САД ги нападнаа клучните нуклеарни објекти на Иран

Претседателот на САД, Доналд Трамп, изјави дека ги „уништил“ главните нуклеарни објекти на Иран во воздушни напади извршени во текот на ноќта, во нова голема ескалација на конфликтот на Блискиот Исток, додека Техеран се закани со користење на сите опции за одбрана.

Во Израел, кој ја предизвика кризата со напад врз ирански нуклеарни и воени локации на 13 јуни, иранската ракетна одмазда во текот на ноќта беше поинтензивна од претходните денови, а Министерството за здравство соопшти дека се повредени 86 лица.

Трамп, во телевизиско обраќање до американскиот народ, опкружен од потпретседателот Џеј Ди Ванс, секретарот за одбрана Пит Хегсет и државниот секретар Марко Рубио, ги нарече нападите „спектакуларен воен успех“, при што биле уништени трите главни ирански нуклеарни објекти: Натанц, Исфахан и Фордо.

Тој ја предупреди иранската влада дека ќе се соочи со уште посилни напади доколку не прифати мир.

„Настаните од утрово се скандалозни и ќе имаат долгорочни последици“, изјави иранскиот министер за надворешни работи Абас, нарекувајќи ги американските напади „тешко кршење“ на Повелбата на ОН, меѓународното право и Договорот за неширење на нуклеарно оружје. 

„Иран ги задржува сите опции за одбрана на својот суверенитет, интереси и народ“, напиша заменик министерот Аракчи на мрежата X.

Трамп: „Мир или трагедија“   

По неколкудневни консултации и пред истекот на двонеделниот рок што самиот го постави, одлуката на Трамп да се приклучи на израелската воена кампања против Иран претставува најголем надворешнополитички ризик во неговите два мандати – со многу неизвесности и потенцијални последици.

Големата ескалација на вооружениот конфликт отвора можност за нова ера на нестабилност на Блискиот Исток.

Трамп изјави дека иднината на Иран ќе биде „или мир или трагедија“ и предупреди дека американската армија има многу други цели што можат да бидат нападнати. „Ако мирот не дојде брзо, ќе ги погодиме и другите цели со прецизност, брзина и умешност.“

Според СиБиЕс Њуз, САД во саботата го известиле Иран преку дипломатски канали дека нападите се ограничени и дека не се насочени кон промена на режимот.

Во интервју за телевизијата „Фокс“, Трамп изјави дека биле фрлени шест „уништувачи на бункер“ бомби врз подземниот објект во Фордо, како и 30 ракети „Томахавк“ врз други нуклеарни локации. Според официјален извор на САД цитиран од Ројтерс, во нападите учествувале и бомбардери Б-2. 

Ирански официјален претставник, цитиран од новинската агенција Тасним, потврди дека дел од објектот во Фордо бил цел на „непријателски воздушни напади“. Но, пратеникот Мохамад Манан Раиси изјави за агенцијата Фарс дека објектот не е сериозно оштетен.

Новинар на иранската државна агенција ИРНА јави дека пристигнал во близина на Фордо во 3 часот наутро (2330 GMT во сабота) и забележал чад кој, според него, бил поврзан со активирање на воздушна одбрана. Цитираше очевидец кој пријавил „се слушнаа шест експлозии, но не беа многу гласни“.

Дипломатски неуспех  

Меѓународната агенција за атомска енергија соопшти дека не се забележани зголемени нивоа на радијација надвор од локациите по американските напади.

Хасан Абедини, заменик-политички директор на иранската државна телевизија, изјави дека објектите биле евакуирани одамна.

„Залихите на збогатен ураниум беа пренесени од нуклеарните центри и таму нема преостанати материјали кои, ако бидат нападнати, би предизвикале радијација што ќе ги загрози нашите сограѓани“, изјави тој. 

Израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху го поздрави Трамп за неговата „храбра одлука“, изјавувајќи: „Историјата ќе запомни дека претседателот Трамп дејствуваше за да го спречи најопасниот режим во светот да дојде до најопасното оружје.“ 

Израел и Иран веќе повеќе од недела се во воздушна војна, при што има загинати и повредени на двете страни. Израел ги започна нападите на 13 јуни, тврдејќи дека Иран е на прагот да развие нуклеарно оружје.

Иран тврди дека неговата нуклеарна програма е исклучиво за мирољубиви цели. Израел, пак, според широки проценки, поседува нуклеарно оружје, што официјално ниту го потврдува, ниту го негира.

Западните обиди за дипломатско смирување на конфликтот досега не донесоа резултат. Генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш, ги нарече американските напади „опасна ескалација во регион кој веќе е на работ на колапс – и директна закана за меѓународниот мир и безбедност.“ 

Во САД, демократските конгресмени, како и некои од Републиканската партија на Трамп, сметаат дека тој мора да добие дозвола од Конгресот пред да ја ангажира американската војска во борба против Иран.

Иранската државна новинска агенција „Нур њуз“, повикувајќи се на Министерството за здравство, соопшти дека најмалку 430 лица се убиени, а 3.500 повредени во Иран од почетокот на израелските напади.

Во Израел, според локалните власти, загинале 24 цивили, а повредени се 1.272 лица.