گزارش واحد راستی‌آزمایی دویچه‌وله از کارزار تبلیغی اسرائیل
۱۴۰۴ شهریور ۱۸, سه‌شنبه
یک تحقیق بین‌المللی که توسط اعضای یوروویژن نیوز اسپات‌لایت، از جمله واحد راستی‌آزمایی دویچه‌وله (DW Fact check) انجام شده است، نشان می‌دهد که دولت اسرائیل از آژانس تبلیغات دولتی خود برای اجرای کارزارهای پولی بین‌المللی با هدف شکل‌دادن به افکار عمومی در بخش‌هایی از اروپا و آمریکای شمالی استفاده کرده است.
بر اساس این گزارش، یک حساب کاربری اسرائیلی در یوتیوب، دست‌کم به مدت یک سال کارزارهایی تبلیغاتی اجرا کرده که آژانس‌های وابسته به سازمان ملل را بی‌اعتبار می‌کند و یافته‌های نهادهای بین‌المللی شناخته‌شده را به چالش می‌کشد.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
یک سند دولتی نشان می‌دهد که از اواسط ژوئن ۲۰۲۵ تاکنون دست‌کم ۴۲ میلیون یورو برای کارزارهای تبلیغاتی در پلتفرم‌هایی مانند یوتیوب و اکس (توییتر سابق) هزینه شده است. این تلاشها بخشی از راهبرد گسترده‌تر دیپلماسی عمومی اسرائیل موسوم به "هاسبارا" (Hasbara) است. این واژه عبری بحث‌برانگیز که تقریبا به معنای "توضیح دادن" است، در توصیف تلاشها برای "ارتقای تصویر اسرائیل در خارج" به کار می‌رود.
هاسبارا عموما به تلاش‌های روابط عمومی برای انتشار اطلاعات مثبت در مورد کشور اسرائیل و اقدامات آن در خارج از کشور اطلاق می‌شود.
در ۲۲ اوت، هم‌زمان با انتشار گزارش ارزیابی آی‌پی‌سی یا اصطلاحا "طبقه‌بندی مراحل یکپارچه امنیت غذایی" (IPC) که وقوع قحطی در بخش‌های وسیعی از نوار غزه را اعلام کرد، آژانس تبلیغات دولتی اسرائیل کارزار جدیدی را برای انکار قحطی آغاز کرد.
در ابن میان، دو ویدئو از طریق تبلیغات پولی در کانال رسمی یوتیوب وزارت امور خارجه اسرائیل (که با تیک سیاه تایید شده است) منتشر شد. این ویدئوها بازارهایی پر از مواد غذایی و رستوران‌هایی را نشان می‌دهند که در ماه‌های ژوئیه و اوت ۲۰۲۵ ظاهرا در غزه فیلم‌برداری شده‌اند. در این ویدئوها متن‌های روی تصویر و صداگذاری تولیدشده توسط هوش مصنوعی وجود دارد که در پایان با این جمله تمام می‌شود: «در غزه غذا وجود دارد. هر ادعای دیگری یک دروغ است.»
بیشتر بخوانید: نتانیاهو گزارش درباره قحطی در نوار غزه را "دروغ "خواند
این ویدئوها بیش از ۱۸ میلیون بار دیده شده و به زبان‌های انگلیسی، ایتالیایی، آلمانی و لهستانی منتشر شده‌اند. طبق اعلام مرکز شفافیت تبلیغات گوگل، تبلیغات یوتیوب می‌توانند بر اساس جنسیت، سن و منطقه هدف‌گذاری شوند. به گفته گوگل، اسرائیل این ویدئوها را با هدف رسیدن به مخاطبان در آلمان، اتریش، ایتالیا، لهستان، بریتانیا و ایالات متحده در نظر گرفته است.
باز بودن رستوران‌ها قحطی را رد نمی‌کند
واحد راستی‌آزمایی دویچه وله یکی از این ویدئوها را تحلیل و کلیپ‌های اصلی آن را تا حساب‌های شبکه‌های اجتماعی رستوران‌های نشان‌داده‌شده ردیابی کرد. بیشتر این کلیپ‌ها در ژوئن و ژوئیه ۲۰۲۵ منتشر شده بودند. با این حال، وجود رستوران‌های باز اثبات نمی‌کند که قحطی وجود ندارد. چند رستوران به کمبود کالا، تورم و تعطیلی‌های موقت اشاره کرده‌اند.
