گزارشی تازه از ادامه فشار و سرکوب رسانهها در ایران
۱۴۰۴ تیر ۱۸, چهارشنبه
در شش‌ماهه نخست سال ۲۰۲۵، حکومت جمهوری اسلامی با تشدید برخوردهای امنیتی و قضایی، دامنه سرکوب علیه روزنامه‌نگاران، رسانهها و جریان آزاد اطلاعات را گسترش داد. گزارش تفصیلی "سازمان دفاع از جریان آزاد اطلاعات" (DeFFI) با استناد به ۱۰۹ پرونده مستند، از الگوی نگران‌کننده‌ای در نقض سازمان‌یافته حقوق رسانهها در ایران پرده برمی‌دارد.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
این گزارش که مبتنی بر داده‌های آماری، مصاحبه‌های میدانی و منابع حقوق بشری است، نشان می‌دهد حداقل ۹۵ روزنامه‌نگار با احضار، بازداشت، صدور حکم قضایی یا آزار و تهدید مواجه شده‌اند. از این میان، دست‌کم ۱۹ روزنامه‌نگار زن در همین بازه زمانی هدف پرونده‌سازی قرار گرفته‌اند و برخی به احکام سنگین زندان محکوم شده‌اند. ۶ تن نیز تا پایان ژوئن در زندان‌های ایران محبوس بوده‌اند.
سرکوب روزنامه‌نگاران در شش‌ماهه نخست ۲۰۲۵ همزمان با سرکوب فعالان مدنی، به‌ویژه اقلیت‌های قومی در ایران رخ داده است. بنا بر این گزارش، دور جدیدی از برخوردهای امنیتی و قضایی تنها در یک هفته ابتدایی سال، چندین روزنامه‌نگار و فعال مدنی را هدف قرار داد؛ موجی که در بستر افزایش نارضایتی عمومی و اعتراضات مردمی شکل گرفت و اقلیت‌های قومی را نیز دربر گرفت.
"بازتولید سرکوب رسانه‌ای با الگوهای جدید"
در همین زمینه پرویز یاری، روزنامه‌نگار و پژوهشگر ارشد سازمان دفاع از جریان آزاد اطلاعات، در گفت‌وگوی اختصاصی با دویچه‌وله فارسی این دوره را "چالش‌برانگیز و کم‌سابقه" توصیف کرد و گفت: «سرکوب رسانهها در سال ۲۰۲۵ با الگوهایی ادامه پیدا کرد که پس از انتخاب مسعود پزشکیان به ریاست‌جمهوری آغاز شده بود.»
بیشتر بخوانید: گزارشگران بدون مرز: ایران در رده ۱۷۶ آزادی رسانهها قرار دارد
او با استناد به داده‌های آماری تاکید کرد: «نهادهای امنیتی در این دوره بیشتر از تماس‌های تلفنی تهدیدآمیز، قطع فراقانونی سیم‌کارت و فشار بر شبکه‌های اجتماعی به‌جای بازداشت رسمی استفاده کرده‌اند.»
یاری همچنین با اشاره به تشدید اقدامات تبلیغاتی جمهوری اسلامی همزمان با جنگ ایران و اسرائیل می‌گوید: «از اولین ساعات جنگ، ایران به‌طور سازمان‌یافته یکی از وسیع‌ترین کارزارهای تولید اخبار جعلی را راه‌اندازی کرد.» به گفته او، رسانه‌های رسمی و شبکه‌های اجتماعی وابسته به حکومت، بارها تصاویر قدیمی یا ساخته‌شده با هوش مصنوعی را به‌عنوان صحنه‌هایی از انفجار و حمله در اسرائیل منتشر کردند.
قطع دسترسی، جنگ و خلاء اطلاع‌رسانی
بامداد ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ (۲۳ خرداد) همزمان با آغاز حملات گسترده اسرائیل به ایران، دسترسی به اینترنت بین‌المللی به‌شدت مختل شد. دولت ایران با صدور اطلاعیه‌ای این محدودیت‌ها را تایید کرد. این اختلال، که بین ۱۸ تا ۲۲ ژوئن به اوج رسید، سبب شد ایران در یک خاموشی رسانه‌ای فرو رود. بسیاری از شهروندان از دسترسی به اطلاعات موثق و ضروری محروم شدند و تحلیل واقعیت‌ها در جامعه با دشواری مواجه شد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
روزنامه‌نگارانی چون فرشته باقری، نیما رجب‌پور، احسان ذاکری و صالح بایرامی، گرافیست، در جریان حملات جان خود را از دست دادند.
تهدیدهای فرامرزی و گروگان‌گیری خانواده خبرنگاران
سازمان دفاع از جریان آزاد اطلاعات در بخش ویژه‌ای از گزارش خود، از افزایش نگران‌کننده تهدیدات فرامرزی جمهوری اسلامی علیه روزنامه‌نگاران خارج از کشور خبر داده است. بر اساس مستندات، خانواده چندین خبرنگار شاغل در رسانه‌هایی مانند بی‌بی‌سی فارسی، صدای آمریکا و ایران‌اینترنشنال هدف آزار و تهدید قرار گرفته‌اند. در یکی از موارد نهادهای اطلاعاتی ایران با بازداشت پدر، مادر و برادر یکی از مجریان ایران‌اینترنشنال، خواستار قطع همکاری این فرد با این شبکه شدند.
پیش‌تر بی‌بی‌سی فارسی نیز در بیانیه‌ای، از "گروگان‌گیری" و تهدید به اعدام روزنامه‌نگاران تحت عنوان "محارب" ابراز نگرانی کرده بود.
زنان در تقاطع تبعیض و سرکوب
در این گزارش نقش تبعیض جنسیتی در سرکوب روزنامه‌نگاران زن نیز مورد توجه قرار گرفته است. از ممانعت آنها برای ورود به نشست‌های خبری به دلیل حجاب اجباری تا تشکیل پرونده‌های قضایی برای شرکت در مراسم صنفی، همه از مصادیق سرکوب مضاعف هستند. همچنین صدور احکام زندان برای فرزانه یحیی‌آبادی و ماندانا صادقی به عنوان نمونه‌هایی برای تایید این روند ذکر شده است.
اتهاماتی نظیر "نشر اکاذیب"، "تبلیغ علیه نظام" و "تشویش اذهان عمومی" از جمله پرتکرارترین اتهامات مطرح‌شده در این دوره هستند. تا پایان ماه ژوئن، روزنامه‌نگاران در ایران مجموعاً به بیش از ۲۲ سال زندان، پرداخت جریمه‌های نقدی و محرومیت از فعالیت رسانه‌ای محکوم شدند.
شش‌ماهه نخست سال ۲۰۲۵، همزمان با بحران‌های داخلی و تنش‌های منطقه‌ای، برای جامعه رسانه‌ای ایران دوره‌ای تاریک همراه با سرکوب نظام‌مند و محدودیت‌های فزاینده بود. تحلیل‌های پرویز یاری و یافته‌های گزارش سازمان دفاع از جریان آزاد اطلاعات، تصویری از کنترل سازمان‌یافته، سانسور پیشگیرانه و استفاده هدفمند از ابزار تبلیغاتی برای تحریف واقعیت را ترسیم می‌کند؛ الگویی که نه تنها آزادی بیان، بلکه سلامت عمومی فضای اطلاعاتی ایران را به‌شدت تهدید می‌کند.