Депортациите на Трамп: Најважните прашања и одговори

Што точно се случува во моментов?

Од неговата инаугурација на 20-ти јануари, американскиот претседател Доналд Трамп продолжува со апсења и депортации на мигранти без дозвола за престој - и покрај сите критики од активистите за граѓански и за човекови права. Тој прогласи вонредна состојба на границата меѓу САД и Мексико.

Покрај тоа, американскиот Конгрес веќе донесе построг закон за миграција. Според законот, мигрантите без важечки статус на престој сега треба да се држат во центри за имиграција не само за тешки кривични дела, туку и за помали прекршоци - на пример, кражба во продавници.

Во првата недела од вториот мандат на Трамп, беа уапсени речиси 2.400 мигранти, американската агенција за заштита на границите ИЦЕ (Имиграција и царина на САД) сега ги објавува новите бројки. Се вели дека апсењата првенствено се насочени кон имигрантите со криминални досиеја.

Портпаролка на  Доналд Трамп  минатата недела зборуваше за „најголемата масовна депортација во историјата“. Сепак, секој ден и за време на претходната демократска влада на  Џо Бајден   имаше стотици апсења -  во 2024 година имаше во просек 311, а во 2023 година имаше 467.

Меѓу другото, и со поддршка на американската Федерална полиција ФБИ, ИЦЕ започна „целни операции“ против мигрантите без дозволи за престој во американската метропола Чикаго во неделата. Американскиот радиодифузер Си-Ен-Ен известува за „блиц-акции“. Неколку федерални власти добиле дополнителни овластувања да апсат имигранти без документи  во САД. Станува збор за неколкудневна операција која ќе се прошири низ целата држава.

Депортациите би можеле да се зголемат во наредните недели и месеци. Во своето инаугуративно обраќање на 20 јануари, претседателот Трамп објави дека сака да депортира „милиони и милиони“ нерегуларни мигранти. Том Хоман исто така ги потврдува овие планови. 63-годишникот беше назначен за директор на ИЦЕ откако беше на функцијата неколку години за време на првиот мандат на Доналд Трамп, а тогаш од него беше титулиран како „граничен цар“.

Сега Хоман, во интервју за Фокс њуз, изјави: „Ќе видите дека бројот на апсења ќе продолжи да се зголемува низ целата земја“. Сепак, тој исто така јасно стави до знаење дека е потребна поголема финансиска поддршка од Конгресот, односно од двата дома на парламентот во Вашингтон, за да се спроведат далекусежните планови на Трамп.

Каде се депортираат мигрантите?

Досегашните мигранти депортирани од администрацијата на Трамп главно беа  пренесени во Мексико и Гватемала.  Мексиканската влада планира прифатни кампови како поддршка за оние кои пристигнуваат. 

Откако Колумбија одби да дозволи слетување на американските воени авиони  со депортирани лица, изби спор меѓу двете земји. Левичарскиот претседател на Колумбија Густаво Петро особено ја критикуваше употребата на воени авиони за депортации; Депортираните Колумбијци мора да бидат третирани „достоинствено“, а не „како криминалци“.

Трамп потоа се закани со високи увозни царини за колумбиски производи. Откако владата во Богота првично објави воведување сопствени царини за американскиот увоз, претседателот Петро конечно попушти и се откажа од отпорот против летовите за депортација со воени авиони.

Како функционираат депортациите?

Во принцип, по апсењето, американски суд одлучува за депортација на мигранти кои немаат валидни документи за престој. Доколку се донесе одлука за нивно депортирање, тие се носени во нивните земји на потекло со авиони на американската армија или цивилни авиони и ќе бидат предадени на тамошните власти.

Стратегијата на Трамп  е да го зголеми бројот на апсења и да ги врши депортирањата уште побрзо. Една од неговите први активности беше затворањето на апликацијата CBP One, која им дозволуваше на мигрантите да поднесуваат барања за азил и да закажуваат состаноци преку интернет. Како резултат на исклучувањето, беа откажани и термините за азил кои веќе беа договорени.

Освен тоа, новата американска влада, минатата недела објави дека нерегуларните имигранти во иднина може да се апсат и во цркви, училишта и болници. Законски, ова веќе беше можно и порано. Сепак, посебна регулатива претходно пропишуваше дека американските полицајци од службата за имиграција не оперираат на такви „чувствителни локации“ без посебно овластување.

Тековните депортации на мигранти  од Латинска Америка се прикажани на високо ниво на публицитет. Меѓу другото, Белата куќа на својот профил на социјалните мрежи најавува бројни апсења и презентира фотографии од криминални мигранти.

Какви се реакциите на политиката на Трамп за депортација?

Апсењата и депортациите за време на Трамп се сметаат за особено брутални. Покрај Колумбија, и Бразил се пожали дека нехумано се постапува при депортациите.

Десетици мигранти кои беа депортирани од САД во Бразил биле врзани со лисици, со неисправна климатизација во авионот, соопшти бразилското Министерство за надворешни работи.

Според пишувањата на медиумите, дел од депортираните биле удирани со клоци и тепани од стражарите. Покрај тоа, тие долго време биле без храна, пијалок и пристап до тоалети.

Со оглед на масовните депортации, Обединетите нации им укажаа на САД на „општо признатото“ право на азил. Иако државите имаат право да го спроведуваат својот суверенитет долж нивните надворешни граници, тие мора да го сторат тоа „во согласност со нивната обврска да ги почитуваат човековите права“, изјави  портпаролката на Високиот комесаријат на ОН за човекови права, Равина Шамдасани.

Дури и во САД, многу луѓе не се согласуваат со начинот на кој се вршат депортации. Калифорнија и другите држави и градови каде на власт се Демократите, се критични кон депортациите. Некои метрополи, како Чикаго и Лос Анџелес, си дадоа статус на „градови прибежишта“, што им забранува на градските власти да користат ресурси или персонал за спроведување на федералните директиви за имиграција.

Генерално, за разлика од почетокот на првото претседателствување на Трамп, опозициските Демократи сега се воздржуваат од критикување на неговиот третман кон имигрантите.

Католичките бискупи во САД го нарекуваат вознемирувачки односот на Трамп кон имигрантите и бегалците. Претходно, новиот претседател на богослужбата по повод неговата инаугурација беше критикуван од англиканска бискупка за ова прашање.

Загриженост има и кај бизнис заедницата. Многу индустрии во САД би можеле да изгубат работници како резултат на депортации - на пример земјоделскиот сектор, каде што се вели дека околу половина од сите вработени се нерегуларни мигранти.

Последно, но не и најмалку важно, мерките преземени од новата американска влада доведоа до значителна несигурност кај самите мигранти. Се проценува дека единаесет милиони луѓе живеат во САД без валидни документи за престој.