ترامپ: درگیری ارمنستان و آذربایجان برای همیشه پایان می‌یابد
۱۴۰۴ مرداد ۱۸, شنبه
دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا، در نشست تاریخی صلح به همراه رهبران ارمنستان و جمهوری آذربایجان که در کاخ سفید برگزار شد، از پایان دهه‌ها درگیری میان این دو کشور و بازگشایی مسیرهای کلیدی حمل‌ونقل میان آن‌ها خبر داد.
ترامپ روز جمعه ۸ اوت (۱۷ مرداد) در دیدار با نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، و الهام علی‌اف، رئیسجمهور آذربایجان در برابر خبرنگاران گفت: «مدت زمان زیادی بود. آن‌ها ۳۵ سال جنگیدند و اکنون دوست شده‌اند و بناست برای مدت طولانی دوست بمانند.»
رئیسجمهور آمریکا افزود: «ارمنستان و جمهوری آذربایجان متعهد شده‌اند که برای همیشه به تمامی درگیری‌ها خاتمه دهند، روابط تجاری، مسافرتی و دیپلماتیک برقرار کنند و به حاکمیت و تمامیت ارضی هم احترام بگذارند.»
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
کاخ سفید ساعتی پیش از آن اعلام کرده که بود که دو کشور منطقه قفقاز جنوبی، در این نشست توافقنامه ایجاد یک کریدور حمل‌ونقل را امضا خواهند کرد که "مسیر ترامپ برای صلح و شکوفایی بین‌المللی" (TRIPP) نام‌گذاری خواهد شد.
این کریدور، آذربایجان را به منطقه خودمختار نخجوان وصل می‌کند. این دو منطقه با نواری به عرض ۳۲ کیلومتر از خاک ارمنستان از یکدیگر جدا شده‌اند و حل این موضوع، یکی از موارد اختلافی بود که مانعی در مسیر مذاکرات صلح به شمار می‌رفت.
بیشتر بخوانید: کریدور زنگزور؛ گره‌گشای توافق صلح میان آذربایجان و ارمنستان
جمهوری آذربایجان و ارمنستان در حدود چهار دهه بر سر موضوع کنترل منطقه قره‌باغ کوهستانی با یکدیگر در جنگ و منازعه سیاسی و اختلاف به سر می‌بردند.
این منطقه به لحاظ بین‌المللی بخشی از خاک جمهوری آذربایجان شناخته می‌شد اما در زمان اتحاد جماهیر شوروی اساسا جمعیت ارمنی داشت.
جنگ میان دو کشور بر سر تصاحب این منطقه در چند دهه اخیر، در مجموع ده‌ها هزار نفر کشته به جا گذاشت و کوشش برای صلح تا کنون بی‌نتیجه مانده بود.
جمهوری آذربایجان پیش از این در سال ۲۰۲۳ میلادی کنترل کامل منطقه قره‌باغ را به دست گرفته بود و پس از آن نیز گفتگوهایی با ارمنستان بر سر عادی‌سازی روابط میان دو کشور آغاز شد.
اما به گفته کارشناسان سیاسی، اصرار طرف آذربایجانی برای ساخت یک پل زمینی به نخجوان، در تمام مدت مذاکرات، از جمله موارد اصلی اختلافی به شمار می‌رفت.
واکنش‌ها به امضای توافق صلح
امضای توافق صلح ارمنستان و آذربایجان، واکنش‌های بسیاری را در محافل بین‌المللی به دنبال داشت. نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان ضمن ستایش از ترامپ گفت: «این دستاورد بدون مشارکت شخص ترامپ امکان‌پذیر نبود. اکنون فصلی جدید از صلح و ثبات و رفاه آغاز خواهد شد.»
از دیگر سو الهام علی‌اف، رییس‌جمهور آذربایجان نیز اعلام کرد که اگر تلاش ترامپ و تیم او نبود شاید مذاکرات دو کشور برای صلح هیچ پایانی نداشت.
بیشتر بخوانید: توافقنامه صلح میان آذربایجان و ارمنستان با میانجی‌گری ترامپ
به گفته کارشناسان سیاسی، یکی از مهم‌ترین پیامدهای امضای توافقنامه صلح، مسئله فعالشدن کریدور زنگزور است که اهمیت استراتژیک و فرامنطقه‌ای دارد و مسیر ترانزیتی را کوتاه‌تر خواهد کرد.
کارشناسان با اشاره به رقابت‌های فرامنطقه‌ای بر سر زنگزور می‌گویند که کاهش نفوذ روسیه در قفقاز جنوبی، هم‌زمان با تحولات مرتبط با حمله آمریکا و اسرائیل به ایران، موجب تسریع در تحرکات دیپلماتیک درباره کریدور زنگزور شده است.
اگرچه ترامپ در پیام خود پیش از نشست رسمی صلح آذربایجان و ارمنستان، مستقیما به کریدور زنگزور اشاره‌ای نکرده بود اما تحلیل‌گران معتقد بودند که امضای توافقنامه صلح، زمینه فعالشدن این مسیر را فراهم خواهد کرد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
مسعود پزشکیان، رئیسجمهور ایران اخیرا در دیدار با کارکنان وزارت امور خارجه گفته بود: «در صورت داشتن روابط خوب با همسایگان، نیازی به نگرانی درباره ایجاد کریدور زنگزور نیست.» او تاکید کرده بود که باید با کاهش حساسیت‌ها و توسعه همکاری‌های مرزی، به گسترش تعاملات سازنده اندیشید.
بیشتر بخوانید: تنش بین مسکو و باکو؛ آیا روسیه در قفقاز جنوبی بازنده می‌شود؟
علی‌اکبر ولایتی، مشاور امور بین‌الملل رهبر جمهوری اسلامی اما در توییتی نوشته بود: «هر حکومتی که در منطقه یا خارج از آن بخواهد تجربه شکست‌خورده قبلی را تکرار کند، با برخورد محکم ایران روبه‌رو خواهد شد.»
به باور ناظران سیاسی، این اقدام با کاهش نفوذ ایران و روسیه همراه است و حذف ایران از مسیرهای ترانزیتی منطقه‌ای، نه‌تنها از جنبه ژئوپلیتیک بلکه از لحاظ اقتصادی و گمرکی نیز خسارت‌بار بوده و فرصت‌های درآمدی مهمی را برای ایران از بین برده است.