کافه استکانا در محله "الرمال" شهر غزه تایید کرد که به‌طور مکرر به دلیل کمبود مواد غذایی اساسی تعطیل می‌شود. آن‌ها گفتند کیسه‌های بزرگ آرد با قیمت صدها یورو فروخته می‌شوند و قیمت‌ها بسته به روز و وضعیت کلی عرضه در غزه تغییر می‌کند. در پایان ماه اوت، منوی این کافه شامل وافل نوتلا با قیمت حدود ۲۵ یورو و یک دسر کوچک با مغزها و شکلات با قیمت مشابه بود.
رستوران دیگری به نام O2 در شهر غزه، در ۳ سپتامبر منوی خود را در استوری اینستاگرام منتشر کرد که در آن یک کرپ نوتلا حدود ۱۲ یورو قیمت داشت.
گزارش‌های دست‌اول تاییدکننده قیمت‌های بالا
ریهام ابو عیطه، یکی از بنیان‌گذاران پلتفرم فلسطینی "راستی‌آزمایی و سواد رسانه‌ای" به نام "کاشف"، موضوع قیمت‌های بالا در غزه از آوریل تا ژوئیه را تایید کرد. او به دویچه وله گفت: «ما یک کیلو شکر را ۲۵۰ شِکِل [حدود ۶۵ یورو] خریدیم. یک تکه نان با یک عدد فلافل ۳۰ شِکِل [حدود ۸ یورو] قیمت داشت.»
در پایان ژوئیه، ویدئویی که توسط رسانه‌هایی از جمله جروزالم‌پست منتشر شد، یک غرفه سبزیجات را در غزه نشان داد و باعث تردیدهایی درباره ادعاهای قحطی شد. دویچه وله با مجدی فتحی، خبرنگار فلسطینی که این تصاویر را ضبط کرده، گفت‌وگو کرد. او اصالت فیلم را تایید کرد اما تاکید داشت: «این میوه‌ها و سبزیجات خیلی گران هستند. اکثریت مردم در غزه توان خرید آن‌ها را ندارند.»
در همین راستا ابو عیطه می‌گوید: «همه مناطق غزه به یک اندازه در رنج نیستند. اگر در یک شهر محاصره وجود داشته باشد، شاید بتوانید در شهر دیگری غذا پیدا کنید. حتی در آن صورت هم قیمت‌ها بسیار بالا هستند.»
بیشتر بخوانید: هشدار سازمان ملل درباره قحطی در غزه؛ اسرائیل: دروغ است
دویچه وله نتیجه‌گیری می‌کند که ویدئوهای منتشرشده توسط وزارت امور خارجه اسرائیل گمراه‌کننده هستند. در حالی که ممکن است در برخی مناطق غذا وجود داشته باشد، غذا در جاهای دیگر کمیاب یا غیرقابل دسترس است.
شواهد نشان می‌دهد که در فرمانداری غزه، بر اساس گزارش آی‌پی‌سی قحطی در سطح ۵ در جریان است و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سپتامبر به دیرالبلح و خان یونس گسترش یابد.
تبلیغات هدفمند علیه آی‌پی‌سی و اتهام استفاده از داده‌های تحریف‌شده
دویچه وله همچنین یک لینک تبلیغاتی اسپانسری را کشف کرد که در صدر نتایج جستجوی گوگل برای کاربرانی که عبارت "IPC famine" (قحطی آی‌پی‌سی) را جستجو می‌کردند، ظاهر می‌شد. این لینک به یک صفحه دولتی اسرائیل منتهی می‌شد که روش‌شناسی و متودهای تحقیقی آی‌پی‌سی را به چالش کشیده و این نهاد را به استفاده از داده‌های تحریف‌شده متهم می‌کرد.
این در حالی است که آی‌پی‌سی این ادعاها را رد کرده و گفته استانداردهای این نهاد تغییر نکرده است.
اطلاعات نادرست از هر دو طرف
اگرچه هر دو طرف به انتشار اطلاعات نادرست متهم شده‌اند، اما منابع دویچه وله می‌گویند، حجم و مقیاس محتوای گمراه‌کننده در حال حاضر، در طرف حامی اسرائیل بیشتر است.
