اگر چین و هند دیگر نفت روسیه را نخرند چه خواهد شد؟
۱۴۰۴ مرداد ۲۰, دوشنبه
هند و چین از تحریم‌های ثانویه‌ای که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، تهدید به اعمال آنها کرده انتقاد کرده‌اند، زیرا آنها کماکان به خرید نفت از روسیه ادامه می‌دهند. تحریم‌های ثانویه مجازات‌هایی هستند که علیه انجام معامله با یک کشور تحت تحریم اعمال می‌شوند.
هر دو کشور اعلام کرده‌اند که امنیت انرژی و استقلال اقتصادی خود را در برابر آنچه پکن "اجبار و فشار" از سوی آمریکا خوانده، حفظ خواهند کرد.
هند در همین حال ضمن متهم کردن غرب به ریاکاری، تأکید کرده که گرچه اتحادیه اروپا وابستگی خود به انرژی از روسیه را از زمان آغاز جنگ به شدت کاهش داده، اما همچنان به واردات انرژی از این کشور ادامه می‌دهد.
دهلی‌نو همچنین یادآور شد که واشنگتن از خرید نفت روسیه توسط هند، که اندکی پس از تجاوز نظامی روسیه به اوکراین افزایش یافت، فعالانه حمایت کرده تا قیمت جهانی نفت را تثبیت کند.
واردات نفت هند از روسیه بین سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴ تقریباً ۱۹ برابر شد و از ۰٫۱ به ۱٫۹ میلیون بشکه در روز رسید، در حالی که خرید چین ۵۰ درصد افزایش یافت و به ۲٫۴ میلیون بشکه در روز رسید.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
پتراس کاتیناس، تحلیلگر انرژی در مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک (CREA) در لیتوانی، به دویچه وله گفت که هند به عنوان دومین خریدار بزرگ نفت روسیه، بین سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۴ تا ۳۳ میلیارد دلار در هزینه‌های انرژی صرفه‌جویی کرده است.
به گفته او، زمانی که آمریکا و اروپا وابستگی خود به نفت و گاز روسیه را کاهش دادند، مسکو تخفیف‌های زیادی ارائه کرد. تصمیم به خرید نفت خام ارزان روسیه نیز با سیاست دیرینه هند مبنی بر "حفظ توازن" روابط با آمریکا، روسیه و چین، بدون اولویت دادن به یکی از آنها، همخوانی داشته است. این تحلیلگر حوزه انرژی می‌گوید که دهلی‌نو «به امنیت و مقرون‌به‌صرفه بودن انرژی اولویت داده است.»
نگرانی بازارها از تهدیدهای جدید ترامپ
ترامپ چهارشنبه گذشته، پس از وضع تعرفه ۲۵ درصدی بر واردات کالاهای هندی، فرمانی را امضا کرد که همان کالاها را به دلیل خرید نفت از روسیه، مشمول تعرفه‌های اضافی ۲۵ درصدی می‌کند. پس از اعلام این خبر، قیمت نفت افزایش یافت. رسانه‌های هندی گزارش دادند که تعرفه جدید می‌تواند هزینه تأمین نفت کشور را تا ۱۱ میلیارد دلار افزایش دهد.
دهلی‌نو این تعرفه اضافی را "غیرمنصفانه، غیرموجه و نامتناسب" توصیف کرد. ترامپ اعلام کرد که این تعرفه‌ها از ۲۱ روز دیگر اجرایی می‌شوند تا به هند و روسیه فرصت داده شود درباره تعرفه‌های مزبور با دولت مذاکره کنند.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
تحریم‌های ثانویه می‌تواند ضربه دیگری بر اقتصاد روسیه باشد که هم‌اکنون نیز زیر فشار تحریم‌های غرب است. بودجه روسیه به شدت تحت فشار است. هزینه‌های نظامی بیش از شش درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را به خود اختصاص می‌دهند. برخی تحلیلگران نرخ واقعی تورم در روسیه را بین ۱۵ تا ۲۰ درصد، در مقایسه با نرخ رسمی ۹ درصد، برآورد می‌کنند.
احتمال کاهش معامله‌های نفتی هند با روسیه
تحریم‌های جدید می‌تواند به معنای شوکی به قیمت انرژی و تغییر مسیرهای تجاری در بازارهای جهانی باشد؛ اتفاقی مشابه با سال ۲۰۲۲، زمانی که قیمت نفت جهش پیدا کرد و روسیه با دو اقتصاد بزرگ جهان قراردادهای انرژی با قیمت‌های تخفیفی بست تا بتواند تحریم‌های غرب را دور بزند.
سومیت ریتولیا، تحلیلگر نفت در مؤسسه تحقیقات تجاری کپلر در دهلی‌نو، به دویچه وله می‌گوید: «اگر هند [در سال ۲۰۲۲] نفت خام روسیه را نخریده بود، فقط می‌توان حدس زد که قیمت نفت تا کجا بالا می‌رفت: ۱۰۰ دلار، ۱۲۰ دلار، ۳۰۰ دلار [برای هر بشکه].» در هفته‌های پیش از حمله روسیه به اوکراین، قیمت نفت وست تگزاس اینترمیدیت بین ۸۵ تا ۹۲ دلار در هر بشکه در نوسان بود.
تعرفه‌های ۲۵ درصدی ثانویه ترامپ ممکن است هند را وادار کند که دست‌کم بخشی از تجارت نفت خود با روسیه را کاهش دهد. تحریم‌های بیشتر، اوضاع را به مراتب بدتر خواهد کرد. کاتیناس می‌گوید، تحریم‌های ثانویه "به شکل چشمگیری ریسک را بالا می‌برد"، دسترسی شرکت‌های هندی به نظام مالی آمریکا را به خطر می‌اندازد و بانک‌ها، پالایشگاه‌ها و شرکت‌های کشتیرانی را به دلیل درهم‌تنیدگی‌‌شان در بازارهای جهانی، با پیامدهای جدی مواجه می‌کند.
