Бугарија: евро наместо лев од 1 јануари 2026

Бугарија во четвртокот доби зелено светло од лидерите на Европската унија за воведување на еврото како официјална валута, почнувајќи од 1 јануари 2026 година.

Лидерите, собрани на самит на ЕУ во Брисел, ја одобрија препораката на Европската комисија Бугарија да стане 21-та членка на еврозоната.

Балканската земја е членка на ЕУ од 2007 година и ќе биде првата што ќе го усвои еврото откако Хрватска го направи тоа во 2023 година.

Членството во еврозоната го олеснува тргувањето и патувањето. Луѓето кои се занимаваат со бизнис или сакаат да инвестираат повеќе нема да мора да се грижат за девизни курсеви. И туристите имаат корист, бидејќи нема да мора да набавуваат локална валута, што обично е поврзано со дополнителни трошоци.

Европскиот парламент и Европската централна банка (ЕЦБ) сè уште треба да бидат консултирани пред министрите за финансии на ЕУ да ги направат потребните законски измени – и пред Бугарите да можат да плаќаат со евра. Но овие чекори се сметаат за формалност.

Според договорите на ЕУ, сите земји-членки, освен Данска, се обврзани да ја усвојат единствената валута штом ги исполнат потребните услови.

Потребно е исполнување на одредени критериуми 

Бугарија, една од посиромашните членки на ЕУ, и натаму е на дното меѓу 27-те земји кога се мери бруто-домашниот производ (БДП) по глава на жител за минатата година – иако стапките на раст беа повисоки отколку во другите земји.

Првично, Бугарија планираше да го замени националниот лев со еврото на почетокот на 2024 година, но не ги исполни строгите критериуми за усвојување на заедничката валута.

Поради релативно високата инфлација од 9,5% во тоа време, пристапувањето беше одложено.

Покрај релативно ниската и стабилна инфлација, критериумите вклучуваат ценовна стабилност, здрави јавни финансии и стабилен девизен курс. 

ЕЦБ и Европската комисија редовно го следат напредокот на кандидатите за влез во еврозоната во однос на овие таканаречени конвергентни критериуми.

Комисијата неодамна соопшти дека очекува инфлација во Бугарија од 3,6% за тековната година и 1,8% во 2026 година, што доведе до позитивна проценка за Софија. 

Протести против еврото во Бугарија 

Во Бугарија воведувањето на еврото е проследено со жестоки протести.

Во февруари, националисти запалија оган пред влезот на канцеларијата на ЕУ во Софија и истурија црвена боја на стаклената фасада на зградата. Беа фрлани молотови коктели и јајца.

Минатиот месец, поддржувачи на проруските и националистички партии демонстрираа во главниот град Софија и во други градови, повикувајќи левот да остане во оптек од страв дека еврото ќе доведе до поскапувања.

Противниците на еврото собраа 604.000 потписи за распишување референдум за воведување на заедничката валута, но бугарскиот парламент двапати ја одби иницијативата – во 2023 и во мај 2025 година.

Бугарското население е поделено околу прашањето за еврото.

Според анкета на бугарскиот институт Мјара, спроведена во средината на мај, повеќе од половина од возрасните граѓани (54,9%) се против воведувањето на еврото во 2026 година, додека една третина (34,4%) го поддржуваат пристапувањето кон еврозоната следната година.