واکنش‌های جهانی و داخلی به آغاز روند فعالسازی مکانیسم ماشه
۱۴۰۴ شهریور ۷, جمعه
در پی آغاز روند فعالسازی مکانیسم ماشه از سوی تروئیکای اروپایی، کشورهای مختلف جهان و مقام‌های جمهوری اسلامی نسبت به آن واکنش گسترده‌ای نشان دادند.
در همین راستا مارکو روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده با انتشار بیانیه‌ای با اشاره به این که "فرانسه، آلمان و بریتانیا طبق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل (۲۰۱۵) روندی را برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران آغاز کردند" گفت: «تروئیکای اروپایی استدلال روشنی در مورد تداوم "عدم پایبندی قابل توجه" ایران به تعهدات هسته‌ای خود ارائه کرده‌اند و مبنای محکمی برای آغاز مکانیسم ماشه ایجاد کرده‌اند. علاوه بر این، سه کشور اروپایی می‌توانستند در هر مقطعی از سال ۲۰۱۹ این روند را آغاز کنند، اما در عوض تصمیم گرفتند تلاش های گسترده و تعاملات فشرده را دنبال کنند تا به ایران یک مسیر دیپلماتیک برای خروج از استراتژی تشدید هسته‌ای ارائه دهند.»
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
وزیر خارجه آمریکا در بخش دیگری از بیانیه خود با بیان این که ایالات متحده از رهبری متحدان اروپایی خود در این اقدام قدردانی می‌کند افزود: «ما در طول هفته‌های آینده با آنها و سایر اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد همکاری خواهیم کرد تا بازگرداندن تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی علیه ایران را طبق دستور رئیس جمهوری در یادداشت امنیت ملی شماره ۲، با موفقیت به پایان برسانیم.»
روبیو در ادامه بیانیه خود تاکید کرد که ایالات متحده در عین حال، "همچنان آمادگی خود را برای تعامل مستقیم با ایران در راستای پیشبرد یک راه‌حل مسالمت‌آمیز و پایدار برای مسئله هسته‌ای این کشور اعلام می‌کند".
او تضریح کرد که "مکانیسم ماشه با آمادگی جدی آمریکا برای دیپلماسی مغایرتی ندارد، بلکه آن را تقویت نیز می‌کند". ربیو با اشاره به این نکته ازهبران حکومت ایران خواست که فورا اقدامات لازم را برای نشان دادن این که جمهوری اسلامی "هرگز به سلاح هسته‌ای دست نخواهد یافت" انجام دهند.
هشدار وزیر خارجه آلمان در مورد "یک ایران هسته‌ای"
در ادامه واکنش‌ها به آغاز روند فعالسازی مکانیسم ماشه از سوی تروئیکای اروپایی، یوهان واده‌فول، وزیر خارجه آلمان در یک سخنرانی در کپنهاگ با بیان این که "ایران نباید سلاح هسته‌ای داشته باشد" گفت: «در سال ۲۰۱۵ میان ایران و تروئیکای اروپایی توافق‌نامه‌ای در وین درباره برنامه هسته‌ای ایران به دست آمد. این توافق یک دستاورد دیپلماتیک و یک توافق بسیار روشن بود. ایران متعهد شد فعالیت‌های هسته‌ای خود را به‌طور معتبر و قابل‌راستی‌آزمایی محدود کند. در مقابل، تحریم‌های بین‌المللی لغو شدند.»
واده‌فول با بیان این که "آلمان و فرانسه و بریتانیا همواره به تعهدات خود در چارچوب توافق وین پایبند بوده‌اند" گفت: «ایران سال‌هاست به تعهداتش عمل نکرده و از سال ۲۰۱۹ به‌طور فزاینده‌ای به تشدید اقدامات پرداخته است. ایران به‌طور فاحش و فراتر از حدود تعیین‌شده اورانیوم غنی‌سازی کرده و مانع از نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر برنامه هسته‌ای خود شده است.»
وزیر خارجه آلمان افزود: «باید به‌روشنی تاکید کنیم که برای درجه بسیار بالای غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران هیچ کاربرد غیرنظامی وجود ندارد و بنابراین هیچ توضیح غیرنظامی قابل قبولی هم نیست. همه این موارد از طریق گزارش‌های متعدد و اظهارات دولت ایران بدون هیچ تردیدی اثبات شده است.»
بیشتر بخوانید: اروپا روند فعالسازی مکانیسم ماشه علیه ایران را آغاز کرد
واده‌فول با اشاره به این که سه کشور اروپایی در طول سال‌ها بارها به دنبال گفت‌وگو بوده و برای رسیدن به یک راه‌حل مشترک دیپلماتیک تلاش کرده‌اند گفت: «ایران هرگز، حتی زمانی که ما اخیرا یک مهلت تمدیدشده پیشنهاد دادیم، این دست یاری را نپذیرفت. در چنین شرایطی، در قطعنامه سازمان ملل درباره توافق وین یک نوع ترمز اضطراری پیش‌بینی شده است؛ موسوم به "مکانیسم ماشه".»
وزیر خارجه آلمان در ادامه با بیان اینکه روند فعالسازی مکانیسم ماشه آغاز شده است گفت که آلمان و فرانسه و بریتانیا "نه‌تنها حق دارند مکانیسم ماشه را فعال کنند، بلکه مسئولیت دارند اطمینان حاصل کنند که ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا نکند.»
او با بیان این که "یک ایران هسته‌ای فوق‌العاده خطرناک خواهد بود و منطقه‌ای را که هم‌اکنون هم شکننده است بیشتر بی‌ثبات خواهد کرد" گفت: «ایران دقیقا می‌داند اکنون چه لازم است: همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و پایبندی به تعهدات بین‌المللی خود. یک تعهد روشن به مذاکره، و همچنین کاهش تنش قابل راستی‌آزمایی در زمینه غنی‌سازی هسته‌ای.»
