سیاست آلمان در مورد خاورمیانه پس از حمله اسرائیل به ایران
۱۴۰۴ خرداد ۲۴, شنبه
سیاست خاورمیانه‌ای آلمان در هر صورت همانند راه رفتن بر روی طناب است و اکنون این مسیر دشوارتر شده است. در پی حمله اسرائیل به اهدافی در ایران، روابط نزدیک میان آلمان و اسرائیل نیز بیش از پیش تحت فشار قرار گرفته‌اند.
امنیت اسرائیل همان‌طور که آنگلا مرکل، صدراعظم پیشین آلمان توصیف کرده بود بخشی از اصول بنیادین سیاست در حاکمیت این کشور است.
اصل اساسی این است که آلمان به دلیل تاریخی و نسل‌کشی میلیون‌ها یهودی در دوران نازی‌ها، مسئولیت ویژه‌ای در قبال امنیت اسرائیل دارد.
بیشتر بخوانید: حملات متقابل ایران و اسرائیل
این "اصل بنیادین سیاست" از سوی اولاف شولتس، جانشین مرکل، پس از حمله خونین حماس در اکتبر ۲۰۲۳ به اسرائیل، مجدداً تأیید شد.
اما اقدامات تلافی‌جویانه و سخت‌گیرانه اسرائیل در نوار غزه که هر روز هم شدیدتر می‌شوند، موضع‌گیری دولت آلمان را دشوارتر کرده است.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
فریدریش مرتس، صدراعظم کنونی آلمان، چند روز پیش گفت: «صادقانه بگویم، دیگر نمی‌فهمم هدف ارتش اسرائیل در غزه چیست.» او افزود که آسیب رساندن به این شکل به غیرنظامیان را دیگر نمی‌توان با هدف مبارزه با تروریسم حماس توجیه کرد.
با این حال، این اظهارت تغییری در پی نیاورد و ارسال تسلیحات آلمانی به اسرائیل همچنان ادامه دارد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
نگرانی از تشدید تنش
اسرائیل حملات اخیر خود به ایران را با "تهدید فوری موجودیت" خود از سوی ایران توجیه کرده است. در همین حال، یسرائیل کاتس، وزیر دفاع اسرائیل، از "ضربه پیشگیرانه" سخن گفته است.
ظاهرا ایران در آستانه دستیابی به بمب اتمی بوده و اسرائیل خواسته با این حمله مانع این دستیابی شود.
دولت آلمان اصولا نگرانی‌های اسرائیل را درک می‌کند. فریدریش مرتس، صدراعظم این کشور، در بیانیه‌ای مطبوعاتی پس از حمله فوق گفت: «اسرائیل حق دارد از موجودیت و امنیت شهروندانش دفاع کند.»
او با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، تلفنی گفت‌وگو کرده و نتانیاهو او را در جریان عملیات نظامی و اهداف آن قرار داده است. از اهداف عملیات نظامی مطلع شده است.
در ادامه بیانیه مطبوعاتی مرتس آمده است: «دولت آلمان سال‌هاست که نگرانی خود درباره برنامه رو به پیشرفت تسلیحات هسته‌ای ایران را ابراز کرده است. این برنامه نقض پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای است و تهدیدی جدی برای کل منطقه، به‌ویژه برای اسرائیل محسوب می‌شود.»
این مقام افزود، هدف باید همچنان این باشد که "ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا نکند."
قدرت‌های اروپایی در حاشیه
هانس-یاکوب شیندلر، کارشناس خاورمیانه از سازمان بین‌المللی "پروژه مقابله با افراط‌‌گرایی"، می‌گوید: «واکنش دولت آلمان قابل پیش‌بینی بود. آلمان در این بحران نقش فرعی دارد و توانایی میانجی‌گری فعال را ندارد.»
او در گفت‌وگو با دویچه وله می‌افزاید: «شکل مذاکرات در گذشته که با حضور آلمان، فرانسه، بریتانیا و آمریکا و ایرانی‌ها برگزار می‌شد، دیگر بخشی از این معادله نیست. قدرت‌های اروپایی متأسفانه اکنون بیشتر تماشاگر هستند تا بازیگر.»
شیندلر موافق نیست که تشدید تنش میان ایران و اسرائيل، تغییری در سیاست اصولی آلمان نسبت به اسرائیل ایجاد خواهد کرد: «ما مانند هر کشور دیگری نیستیم، ما آلمان هستیم با تاریخ هولوکاست. از این رو، هیچ انتخاب اخلاقی و انسانی دیگری جز همبستگی با اسرائیل وجود ندارد.»
