علی‌اف: به روایت‌های نادرست مشاوران در ایران اعتنا نمی‌کنیم
۱۴۰۴ شهریور ۵, چهارشنبه
الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان، در سخنانی مرتبط با موضوع مناقشه‌برانگیز کریدور زنگزور، گفت که روابط خود با تهران را بر اساس مواضع مقام‌های منتخب ایرانی تنظیم می‌کند، نه بر اساس "روایت‌های نادرست" برخی مشاوران غیرمنتخبی که پیش‌تر دارای مقامی در جمهوری اسلامی بوده‌اند.
علی‌اف این سخنان را در مصاحبه‌ای با شبکه سعودی "العربیه" که دیروز سه‌شنبه ۲۶ اوت (۴ شهریور) منتشر شد، بیان کرد.
الهام علی‌اف روابط با همتای ایرانی‌اش مسعود پزشکیان و نیز روابط میان دولت‌های دو رئیس‌جمهوری را "سازنده و دوستانه" خواند و گفت که جمهوری آذربایجان موضع رسمی ایران نسبت به تحولات جدید در منطقه قفقاز جنوبی را "بسیار مثبت و منطقی" ارزیابی می‌کند.
او افزود: «وقتی می‌گویم موضع رسمی، منظورم موضع رئیس جمهوری و وزیر خارجه [ایران] است. این همان موضع رسمی است.»
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
او ادامه داد: «ما سیاست خود را بر اساس مواضع سیاستمدارانی بنا می‌کنیم که توسط مردم ایران انتخاب شده‌اند و اختیار اجرای وظایفشان را دارند. و این شخص رئیس‌جمهور است. صداهایی از جانب برخی مقام‌های سابق شنیده شده که اکنون مشاور معرفی می‌شوند. من نمی‌دانم چه نوع مشورتی می‌دهند. این برای ما بی‌اهمیت است. اهمیتی ندارد، زیرا روابط بین‌دولتی ما بین دولت‌ها، بین رؤسای جمهور و بین وزیران خارجه است.»
علی‌اف: زنگزور تهدیدی برای ایران نیست
الهام علی‌اف سپس تلویحا در کنایه‌ای به علی‌اکبر ولایتی، مشاور امور بین‌الملل رهبر جمهوری اسلامی، گفت: «بنابراین، ما این روایت‌های نادرست که توسط به‌اصطلاح مشاوران مطرح می‌شود را نادیده می‌گیریم.»
او در مقابل، موضع پزشکیان را "کاملا منطقی" خواند و گفت که این موضع «بر این واقعیت استوار است که کریدور زنگزور به هیچ‌وجه تهدیدی برای ایران نیست.»
علی اکبر ولایتی در واکنش به توافق اخیر میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در واشنگتن کریدوری که گفته شده قرار است "مسیر ترامپ" نام‌گذاری شود را "گورستان مزدوران ترامپ" توصیف کرده و افزوده بود که ایران همواره با ایجاد چنین کریدوری مخالف بوده است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
تردید و نگرانی نسبت به توافق باکو و ایروان بر سر کریدور زنگزور البته فقط به مقام‌های "غیررسمی" جمهوری اسلامی محدود نمی‌شود. علی باقری‌کنی، معاون سیاسی وزیر خارجه ایران، نیز روز ۱۸ مرداد با اشاره به توافق اخیر جمهوری آذربایجان و ارمنستان و طرح رئیس جمهوری آمریکا برای "اجاره ۹۹ ساله" کریدور زنگزور گفته بود: «جمهوری اسلامی به راحتی از موضوع زنگزور نمی‌گذرد.»
عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، نیز پیش‌تر از تغییر مرزهای ایران با کشورهای همسایه، به عنوان "خط قرمز" تهران نام برده بود.
علاوه بر این، علاءالدین بروجردی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، نیز روز ۱۹ مرداد گفته بود که «اگر آنها [آمریکایی‌ها] بخواهند حتی در قالب یک شرکت هم حضور داشته باشند، می‌توانند مخل امنیت منطقه به شمار آیند. طبیعتا ما هم اجازه نخواهیم داد که امنیت مناطق مرزی‌مان دچار آسیب شود.»
مقام‌های جمهوری اسلامی طی سال‌های گذشته بارها با طرح گشایش کریدور زنگزور مخالفت کرده‌اند. آنها برای این مخالفت دلایلی را، از جمله "باز شدن پای ناتو به قفقاز، تغییر مرزهای سنتی، قطع دسترسی ایران به بازارهای روسیه از طریق خاک ارمنستان، ریسک‌های ژئوپولیتیک و امنیتی، و زمینه‌سازی جمهوری آذربایجان برای اشغال خاک ارمنستان" مطرح کرده‌اند.