توماسو کانتا، هماهنگ‌کننده راستی آزمایی در رصدخانه دیجیتال رسانه اروپایی (EDMO) به دویچه وله گفت: «فکر می‌کنم اسرائیل اکنون با خطر بی‌سابقه‌ای از انزوا در جامعه بین‌المللی روبه‌رو است.»
او هدف اصلی تبلیغات اسرائیل را چنین توصیف کرد: «ایده کلی آن‌ها جلب همدلی افکار عمومی غرب در اروپا و ایالات متحده است.»
کانتا افزود که طرف فلسطینی نیز فعالانه اطلاعات نادرست پخش می‌کند، اما "واضح است که در حال حاضر اطلاعات نادرست بیشتری از سوی طرف حامی اسرائیل می‌بینیم."
پوشش رسانه‌ای در اسرائیل و نقش آن در تبلیغات
اورن پرسی‌کو، روزنامه‌نگار وبلاگ رسانه‌ای "چشم هفتم" در اسرائیل می‌گوید: «برنامه اسرائیل این است که چنین وانمود کند که قحطی گسترده‌ای در غزه وجود ندارد؛ [این تصویر] که ما آدم‌های خوب هستیم یا قربانی هستیم و عمدا هیچ غیرنظامی‌ای را هدف قرار نمی‌دهیم.»
او انکار قحطی را کاری توصیف کرد که با اصول و ماهیت روزنامه‌نگاری در تضاد است و افزود: «این‌که یک یا دو یا ده فروشگاه مواد غذایی پر باشد به این معنا نیست که ۱۰ کیلومتر آن‌طرف‌تر مردم در خانه بدون غذا و در شرایط خطرناک گرفتار نباشند.»
بیشتر بخوانید: ترامپ با رد ادعای نتانیاهو: گرسنگی در غزه واقعی است
به گفته او، پوشش رسانه‌ای در اسرائیل، لحن پیام‌رسانی بین‌المللی را تعیین می‌کند. او گفت: «تا زمانی که گروگان‌ها هنوز در غزه هستند، برای اسرائیلی‌ها آسان است که خود را قربانی ببینند. این داستان اصلی است.»
در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، گروه اسلام‌گرای حماس حمله‌ای مرگبار به اسرائیل انجام داد که منجر به کشته شدن نزدیک به ۱۲۰۰ نفر و انتقال [گروگان‌گیری] حدود ۲۵۰ گروگان به غزه شد. در حال حاضر ۴۸ گروگان همچنان در اسارت هستند که تصور می‌شود ۲۰ نفر از آن‌ها زنده باشند.
اسرائیل در پاسخ به این حمله، کارزار نظامی در غزه انجام داده که بنا بر آمار مقامات بهداشت فلسطینی و به نقل از رویترز، منجر به کشته شدن ۶۰ هزار نفر شده است. گفته می‌شود حدود یک‌سوم قربانیان زیر ۱۸ سال هستند.
در عین حال، نگرانی بین‌المللی نسبت به ادامه این وضعیت افزایش یافته است. کارشناسان سازمان ملل، همچنین دست‌کم دو سازمان غیردولتی اسرائیلی و "انجمن بین‌المللی پژوهشگران نسل‌کشی"، این کشتارها را در مقیاس "نسل‌کشی" توصیف کرده‌اند. اسرائیل این اتهامات را به شدت رد می‌کند.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
در همین حال، آنچه سازمان جهانی بهداشت آن را "قحطی ایجاد شده توسط انسان" می‌نامد همچنان ادامه دارد. "قحطی ایجاد شده توسط انسان" به بیان ساده یعنی نوعی قحطی که نه نتیجه عوامل طبیعی، بلکه به خاطر اقدامات و محدودیت‌های انسانی (مثل محاصره یا جنگ) ایجاد شده است. به‌رغم نیازهای فزاینده موجود در غزه، اسرائیل همچنان ارسال کمک‌ها را محدود کرده و عملیات نظامی ادامه دارد.
این گزارش با همکاری یک گروه گزارشگری متشکل از روزنامه‌نگاران رسانه‌های عمومی کشورهای آلمان، اتریش، بلژیک و سوئیس تهیه شده است.