برندگان جایزه صلح ناشران آلمان در قرن ۲۱ از آسیه جبار تا آن اپل‌باوم

جایزه صلح نشران آلمان در سال ۲۰۲۴ به اپل‌باوم، روزنامه‌نگار، ستون‌نویس و تاریخ‌نگار آمریکایی لهستانی رسید. شورای گزینش اتحادیه ناشران آلمان در استدلال انتخاب این چهره فرهنگی‌ به عنوان برنده سال ۲۰۲۴ تصریح کرد، "در دورانی که ارزش‌ها و دستاوردهای دموکراسی بیش از پیش مورد تمسخر و حمله قرار می‌گیرند، نوشته‌ها و آثار او [آن اپل‌باوم] سهمی مهم در راه حفظ دموکراسی و صلح محسوب دارند".

اتحادیه ناشران آلمان جایزه صلح خود در سال ۲۰۲۳ را به سلمان رشدی اهدا کرد. رشدی از زمان انتشار کتاب "آیات شیطانی" بیش از سه دهه است که با تهدید به مرگ مواجه است، در سال گذشته از یک حمله جان بدر برد. آیت‌الله خمینی در فتوایی خواستار کشتن او و هر کسی شد که در انتشار این کتاب دست داشت و برای آن جایزه تعیین کرد. این فتوا هیچ‌گاه رسماً لغو نشد.

جایزه صلح ناشران آلمان در سال ۲۰۲۲ به سرهی ژادان، شاعر، نویسنده و مترجم اوکراینی تعلق گرفت. بنیاد جایزه صلح ناشران آلمان در رستای تصمیم خود اعلام کرد، این نویسنده ۴۸ ساله اوکراینی به خاطر آثار هنری برجسته‌اش و همچنین به دلیل رویکرد انسان‌دوستانه‌اش به شهروندان در جنگ و کمک به آنها با به خطر انداختن جانش مورد تقدیر قرار می‌گیرد. ژادان در منطقه لوهانسک به دنیا آمده است.

جایزه صلح انجمن ناشران آلمان در سال ۲۰۲۱ به "تسیتی دانگارمبگا" نویسنده، فیلمساز و فعال مدنی اهل زیمبابوه رسید. خانم دانگارامبگا امروزه یکی از مطرح‌ترین فیلمسازان زیمبابوه است و موضوع خشونت علیه زنان از محورهای کار اوست. او هم‌چنین از زنان فیلم‌ساز جوان در کشورش حمایت می‌کند و از سال ۱۹۹۰شرکت تولید فیلم Nyeria" را تاسیس کرده است.

جایزه صلح ناشران آلمان در سال ۲۰۲۰ به آمارتیا سن، اقتصاددان و فیلسوف هندی اهدا شد. به اعتقاد هیئت داوران اتحادیه ناشران و کتابفروشان آلمان "فعالیت الهام‌بخش سن فراخوانی است برای تقویت و ترویج گونه‌ای از فرهنگ تصمیم‌گیری سیاسی که بر احساس مسئولیت در قبال دیگران استوار است و از هیچ کس حق تصمیم‌گیری را نمی‌گیرد". برخی آثار این فیلسوف که برنده جایزه نوبل اقتصاد نیز است، به فارسی برگردانده شده‌اند.

جایزه صلح ناشران آلمان در سال ۲۰۱۸ به آلیدا و یان آسمن، دو فرهنگ‌شناس آلمانی، اعطا شد. آلیدا آسمن (راست در تصویر)، ادیب و فرهنگ‌شناس، با پژوهش‌هایش در زمینه فرهنگ یادآوری و عدم فراموشی به شهرت رسیده است. همسر او، یان آسمن، به عنوان مصرشناس، آثاری آفریده که به درک کشمکش‌های فرهنگی و مذهبی معاصر در سراسر دنیا کمک کرده است.

