نگرانی کرملین از حملات اسرائیل؛ ایران در مسیر تجربه اسد؟
۱۴۰۴ خرداد ۲۸, چهارشنبه
نشریه بلومبرگ در مطلبی به بررسی موضع روسیهدر قبال حملات متقابل ایران و اسرائیل پرداخته است. با ادامه حملات سنگین اسرائیل به خاک ایران، منابع نزدیک به کرملین از نگرانی مسکو نسبت به سرنوشت حکومت جمهوری اسلامی خبر داده‌اند. این نگرانی در حالی مطرح می‌شود که به گفته یکی از این منابع، تهران تاکنون از روسیه درخواست کمک نکرده و مسکو نیز برنامه‌ای برای دخالت نظامی یا ارائه حمایت مستقیم ندارد. به باور تحلیلگران روسی، اگر هدف اسرائیل تغییر رژیم در ایران باشد، امکان میانجی‌گری از سوی مسکو نیز منتفی است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
یک منبع نزدیک به کرملین که نخواست نامش فاش شود، به بلومبرگ گفته نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، در مسیر حملات خود "غیرقابل مهار" است و اگر هدف، تغییر رژیم در ایران باشد، امکان میانجی‌گری از سوی روسیه نیز منتفی است.
فئودور لوکیانوف، رئیس شورای سیاست خارجی و دفاعی روسیه، در همین‌باره گفت: «در شرایط فعلی، میانجی‌گری واقعی محتمل نیست. شاید تنها در پشت صحنه بتوان نقشی ایفا کرد؛ آن هم بیشتر میان تهران و واشنگتن، چرا که علاقه‌ای از سوی اسرائیل برای مذاکره دیده نمی‌شود.»
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
روسیه در سال‌های اخیر روابط راهبردی خود با ایران را گسترش داده است؛ از ارسال پهپادهای ایرانی برای جنگ در اوکراین گرفته تا همکاری در تأسیسات هسته‌ای بوشهر و مشارکت در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ که ایالات متحده در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ از آن خارج شد. ولادیمیر پوتین در تماس تلفنی اخیر خود با ترامپ نسبت به «پیامدهای غیرقابل پیش‌بینی» بحران هشدار داد و پیشنهاد میانجی‌گری مشترک با آمریکا برای پایان دادن به درگیری را مطرح کرد.
برخی تحلیلگران روس، این بحران را "فرصتی ژئوپلیتیک" برای مسکو می‌دانند. روسلان پوخوف، تحلیل‌گر نظامی مستقر در مسکو می‌گوید: «حمله اسرائیل به ایران همان‌قدر برای روسیه سودمند است که پیروزی ترامپ در انتخابات. این بحران می‌تواند تمرکز غرب را از جنگ اوکراین منحرف و موجب افزایش قیمت جهانی نفت شود؛ موضوعی که درآمدهای جنگی مسکو را تقویت می‌کند.»
با این حال، تکرار تجربه سوریه و سقوط ناگهانی بشار اسد در دسامبر گذشته، کرملین را نسبت به احتمال بی‌ثباتی سیاسی در تهران نگران کرده است. پروژه‌های مشترکی مانند کریدور حمل‌ونقل شمال–جنوب که برای کاهش فشار تحریم‌ها طراحی شده‌اند، در صورت فروپاشی حکومت ایران در معرض تهدید قرار خواهند گرفت.
نیکیتا سماگین، کارشناس روابط ایران و روسیه، در این‌باره می‌گوید: «مسکو نگران آن است که با فروپاشی احتمالی حکومت جمهوری اسلامی، بار دیگر با وضعیتی مشابه سوریه مواجه شود؛ وضعیتی که در آن شریک راهبردی‌اش ناگهان جای خود را به رهبری نامشخص و ناپایدار بدهد.»
قرارداد استراتژیک؛ "روی کاغذ، نه در عمل"
در سال‌های اخیر، تهران و مسکو از امضای یک توافق استراتژیک ۲۰ ساله خبر دادند که هدف آن گسترش روابط در حوزه‌های امنیتی، نظامی، انرژی، زیرساخت و همکاری منطقه‌ای بود. این توافقبه‌ویژه پس از جنگ اوکراین و انزوای بیشتر روسیه، به عنوان گامی مهم در جهت ایجاد محور مشترک ضدغربی معرفی شد. با این حال، تحلیلگران معتقدند این همکاری‌ها در عمل بیشتر جنبه تبلیغاتی داشته و منافع حیاتی مشترک چندانی بین دو کشور شکل نگرفته است. موضوعی که به وضوح در سکوت مسکو همزمان با حملات اسرائیل به ایران مشخص است.
رجب صفرف، مدیر مرکز مطالعات ایران معاصر در روسیه، در گفت‌وگو با "تاریخ اقتصاد" این واقعیت را به‌صراحت بیان کرده است: «روابط ایران و روسیه در آن سطح راهبردی و استراتژیک نیست که خطر برای شما، خطر برای ما احساس شود. ما با ایران روابط اقتصادی زیادی نداریم که تمام امکانات سیاسی و امنیتی خود را برای حفظ شما بگذاریم.»
به‌نظر می‌رسد در بحران کنونی، جمهوری اسلامی نمی‌تواند روی حمایت عملی روسیه حساب باز کند. مسکو نگران است، اما نه به اندازه‌ای که وارد عمل شود.