Ги сакаме Германците“, рече Трамп пред камерите. Мерц љубезно кимна со главата и го следеше американскиот претседател во Овалната соба. На крајот на денот, Мерц ќе каже дека се враќа дома чувствувајќи се како да добил некого со кого може да соработува.

Набљудувачите на надворешната политика од  САД  исто така беа изненадени од динамиката. „Оваа размена беше сè друго освен обична“, рече Дамијан Марфи од Центарот за американски напредок, либерален тинк-тенк во Вашингтон, во интервју за ДВ. Одобрување стигна и од конзервативните кругови во САД: Најл Гардинер од Фондацијата Херитиџ ја опиша средбата како „силен почеток“.

Сличности наместо разлики

Стратегијата на Мерц брзо стана јасна: Тој сака да ги нагласи сличностите - меѓу САД и Германија, но и лично меѓу него и  Доналд Трамп.  Уште на почетокот, германскиот канцелар ја користеше можноста за подарок на американскиот претседател: извод од матичната книга на родените на дедото на Трамп, кој по потекло бил од  Германија.  И неговото име било токму Фридрих. Трамп го прифаќа подарокот со ракување. Гестот на солидарност не е без стратешки скриени мотиви. За Мерц, едно прашање е приоритет: поддршката за Украина.

Разговорот започнува, а канцеларот првично се ограничува на тоа да му дозволи на Трамп да зборува и да слуша.  „Ќе имаме одличен однос“, му вели Трамп на Мерц,  кој се потпира на столот. „Тој е извонреден претставник на Германија“, го фали Трамп германскиот канцелар, нарекувајќи го „пријател“.

Ласкање за Украина и вооружување

Тонот е поставен кога Мерц се осврнува на  ситуацијата во Источна Европа:  „Клучната личност во светот“ за да се изврши притисок врз Русија и да се стави крај на  војната во Украина  е Трамп, според германскиот канцелар. Мерц му ласка на американскиот претседател, кој со благодарност ги прифаќа неговите зборови - но сепак останува нејасно дали можат да постигнат нешто во врска со ова прашање.

Барем „првиот разговор на  Фридрих Мерц во Овалната соба со претседателот Трамп покажа дека тој е способен да изгради срдечен, но прагматичен однос со американскиот претседател“, анализира Александра де Хоп Шефер од Германскиот Маршалов фонд. „Двајцата лидери разговараа за тоа како можат да работат заедно за да ја завршат војната во Украина“, објаснува Најл Гардинер. Тој го нарекува „значително потопол состанок отколку што многумина очекуваа“.

Иако Доналд Трамп не покажува знаци дека е подготвен да ја промени својата претходна политика кон Украина, тој го смета зголемувањето на германските трошоци за одбрана како „позитивно“. Со поглед на историјата, Трамп на шега предупредува дека Германија треба да се вооружи само до одредена точка. Ова предизвикува смеа во просторијата.

 Дали Мерц ќе стане најважниот европски контакт на Трамп?

Јасната  посветеност на Германија за вооружување  сигурно може да се смета за „успех“, вели Александра де Хоп Шефер. Европската директорка на Германскиот Маршалов фонд верува дека може да има придвижување и во врска со контроверзните трговски прашања меѓу ЕУ и САД. Таа верува дека Мерц „би можел да ја отвори вратата“ за преговори за казнените царини на САД - особено за автомобили и челик. Трамп, исто така, ја признава централната улога на Мерц во овој поглед. „Ќе имаме добар трговски договор“, предвидува Трамп. „Претпоставувам дека тоа првенствено ќе го одреди ЕУ. Но, вие“, му се обраќа директно на Мерц, „сте голем дел од тоа“.

„Јасно е дека постои политички маневарски простор за Мерц да демонстрира лидерство во Европа - а администрацијата на Трамп сигнализираше дека е отворена за неговиот ангажман“, заклучува де Хоп Шефер. Ова сугерира можна основа за соработка ориентирана кон акција - на пример, во трговскиот спор со ЕУ. Сепак, Мерц подоцна ги предупреди германските медиуми против прекумерни очекувања во овој поглед.

Спорот со Маск ја турна посетата на Мерц во втор план

Средбата беше можност за Мерц да се позиционира како клучен партнер за контакт во Европа. Сепак, не е јасно колку од темите кои му лежат на срце на Мерц всушност останува кај Трамп. Разговорот во Овалната соба се сврти на други теми. Посетата од Германија е само една од неколкуте грижи со кои Трамп се соочи тој ден.

Особено Илон Маск предизвика возбуда: поранешниот сојузник сега јавно се дистанцира - распадот на поранешниот сојуз меѓу американскиот претседател и технолошкиот милијардер сè повеќе се претвора во отворено клеветење. Трамп, според набљудувачите, изгледа поуморен од вообичаено.

А сепак, германскиот канцелар ја смета својата инаугуративна посета на Вашингтон за успешна, зборувајќи за „многу тесна соработка“ во последователно интервју за ДВ. Мерц изјави: „Денес се сретнавме за прв пат во нашите функции како шефови на држави. И се надевам многу дека можеме тесно да соработуваме, отворено и со добри колеги од двете страни на Атлантикот“.

Добра основа за дискусија – но дали е доволна?

Всушност, новиот канцелар се снајде подобро со Доналд Трамп отколку со неговите претходници. Додека Трамп еднаш одби да се ракува со Ангела Меркел, а Олаф Шолц никогаш не стигна до Овалната соба, Мерц барем воспостави заедничка основа за дискусија – и тоа пред следните важни состаноци на двајцата лидери на претстојниот самит на Г7 во Канада и самитот на НАТО во Хаг подоцна во јуни. Сепак, колку е стабилна оваа основа и дали е доволна за да се влијае посуштински на непредвидливиот американски претседател, останува да се види.