اما مسعود پزشکیان اخیرا گفته بود که «در صورت داشتن روابط خوب با همسایگان، نیازی به نگرانی درباره ایجاد کریدور زنگزور نیست.» او تأکید کرده بود که باید با کاهش حساسیت‌ها و توسعه همکاری‌های مرزی، به "گسترش تعاملات سازنده" اندیشید. پزشکیان از آغاز دوران ریاست جمهوری‌اش، "همسایه‌محوری" را یکی از ارکان سیاست‌های خود عنوان کرده بود.
با وجود این، پزشکیان نیز در آستانه سفر اخیرش به ارمنستان، هشدار داده بود که شرکت‌های آمریکایی ممکن است "به بهانه فعالیت اقتصادی" وارد منطقه شوند. او تأکید کرده بود که در گفت‌وگو با مقام‌های ارمنی، خطوط قرمز ایران را بار دیگر یادآوری خواهد کرد.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، ۸ اوت (۱۷ مرداد) میزبان سران جمهوری آذربایجان و ارمنستان در کاخ سفید بود که در جریان آن توافق‌نامه صلح میان دو کشور به امضا رسید؛ دیداری که ترامپ از آن به عنوان "نشستی تاریخی" یاد کرد.
طبق اعلام کاخ سفید، دو کشور منطقه قفقاز جنوبی همچنین توافق‌نامه‌ایجاد یک کریدور حمل‌ونقل را امضا کردند که "مسیر ترامپ برای صلح و شکوفایی بین‌المللی" نام‌گذاری شده است.
توافق با ایران بر سر "کریدور ارس"
الهام علی‌اف در مصاحبه با العربیه همچنین گفت، شایعات زیادی در برخی رسانه‌ها و سایت‌های اینترنتی منتشر شده مبنی بر اینکه جمهوری آذربایجان قصد دارد زنگزور را اشغال کند یا مرز ایران و ارمنستان را قطع کند. اما به گفته او: «این کاملاً نادرست بود. ما چنین قصدی نداشتیم. باز هم می‌گویم، اگر می‌خواستیم چنین کاری کنیم، در نوامبر ۲۰۲۰ می‌کردیم.»
او همچنین شایعات مربوط به قصد جمهوری آذربایجان برای قطع مرز ارمنستان و ایران را "کاملاً بی‌‌اساس" خواند و افزود: «همه این را می‌دانند. ضمناً، در طول پنج سالی که ارمنستان مانع از افتتاح گذرگاه زنگزور بود، ما دوباره، دولت با دولت، با دولت ایران توافق کردیم که گذرگاهی در خاک ایران بسازیم که برگرفته از نام رود ارس، کریدور ارس نامیده شد.»
علی‌اف ادامه داد: «جمهوری آذربایجان قبلا پول زیادی صرف ساخت پل بر روی رود ارس، به منظور دور زدن ارمنستان، کرده است. اگر به نقشه نگاه کنید خواهید دید که این کار دشوار نیست. شما فقط به مرز ارمنستان و آذربایجان می‌آیید و سپس به سمت چپ می‌پیچید، پلی روی رودخانه می‌سازید و ۴۰ کیلومتر در خاک ایران پیش می‌روید و دوباره وارد نخجوان می‌شوید.»
الهام علی‌اف سپس افزود: «این پروژه هم‌اکنون در مرحله اجراست. بنابراین، وقتی کریدور از طریق ارمنستان افتتاح شود، ما دو مسیر و فرصت‌های بیشتری برای انتقال بار خواهیم داشت: یک راه از طریق ایران و مسیر دیگر از طریق ارمنستان. ما همچنین با همکاران ایرانی خود در دولت، در مورد ضرورت ساخت یک خط راه‌آهن در سمت ایرانی رودخانه صحبت کرده‌ایم. اگر این اتفاق بیفتد و ایران آن را بسازد، بخشی از محموله‌ها از طریق ایران منتقل خواهد شد.»
برخی کارشناسان و مقام‌های جمهوری اسلامی، با وجود ناروشنی در خصوص جزئیات گذرگاه زنگزور، این نگرانی را مطرح می‌کنند که ممکن است با افتتاح کریدور زنگزور، که گفته شده کنترل آن برای ۹۹ سال در اختیار یک شرکت آمریکایی قرار می‌گیرد، مسیر ایران به اروپا مسدود شود.
این گذرگاه قرار است جمهوری آذربایجان را به منطقه خودمختار نخجوان که متعلق به جمهوری آذربایجان است، وصل کند. این دو منطقه، با نواری به عرض ۳۲ کیلومتر از خاک ارمنستان، از یکدیگر جدا شده‌اند؛ موضوعی که همواره مانعی بزرگ بر سر راه مذاکرات صلح میان دو کشور بوده است.