این کارشناس افزود: «اما این بدین معنا نیست که باید هر عملیات ارتش اسرائیل یا تصمیم دولت آن را تأیید کرد. دولت جدید آلمان در این زمینه بسیار آماده‌تر برای انتقاد است تا دولت قبلی.»
انتخاب میان "اصل بنیادی سیاست" و "همبستگی اجباری"
در پی اقدامات ارتش اسرائیل در غزه، انتقادها به دولت نتانیاهو در داخل ائتلاف حاکم آلمان افزایش یافته است؛ ائتلافی متشکل از احزاب محافظه‌کار (CDU و CSU) و سوسیال‌دموکرات‌ها.
برخی از اعضای دولت آلمان نگرانند که تحت فشار اسرائیل قرار گیرند. یوهان واده‌فول، وزیر خارجه آلمان، اواخر ماه مه گفت: «ما اجازه نمی‌دهیم اسرائیل ما را تحت فشار قرار دهد. ما اجازه نمی‌دهیم تحت شرایطی قرارمان دهند که به همبستگی اجباری وادار شویم. چنین چیزی ممکن نیست.»
این دیپلمات ارشد آلمانی درباره حمله تلافی‌جویانه ایران به اسرائیل که روز جمعه ۲۳ خرداد (۱۳ ژوئن) رخ داد در سفرش به قاهره گفت: «ما حمله کورکورانه ایران به خاک اسرائیل را به شدیدترین شکل ممکن محکوم می‌کنیم. در حال حاضر ایران با صدها پهپاد به اسرائیل حمله کرده است. گزارش‌هایی مقدماتی از زخمی‌‌ها وجود دارد. این تحولات بسیار نگران‌کننده هستند.»
گیدئون ساعر، وزیر خارجه اسرائیل، همتای آلمانی‌اش را از آغاز حملات مطلع کرده است.
حق دفاع از خود تا کجا؟
پس از حمله اسرائیل، رالف موتسنیش، سیاستمدار حزب سوسیال‌دموکرات آلمان، در مصاحبه‌ای گفت: «اسرائیل حق دفاع از خود را دارد، اما این حق باید وابسته و محدود به تهدید فوری موجودیت باشد.»
او افزود، این موضوع احتمالاً در شورای امنیت سازمان ملل بررسی خواهد شد. موتسنیش همچنین خطرناک بودن برنامه هسته‌ای ایران را گوشزد کرد: «تهران همیشه این مارپیچ را به‌طور غیرمسئولانه‌ای تشدید کرده است.»
اینکه حمله اسرائیل از موضع حقوق بین‌الملل صحیح بوده یا نه هنوز در دست بحث قرار دارد. کارشناسان حقوق بین‌الملل می‌گویند، حمله پیشگیرانه تنها در شرایط بسیار خاص قابل توجیه است، مثلاً در صورت وجود تهدیدی فوری که راه دیگری برای دفع آن وجود نداشته باشد.
یان فان آکن، رئیس حزب چپ آلمان (Die Linke)، در بیانیه‌ای مطبوعاتی حمله اسرائیل را "نقض جدی حقوق بین‌الملل" توصیف کرده و گفته است: «این حمله را نمی‌توان با حق دفاع از خود توجیه کرد. شورای امنیت سازمان ملل باید فوراً جلسه‌ای اضطراری برگزار و این حمله را محکوم کند.»
همه طرف‌ها باید فورا به منظور محافظت از غیرنظامیان در ایران و اسرائیل تنش‌زدایی و از حملات بیشتر خودداری کنند.
امنیت مراکز یهودی در آلمان
در همین حال، برخی سیاستمداران با توجه به تشدید تنش میان ایران و اسرائیل، نگران وضعیت امنیتی در آلمان هستند. وزیر کشور آلمان، الکساندر دوبرینت (CSU)، اعلام کرد که در هماهنگی با وزرای داخلی ایالت‌ها، تدابیر امنیتی برای محافظت از مراکز یهودی و اسرائیلی در آلمان تقویت خواهد شد.
او گفت: «ما باید برای شرایطی که این بحران در خاورمیانه به تهدیدی احتمالی در آلمان تبدیل شده آمادگی داشته باشیم.»
وزارت خارجه اسرائیل نیز اعلام کرد، تمامی کنسولگری‌ها و سفارت‌خانه‌های این کشور در سراسر جهان تعطیل شده‌اند.