برنده جایزه صلح ناشران آلمان در سال ۲۰۱۹ نه ادیب و نویسنده بود و نه سیاستمدار یا روزنامه‌نگار. اتحادیه ناشران و کتابفروشان آلمان این جایزه معتبر را به "سباستیائو سالگادو" اهدا کرد؛ عکاس مشهور برزیلی که پاسداری از طبیعت، دل‌مشغولی اصلی او بوده است. سوژه‌ها و عکس‌های منحصر به فرد سالگادو همان چیزی است که او را از دید داوران، سزاوار دریافت جایزه صلح ناشران آلمان در سال ۲۰۱۹ کرد.

برنده‌ی جایزه صلح ناشران آلمان در سال ۲۰۱۷ مارگارت اتوود، نویسنده‌ی بنام کانادایی است. در توضیح اتحادیه ناشران آلمان در راستای انتخاب اتوود به عنوان برنده‌ی سال ۲۰۱۷ آمده است که این نویسنده‌ی ۷۷ ساله‌ی کانادایی در رمان‌ها و آثار غیرداستانی‌اش "همواره شم سیاسی و حساسیت بالای خود برای تحولات و جریان‌های نامحسوس و خطرناک" را به نمایش گذاشته است.

جایزه صلح ناشران آلمان در سال ۲۰۱۶ به کارولین امکه Carolin Emcke تعلق گرفت. امکه نویسنده‌ای است که با تمام وجود علیه نفرت و چند قطبی شدن جامعه مبارزه می‌کند. برای او امر خصوصی و امر سیاسی از یکدیگر جدایی‌ناپذیرند. کارولین امکه (متولد سال ۱۹۶۷) سال‌هاست که با کتاب‌ها، مقاله‌ها و سخنرانی‌هایش علیه تفکر جزمی و چند قطبی شدن جامعه مبارزه می‌کند.

برنده‌ی جایزه صلح ناشران آلمان در سال ۲۰۱۵ نوید کرمانی بود که در سال‌های اخیر آثار متعددی منتشرکرده است. دین و زندگی در جوامع چندفرهنگی و همچنین جایگاه فردیت در دنیای مدرن از مشغله‌های ذهنی نوید کرمانی است. ناشران آلمان از او به عنوان "یکی از مهم‌ترین صداها در جامعه آلمان" یاد کرده و معتقدند که کرمانی از جامعه آلمان می‌خواهد که زندگی صلح‌آمیز انسان‌ها با پیشنه‌های ملی و مذهبی متفاوت را میسر کند.

جایزه صلح ناشران آلمان در سال ۲۰۱۴ به جرون لنیر، نویسنده آمریکایی و یکی از پیشگامان تحقیق در فضای مجازی اهدا شد. از جمله آثار مهم او "شما ابزار نیستید" نام دارد که به اثرات منفی اینترنت در جامعه مدرن می‌پردازد. به اعتقاد لنیر دنیای دیجیتال باید ساختاری بیابد که هم حقوق فردی را محترم شمارد و هم مشارکت همگانی را ترویج کند. استفاده و سوءاستفاده از دانش و داده در اینترنت از دیگر موضوعات آثار او است.

جایزه صلح ناشران آلمان در سال ۲۰۱۳ به سوتلانا آلکسیویچ از بلاروس تعلق گرفت که در سال ۲۰۱۵ نیز جایزه نوبل ادبی را از آن خود کرد. این نویسنده‌ی منتقد به ویژه برای خلق آثاری به شهرت رسیده که در آن‌ها به پیامدهای فاجعه اتمی در نیروگاه چرنوبیل و نیز جنگ شوروی در افغانستان پرداخته است. از مستندنگاری‌های دقیق این نویسنده می‌توان دریافت که در امپراتوری الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور روسیه سفید، چه می‌گذرد.

اتحادیه ناشران آلمان جایزه صلح در سال ۲۰۱۲ را به لیائو یی‌وو، شاعر و نویسنده چینی، اعطا کرد. او به خاطر آثار انتقادی‌اش که در چین ممنوع هستند، چند سال نیز در زندان به سر ‌برد. اتحادیه ناشران آلمان دلیل برگزیدن لیائو یی‌وو به عنوان برنده این جایزه را "زبان قوی و بی‌ریای" این نویسنده خواند که در مقابله با سرکوب‌های سیاسی، به زبان شنوای محرومان چین بدل شده است.