احتمال افزایش شدید قیمت نفت و تشدید تورم
تحلیلگران معتقدند، چنانچه ناگهان پنج میلیون بشکه نفت روزانه روسیه از بازار حذف شود، قیمت نفت می‌تواند دوباره بالا برود، زیرا کشورها ناچار خواهند بود به دنبال منابع جایگزین بگردند. حتی افزایش اخیر تولید اوپک نیز، با توجه به محدودیت ظرفیت و مشکلات لجستیکی، جایگزین کردن چنین حجم عظیمی را در کوتاه‌مدت بسیار دشوار می‌کند.
الکساندر کولیاندر، پژوهشگر ارشد مرکز تحلیل سیاست اروپا، به روزنامه بریتانیایی "ایندیپندنت" گفته است: «هیچ راهی برای تأمین سریع این پنج میلیون بشکه وجود ندارد تا بتوان از طریق آن مانع افزایش قیمت نفت شد.»
سومیت ریتولیا به دویچه وله می‌گوید، ممکن است شرکت‌های هندی حدود یک سال زمان نیاز داشته باشند تا بتوانند در صورت لزوم وابستگی خود به نفت روسیه را کاهش دهند.
افزایش بهای نفت می‌تواند، هم در آمریکا و هم در سطح جهان، به افزایش تورم بینجامد. بانک مرکزی آمریکا برآورد می‌کند که هر ۱۰ دلار افزایش قیمت نفت خام، حدود ۰٫۲ درصد به تورم این کشور می‌افزاید. بانک مرکزی هند نیز به نتیجه مشابهی رسیده است.
در بدترین حالت، اگر قیمت‌ها از ۶۶ دلار کنونی برای هر بشکه به ۱۱۰ تا ۱۲۰ دلار برسد، افزایش حدودا یک درصدی تورم، هزینه‌ها را برای مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارها، به‌ویژه در بخش‌های انرژی، حمل‌ونقل و مواد غذایی، بالا خواهد برد.
چین در امان می‌ماند، اما هند چطور؟
پتراس کاتیناس می‌گوید حجم تجارت چین با آمریکا بیش از چهار برابر هند است و ممکن است از اقدامات جدید آمریکا "مستثنا شود". تجارت بیش از ۵۸۰ میلیارد دلاری بین دو اقتصاد بزرگ جهان، به چین به دلیل حجم عظیم اقتصادی‌اش، قدرت چانه‌زنی می‌دهد؛ امری که هند فاقد آن است.
قدرت چین در حوزه ذخایر کمیاب معدنی، که موضوعی مناقشه‌برانگیز در روابط چین و آمریکا است، می‌تواند اهرم دیگری باشد که پکن برای مهار رفتار ترامپ به کار گیرد.
از آنجا که هند اهرم‌های مشابهی ندارد، ترامپ در اوایل هفته گذشته فشار خود بر دهلی‌نو را افزایش داد و گفت، تأثیرات احتمالی تحریم‌های جدید او علیه روسیه و هند، «اقتصادهای مرده آنها را با هم نابود خواهد کرد.»
افزایش واردات نفت هند از روسیه
هند دیگر مانند سال ۲۰۲۲، یعنی زمانی که تخفیف‌ها بین ۱۵ تا ۲۰ دلار در هر بشکه بود، از نفت روسیه سود نمی‌برد. به گفته ریتولیا، از مؤسسه تحقیقات تجاری کپلر، این حاشیه سود اکنون به حدود پنج دلار کاهش یافته است.
روسیه برای پر کردن خزانه جنگی خود، با تکیه بر تقاضای رو به رشد ترکیه که اکنون سومین مشتری بزرگ نفت این کشور است، و نیز با تکیه بر کل آسیا، درآمدهای انرژی خود را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد. در این منطقه، نفت خام روسیه، برای دور زدن تحریم‌های آمریکا، مخفیانه برچسب‌گذاری مجدد شده و دوباره صادر می‌شود.
با این حال، پالایشگاه‌های هندی همچنان به خرید نفت ادامه می‌دهند. واردات روزانه در ماه ژوئن به ۲٫۰۸ میلیون بشکه رسید که بالاترین رقم در یازده ماه گذشته بود و ۴۴ درصد کل واردات نفت خام هند را تشکیل می‌داد.
واکنش احتمالی چین و هند
واکنش چین به تحریم‌های ثانویه، از لفاظی‌ها که بگذریم، احتمالاً همچون گذشته خواهد بود. بانک‌های چینی هرچه بیشتر از انجام تراکنش‌های مالی با روسیه، حتی با یوان، خودداری خواهند کرد. این امر مسکو را وادار می‌کند تا به دلال‌ها و راهکارهای غیرشفاف در کشورهای ثالث متوسل شود.
واردات نفت برای پکن اولویتی است که تا حد زیادی از فشار سیاسی در امان است، در حالی که هند مجبور است جانب احتیاط را نگه دارد. دهلی‌نو در زمان فشار خریدها را کاهش خواهد داد، اما نفت خام ارزان روسیه را کاملا کنار نخواهد گذاشت.
سومیت ریتولیا حدس می‌زند که هند واردات نفت روسیه را "کاهش دهد"، اما در عین حال می‌افزاید: «فکر نمی‌کنم در آینده نزدیک آن را به صفر برساند.»