وزیر خارجه آلمان در عین حال تاکید کرد که سه کشور اروپایی همچنان آماده گفت‌وگوی دیپلماتیک با ایران درباره این مسائل هستند و راه "دیپلماسی پایان نیافته است".
بیشتر بخوانید: نشست غیرعلنی شورای امنیت با موضوع فعالسازی مکانیسم ماشه
واده‌فول در پاسخ به پرسش خبرنگاری که پرسید "آیا دیپلماسی امروز نباید بپذیرد که تلاش برای جلوگیری از دستیابی ایران به بمب هسته‌ای شکست خورده است؟" گفت: «دیپلماسی همیشه به چند طرف نیاز دارد، و در اینجا به‌طور خاص، به طرف ایرانی. و همانطور که اکنون گفتم، ایران تلاش‌های متعدد، از جمله تلاش‌های بسیار جدی ما در هفته‌های اخیر را نپذیرفته است. دیپلماسی باید البته توانایی عمل نیز داشته باشد و به همین دلیل در این شرایط، من فقط می‌توانم ایران را فرا بخوانم که از این ۳۰ روز استفاده کند. یافتن راه‌حلی دیپلماتیک امکان‌پذیر است، اما مستلزم آمادگی و عزم ایران برای ورود به این روند است.»
بقائی: فعالسازی مکانیسم ماشه با دستور ترامپ انجام شد
آغاز روند فعالسازی مکانیسم ماشه از سوی تروئیکای اروپایی، واکنش مقام‌های حکومت ایران را نیز در پی داشته است.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی در همین راستا گفت: «تصمیم ۳ کشور اروپایی برای شروع روند بازگرداندن قطعنامه‌های لغوشده شورای امنیت علیه ایران، نه ناشی از الزام حقوقی است و نه برمبنای ارزیابی منطقی؛ بلکه همانطور که مارکو روبیو در بیانیه مطبوعاتی مورخ ۲۸ اوت اعتراف کرده است، بر مبنای دستورالعمل رئیس‌جمهور آمریکا وفق یادداشت ریاستی شماره ۲ مورخ ۴ فوریه ۲۰۲۵ است.»
بقایی در ادامه با بیان این ادعا که آمریکا عامل بروز وضع موجود و آغاز روند فعالسازی مکانیسم ماشه است، تصریح کرد: «آمریکا طرفی است که عضو برجام نیست، بزرگترین ناقض و تخریب‌کننده برجام بوده و از ۲۰۱۸ به‌صورت یکجانبه از برجام خارج شد و موجب شکل‌گیری زنجیره‌ای از حوادث نامطلوب تا به امروز شده است.»
چین و روسیه: اقدام سه کشور اروپایی غیرسازنده است
وزارت خارجه روسیه در واکنش به اقدام سه کشور اروپایی در آغاز روند فعالسازی مکانیسم ماشه با بیان این که مسکو تصمیم تروئیکای اروپایی برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی را به شدت محکوم می‌کند، گفت: «سه کشور اروپایی هیچ‌گونه مبنای قانونی برای استفاده از مکانیسم بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران ندارند و پیش از آنکه تصمیمات اتخاذشده منجر به پیامدهای جبران‌ناپذیر شود، باید در آنها تجدیدنظر شود.»
این وزارتخانه همچنین با بیان این که مسکو توضیحاتی را در سازمان ملل متحد در خصوص "بی اساس بودن ادعاهای اروپا در مورد مکانیسم ماشه ارائه داده است" افزود: «تلاش‌های تروئیکای اروپایی برای استفاده از این مکانیسم، یک عامل بی‌ثبات‌کننده جدی است که تلاش‌ها در راستای یافتن راه‌حل را تضعیف می‌کند.»
بیشتر بخوانید: وزارت امور خارجه آلمان نسبت به سفر به ایران هشدار داد
وزارت خارجه چین نیز در واکنش به آغاز روند فعالسازی مکانیسم ماشه از سوی تروئیکای اروپایی با بیان این که پرونده هسته‌ای ایران در مرحله حساسی قرار دارد گفت که باید گفت‌و‌گو‌ها و مذاکرات از سر گرفته شود.
پکن در بیانیه خود اعمال دوباره تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی در شورای امنیت سازمان ملل متحد را "اقدامی غیرسازنده" خواند و افزود که چین "از صلح و گفت‌وگو برای بازگرداندن پرونده اتمی ایران به مسیر درست حمایت می‌کند".
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا: وارد مرحله جدیدی از مذاکرات می‌شویم
در همین حال، کایا کالاس مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با بیان این که به نظر او شانس دستیابی به راه‌حل دیپلماتیک در مناقشه اتمی با جمهوری اسلامی وجود دارد گفت: «وارد مرحله جدیدی از مذاکرات می‌شویم.»
کالاس که در کپنهاگ در حاشیه نشست وزیران دفاع اتحادیه اروپا سخن می‌گفت اظهار داشت: «با این ۳۰ روز ما وارد یک مرحله جدید می‌شویم که اکنون این امکان را هم برای ما فراهم می‌کند تا واقعا راه‌های دیپلماتیک را برای رسیدن به یک راه‌حل پیدا کنیم.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
بریتانیا، فرانسه و آلمان روز پنج‌شنبه ۲۸ اوت (۶ شهریور) روند ۳۰ روزه فعالسازی مکانیسم ماشه را رسما آغاز کردند.
تصمیم سه کشور اروپایی بر فعالسازی مکانیسم ماشه که در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل ثبت شد، تنها دو ماه پس از بمباران تأسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی توسط اسرائیل و ایالات متحده آمریکا صورت گرفت.