جایزه صلح ناشران آلمان در سال ۲۰۱۱ به بوعلام صنصال نویسنده الجزایری تعلق گرفت. اتحادیه ناشران آلمان انتخاب او در آن سال را پیامی به جنبش دموکراسی‌خواهی در الجزایر خوانده و "روایت‌های شورانگیز و همدلی درونی او در محترم شمردن فرهنگ‌ها و فهم تبادلات فرهنگی" را دلیل شایستگی او برای کسب این جایزه دانسته بود. صنصال از روشنفکرانی است که بی‌پرده از شرایط اجتماعی و سیاسی حاکم در الجزایر انتقاد می‌کنند.

برنده‌ی جایزه صلح ناشران آلمان در سال ۲۰۱۰ دیوید گروسمن، نویسنده اسرائیلی بود. او در آثار خود به‌گونه‌ای همه‌سویه به مسائل و رویدادهای خاورمیانه می‌پردازد و راهی برای مقابله با جنگ و احساس ناتوانی در برابر آن می‌جوید. به باور گروسمن علیرغم دشواری دستیابی به صلح نباید از سخن گفتن در باره‌ی آن دست شست. او معتقد است، کسانی که از رسیدن به صلح ناامید شده‌اند، "مغلوب و تسلیم خشونت و تلخی جنگ شده‌اند".

کلادیو ماگریس، نویسنده و فیلسوف ایتالیایی جایزه صلح ناشران آلمان در سال ۲۰۰۹ را به دست آورد. او در بسیاری از کتاب‌های خود از جمله در مشهورترین اثر خود که "دانوب، سرگذشت یک رودخانه" نام دارد، به اسطوره‌های سیاسی جهان غرب پرداخته است. به اعتقاد اتحادیه ناشران آلمان، ماگریس در آثار خود به بهترین شکل به سرنوشت مشترک اروپا پرداخته و سنت‌های باارزش اروپا را در کنار تنوع فرهنگی آن نشان داده است.

جایزه صلح ناشران آلمان در سال ۲۰۰۸ به آنزلم کیفر(Anselm Kiefer)، نقاش و مجسمه‌ساز آلمانی تعلق گرفت که "خاطره" برای نمونه در ارتباط با فاجعه هولوکاست موضوع اصلی آثار اوست. "هویت ملی" از دیگر مشغله‌های ذهنی این هنرمند آلمانی است. آثار عظیم او با مواد و مصالح گوناگونی چون کاه، سفال، سرب، لاک الکل، خاکستر، گل‌ها و گیاهان خلق شده است.

در سال ۲۰۰۷ جايزه صلح ناشران آلمان به ساول فريدلندر، تاريخدان اسرائيلى‌آمريكايى تعلق گرفت که از پژوهشگران صاحب‌نام فاجعه هولوکاست است. خانواده او مانند هزاران يهودى ديگر در اردوگاه آشويتس به قتل رسيدند. هيچ مورخ ديگرى مانند فريدلندر تا به اين حد به نگارش خاطرات و تاريخ هولوكاست نپرداخته است. به اعتقاد اتحاديه ناشران آلمان فریدلندر "به فغان و فرياد خاكستر انسان‌هاى سوزانده شده، نام و نشان بخشيد".

جایزه صلح اتحادیه ناشران آلمان در سال ۲۰۰۶ به ولف لپنيزWolf Lepenies ، جامعه‌شناس و پژوهشگر آلمانی اهدا شد که هنر را همواره در پيوند با مسئوليت‌های اجتماعی می‌بيند. لپنيز معتقد است که "فرهنگ بايد هميشه مداخله كند، همان گونه كه هميشه مداخله كرده يا بايد می‌كرده است". برخورد میان فرهنگ و سیاست و نیز برخورد میان "کار فکری روشنفکر" و مسئولیت اجتماعی او از موضوعات محوری آثار این اندیشمند آلمانی است.

