برگزاری نشست شورای امنیت برای بررسی فعالسازی مکانیسم ماشه
۱۴۰۴ شهریور ۷, جمعه
به گزارش رویترز، سفیران بریتانیا، فرانسه و آلمان روز جمعه ۲۹ اوت (۷ شهریور) در سازمان ملل از جمهوری اسلامی خواستند سه شرط مشخص را بپذیرد تا بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل متحد علیه ایران در صورت فعالسازی مکانیزم ماشه به تعویق افتد و فضای لازم برای ادامه گفت‌وگوهای دیپلماتیک فراهم شود.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
بنا بر این گزارش، سفیران این سه کشور اروپایی موسوم به "تروئیکای اروپایی" پیش از برگزاری نشست غیرعلنی شورای امنیت برای بررسی درخواست آغاز فرایند فعالسازی برقراری دوباره تحریمهای سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی، بیانیه مشترکی منتشر کردند.
این اقدام یک روز پس از آن صورت گرفت که تروئیکای اروپایی روند ۳۰ روزه فعالسازی مکانیسم ماشه یا "اسنپ‌بک" برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران را آغاز کردند.
شروط کشورهای اروپایی
سه کشور اروپایی پیشنهاد کرده‌اند بازگرداندن تحریم‌ها را تا شش ماه به تعویق بیندازند، مشروط بر اینکه جمهوری اسلامی دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تأسیسات هسته‌ای خود را ممکن سازد، نگرانی‌ها درباره ذخایر اورانیوم غنی‌شده را برطرف کند و وارد گفت‌وگوهای مستقیم با ایالات متحده شود.
باربارا وودوارد، سفیر بریتانیا در سازمان ملل، پیش از آغاز این نشست به نمایندگی از بریتانیا، آلمان و فرانسه در سخنانی گفت: «دیروز، مطابق با قطعنامهٔ ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، وزیران خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا، به شورای امنیت اطلاع دادند که ما معتقدیم ایران به طور قابل توجهی تعهدات خود را تحت برنامهٔ جامع اقدام مشترک (برجام) اجرا نمی‌کند.»
او افزود: «ایران از سال ۲۰۱۹ به طور فزاینده و عمدی تقریباً تمام تعهدات خود بر اساس برجام را متوقف کرده است. این شامل انباشت ذخایر اورانیوم غنی‌شده با خلوص بالا می‌شود که فاقد هرگونه توجیه غیرنظامی معتبر است.»
بیشتر بخوانید: آغاز روند فعالسازی مکانیسم ماشه؛ فلج استراتژیک و بن‌بست ایران
وودوارد همچنین تصریح کرد: «بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران تنها کشور بدون سلاح هسته‌ای است که اورانیوم غنی‌شده با خلوص بالا تولید می‌کند. ایران دسترسی آژانس به تأسیسات هسته‌ای مورد توافق در برجام را متوقف کرده است. علاوه بر این، تهران اخیراً دسترسی به مواد و سایت‌های هسته‌ای را که طبق ان‌پی‌تی موظف به ارائه آن است، به طور قابل توجهی کاهش داده است.»
سفیر بریتانیا در سازمان ملل در ادامه تأکید کرد: «خواسته‌های ما منصفانه و واقع‌بینانه است. اما تا امروز هیچ نشانه‌ای ندیده‌ایم که ایران در مسیر تحقق آنها جدی باشد. از ایران می‌خواهیم در این موضع خود تجدیدنظر کند، بر اساس پیشنهاد ما به توافق برسد و به ایجاد فضای لازم برای یک راه‌حل دیپلماتیک بلندمدت کمک کند.»
"ادامه گفت‌وگوها بستگی به تصمیم شورای عالی امنیت ملی دارد"
مقامات جمهوری اسلامی پیش از آغاز روند اسنپ‌بک اعلام کرده بودند که گفت‌وگو با تروئیکای اروپایی ادامه خواهد یافت. تهران اما در عین حال هشدار داد هرگونه اقدام برای بازگرداندن تحریم‌ها به توقف مذاکرات منجر خواهد شد.
یک مقام ارشد ایرانی نیز روز جمعه ۲۹ اوت به رویترز گفت: «ادامه گفت‌وگوها بستگی به تصمیم شورای عالی امنیت ملی دارد. تروئیکای اروپایی باید به تهران نشان دهد که حسن نیت دارد.»
بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اخیراً برای نخستین بار پس از حملات اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران در ژوئن، وارد این کشور شدند. با این حال هنوز توافقی درباره نحوه ازسرگیری کامل همکاری جمهوری اسلامی با این نهاد حاصل نشده است.
بیشتر بخوانید: کرملین: پوتین اول سپتامبر با پزشکیان در چین دیدار می‌کند
در همین حال، روسیه و چین پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به شورای امنیت ارائه کرده‌اند که خواستار تمدید توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ به مدت شش ماه و آغاز فوری مذاکرات توسط همه طرف‌ها است.
این دو کشور که از متحدان جمهوری اسلامی محسوب می‌شوند در نسخه نهایی پیش‌نویس، بخش‌های بحث‌برانگیزی را حذف کرده‌اند که می‌توانست مانع بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل توسط تروئیکای اروپایی شود. هنوز درخواستی برای رأی‌گیری درباره این متن مطرح نشده است.
"پیامدهای جبران‌ناپذیر"
در همین حال وزارت خارجه روسیه، سه کشور اروپایی را به تضعیف تلاش‌های دیپلماتیک برای یافتن راه‌حلی مسالمت‌آمیز به منظور شکستن بن‌بست بر سر برنامه هسته‌ای ایران متهم کرد.
وزارت خارجه روسیه روز جمعه ۲۹ اوت (۷ شهریور) در بیانیه‌ای هشدار داد که بازگرداندن تحریم‌ها می‌تواند "پیامدهای جبران‌ناپذیر" داشته باشد.
در این بیانیه آمده است: «ما قویاً از آنها می‌خواهیم تصمیمات نادرست خود را بازنگری کنند، پیش از آنکه این تصمیمات به نتایج غیرقابل جبران و تراژدی‌های بیشتر منجر شود.» مسکو سه کشور اروپایی را به "تضعیف تلاش‌های دیپلماتیک برای یافتن راه‌حلی مسالمت‌آمیز" در بحران هسته‌ای جمهوری اسلامی متهم کرده است.
بیشتر بخوانید: واکنش‌های جهانی و داخلی به آغاز روند فعالسازی مکانیسم ماشه
در همین حال، عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی اقدام این سه کشور اروپایی در فعالسازی فرآیند بازگرداندن خودکار تحریمهای سازمن ملل را "غیرقانونی و فاقد هرگونه مبنای حقوقی" دانست. او گفت ایران برای "حفظ و تامین حقوق و منافع ملی" خود به نحو مقتضی به این اقدام غیرقانونی و ناموجه سه کشور اروپایی "پاسخ خواهد داد".
روسیه، به‌عنوان یکی از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل و از طرف‌های توافق جامع هسته‌ای (برجام)، بارها تأکید کرده که بازگرداندن تحریم‌ها به سود هیچ‌یک از طرف‌ها نخواهد بود. این توافق در سال ۲۰۱۵ به جمهوری اسلامی در ازای محدودسازی فعالیت‌های هسته‌ای، امتیازات اقتصادی و لغو تحریم‌ها اعطا کرده بود.
روابط سیاسی، نظامی و اقتصادی تهران و مسکو در دهه گذشته به شکل چشمگیری گسترش یافته و پس از آغاز جنگ تجاوزکارانه روسیه علیه اوکراین، این روابط نزدیک‌تر از پیش شده است.
به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران اورانیوم را تا سطح ۶۰ درصد غنی کرده است و پیش از حملات ۱۳ ژوئن به اندازه‌ای مواد در اختیار داشت که در صورت غنی‌سازی بیشتر، می‌توانست برای ساخت شش بمب هسته‌ای کافی باشد.
فشار اقتصادی و شکاف سیاسی در تهران
به گزارش رویترز و به گفته سه منبع آگاه نزدیک به دولت ایران، بازگشت احتمالی تحریمهای سازمان ملل که بخش‌های مالی، بانکی، انرژی و دفاعی ایران را در بر خواهد گرفت، موجی از نگرانی اقتصادی و شکاف‌های سیاسی داخلی را در این کشور دامن زده است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
به گفته این منابع، در حالی که اصول‌گرایان خواستار مقاومت و مقابله هستند، طیف میانه‌رو بر لزوم دیپلماسی تأکید دارد.
ایالات متحده و متحدان اروپایی بارها تأکید کرده‌اند که پیشرفت‌های کنونی در برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی فراتر از نیازهای غیرنظامی است. اما تهران همواره داشتن هرگونه هدف برای دستیابی به سلاح هسته‌ای را رد کرده است.