ایران در محاصره خشکسالی؛ کمبود آب و قطعی‌های مکرر به روایت تصویر
ایران در میانه یکی از سخت‌ترین بحران‌های زیست‌محیطی تاریخ خود قرار دارد. خشکسالی‌های پیاپی، کاهش شدید بارندگی، سوءمدیریت منابع و گرمای بی‌سابقه، میلیون‌ها نفر را با کم‌آبی و قطعی‌های مکرر آب روبه‌رو کرده است.
ایران در میانه یکی از سخت‌ترین بحران‌های زیست‌محیطی تاریخ خود قرار دارد. خشکسالی‌های پیاپی، کاهش شدید بارندگی، سوءمدیریت منابع و گرمای بی‌سابقه، میلیون‌ها نفر را با خطر کم‌آبی و قطعی‌های مکرر آب روبه‌رو کرده است.
به گفته مسئولان، ذخایر سدهای تامین‌کننده آب تهران به کمتر از ۱۴ درصد ظرفیت رسیده است؛ وضعیتی بی‌سابقه که زنگ خطر "روز صفر"، روزی که شیرهای آب کلان‌شهرها خشک می‌شوند را به صدا درآورده است. برخی مناطق پایتخت و استان‌های مرکزی طی روزهای اخیر حتی تا ۴۸ ساعت بی‌آب مانده‌اند.
به عقیده کارشناسان چند عامل کلیدی مانند مدیریت ناپایدار، تغییرات اقلیمی و مصرف ناکارآمد در کشاورزی در شکل‌گیری این بحران دخیل است.
کاهش بارش‌ها تا ۴۰ درصد و دمای هوا بالای ۵۰ درجه در برخی نقاط در ایران، مصرف بیش از ۹۰ درصد منابع آبی کشور در بخش کشاورزی که بخش بزرگی از آن هدر می‌رود، سدسازی‌های گسترده، پروژه‌های انتقال آب بدون ارزیابی محیطی و استخراج بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی که منجر به فرونشست زمین تا بیش از ۳۰ سانتی‌متر در سال در بعضی مناطق شده است، از عوامل تعیین کننده در این بحران است.
کمبود آب و قطعی‌های طولانی‌مدت نه تنها زندگی روزمره مردم را مختل کرده، بلکه موجی از اعتراضات را نیز به راه انداخته است. کشاورزان در اصفهان، خوزستان و یزد بارها در به خیابان‌ها آمدند و خواستار حقابه و حمایت دولت شده‌اند. در شهرها نیز، مردم با شعارهایی چون "آب، برق، زندگی حق ماست" نسبت به وضعیت موجود اعتراض کرده‌اند.
از سوی دیگر، کاهش دسترسی کشاورزان به آب تا ۲۵ درصد باعث افت تولید محصولات و افزایش نگرانی‌ها از امنیت غذایی شده است.
مقامات ایران برای مقابله با بحران، اقدامات متعددی را به اجرا گذاشته‌اند؛ از تعطیلی ادارات برای صرفه‌جویی در انرژی و آب گرفته تا قطع ۱۲ ساعته آب مشترکان پرمصرف و توصیه مکرر به کاهش مصرف خانگی. با این حال، کارشناسان معتقدند این تدابیر کوتاه‌مدت و ناکافی است.
در چنین شرایطی، نصب پمپ و مخزن آب هم به‌عنوان راه‌حل فوری مطرح شده است. خبرگزاری ایسنا دراین‌باره نوشته است، "اما این اقدام، بیش از آنکه درمان باشد، شبیه انتقال مشکل از جیب چپ به جیب راست است چون پمپ‌ها حجم آب موجود را افزایش نمی‌دهند و فقط سرعت برداشت را بالا می‌برند و رقابت بر سر منابع محدود را تشدید می‌کنند."
فرونشست زمین هم اکنون تهدیدی جدی برای زیرساخت‌های شهری و حتی بناهای تاریخی کشور است. شکاف‌های عمیق در حاشیه تهران و آسیب به خطوط انتقال نیرو و جاده‌ها نگرانی‌ها را افزایش داده است. برخی پیشنهادها حتی به سمت انتقال پایتخت رفته‌اند؛ موضوعی که نشان‌دهنده عمق بحران است.
بحران آب در ایران دیگر یک هشدار آینده‌نگر نیست؛ این بحران اکنون در جریان است و هر روز ابعاد تازه‌تری پیدا می‌کند.
اگرچه تغییرات اقلیمی سهم بزرگی در شرایط کنونی دارد اما کارشناسان بر این باورند، سوءمدیریت و استفاده ناپایدار از منابع، نقش پررنگ‌تری در رسیدن کشور به این نقطه ایفا کرده است.
بدون اصلاحات اساسی در سیاست‌های آبی، بهبود روش‌های کشاورزی و مدیریت شفاف منابع، سایه کم‌آبی همچنان بر زندگی ایرانیان سنگینی خواهد کرد.