اتحادیه ناشران آلمان در سال ۲۰۰۵ جایزه صلح خود را به اورهان پاموک نویسنده برجسته ترکیه اهدا و در استدلال این انتخاب اعلام کرد، او آثاری آفریده که "اروپا و ترکیه اسلامی را به یکدیگر نزدیک می‌کند، به دفاع از حقوق انسان‌ها و اقلیت‌ها برمی‌خیزد و همواره در برابر مسائل سیاسی کشورش موضع‌گیری می‌کند. اورهان پاموک را "داستان‌سرای پسامدرن" می‌دانند که آثارش پر از تصاویر، استعاره‌ها و گفتارهای دوپهلوست.

برنده‌ی جایزه صلح اتحادیه نشران آلمان در سال ۲۰۰۴ پیتر استرهازی، نویسنده‌ی مجاری بود. استرهازی که از چهر‌ه‌های سرشناس ادبیات معاصر مجارستان محسوب می‌‌شود، در سال ۲۰۰۰ با انتشار "هارمونی‌های آسمانی" شهرت جهانی کسب کرد. این اثر تاریخی درباره خانواده‌ی اصیلی است که استرهازی سرگذشت و فراز و نشیب‌های این خانواده را در زمان روی کار آمدن حکومت کمونیستی روایت می‌کند.

اتحادیه ناشران آلمان در سال ۲۰۰۳ با جایزه صلح از سوزان سونتاگ، نویسنده‌ی سرشناس آمریکایی به خاطر تلاش او "در جهان تصاویر جعلى و حقایق تحریف‌شده" براى "حرمت اندیشه‌ى آزاد" تقدیر کرد. سونتاگ از منتقدان جنگ عراق و سیاست‌هاى سلطه‌جویانه آمریکا بود. آثار این نویسنده فقید به بیش از ۳۰ زبان ترجمه شده و عرصه‌هاى گوناگونى از رمان گرفته تا رساله‌نویسى و از نمایشنامه گرفته تا سناریونویسى را در برمى‌گیرند.

چینوآ آچه‌به نویسنده فقید نیجریه‌ای که در کنار نویسندگانی چون نادین گوردیمر (آفریقای جنوبی) و بن اکری (نیجریه) از مهم‌ترین چهر‌ه‌های ادبی آفریقا محسوب می‌شود، در سال ۲۰۰۲ جایزه صلح اتحادیه ناشران آلمان را دریافت کرد. او به "پدر ادبیات آفریقا" شهرت داشت. "چیزها از هم می‌پاشند" از مهم‌ترین آثار آچه‌به است که به بیش از ۵۰ زبان ترجمه شده و میلیون‌ها نسخه از آن به فروش رسیده است.

در سال ۲۰۰۱ یورگن هابرماس، فیلسوف و جامعه‌شناس نامدار آلمانی جایزه صلح اتحادیه ناشران آلمان را کسب کرد. هابرماس یکی از بانفوذترین اندیشمندان آلمانی محسوب می‌شود و در مباحث فلسفی، اجتماعی و سیاسی آلمان و اروپا نقش مهمی ایفا می‌کند. او در آثارش به دگرگونی‌ها و چالش‌های دنیای مدرن می‌پردازد. هابرماس از چهر‌ه‌های برجسته فلسفه است که به‌شکل فعال و قاطعانه در بحث‌های مربوط به سیاست‌های روز مشارکت دارند.

آسیه جبار، نویسنده فقید الجزایری که یکی از برجسته‌ترین نویسندگان کشورهای شمال آفریقا محسوب می‌شود، برنده‌ی جایزه صلح اتحادیه ناشران آلمان در سال ۲۰۰۰ بود. استقلال الجزایر، استعمار فرانسه و برابری حقوقی زن و مرد از موضوعات محوری آثار آسیه جبار است که در زادگاهش، الجزایر به عنوان نماد آزادی زنان شناخته شده است.