۷۵ سالگی برناردو برتولوچی، خالق "آخرین تانگو در پاریس"

روز ۱۶ مارس ۲۰۱۵ مصادف است با تولد ۷۵ سالگی کارگردانی که علیرغم ساختن آثار نه چندان زیاد، نام خود را در عالم فیلم و سینما جاودانی کرده: برناردو برتولوچی. "آخرین تانگو در پاریس" و "آخرین امپراتور" از آثاری به‌یادماندنی هستند که ذهن کمتر فیلم‌دوستی با نام آنها ناآشناست. اسکار، نخل طلایی کن، شیر طلایی ونیز و جایزه فیلم اروپا از جمله افتخاراتی است که در کارنامه این سینماگر ایتالیایی به چشم می‌خورند.

برتولوچی عاشق داستان‌های پیچیده است و از هیچ تابوشکنی‌ای نیز ابا ندارد. آثار او معمولا شاعرانه و با عظمت هستند. یکی از موفق‌ترین آثار او فیلم "آخرین امپراطور" است که در سال ۱۹۸۷ به سینما‌های جهان راه یافت. این فیلم ۱۶۰ دقیقه‌ای زندگی "پو یی" آخرین امپراتور چین را روایت می‌کند که در سن سه سالگی بر تخت سلطنت تکیه زد.

فیلم "آخرین امپراتور" مجموعا ۴۸ جایزه بین‌المللی را کسب کرد. این فیلم در شصتمین دوره‌ی اهدای جوایز اسکار موفق شد، ۹ جایزه را از آن خود کند، از جمله جایزه اسکار بهترین فیلم. برتولوچی نیز جایزه اسکار بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنا‌مه اقتباسی را برای این فیلم به دست آورد.

برتولوچی عشق به سینما و ادبیات را بیش از همه مدیون سه مرد است؛ پدر او یکی از منتقدان معروف فیلم و ادبیات بود. همسایه‌ی وی، "پیر پائولو پازولینی" که از هنرمندان برجسته ایتالیا محسوب می‌شود و همچنین ژان لوک گدار، کارگردان صاحب نام فرانسوی دو شخصیت دیگر هستند که برتولوچی از همان کودکی تحت تاثیر آنان قرار داشت. تصویر (از چپ): پدر برتولوچی، پازولینی و گدار در دیداری در سال ۱۹۶۹.

فیلم "آخرین تانگو در پاریس" (محصول ۱۹۷۲) با بازی درخشان مارلون براندو، اثری بود که برتولوچی را به شهرت جهانی رساند. این فیلم که در مورد تنهایی نسل‌هاست در سینماهای آمریکا فروش چشمگیری داشت. "آخرین تانگو در پاریس" اما در ایتالیا برای برتولوچی و براندو مسئله‌ساز شد و هر دوی آنها به خاطر نقش داشتن در "تصاویر قبیح" به دو ماه حبس تعلیقی محکوم شدند.

در فیلم عظیم و پنج ساعته‌ی "۱۹۰۰" نیم قرن تاریخ ایتالیا حکایت می‌شود. در این فیلم حماسی که در سال ۱۹۷۶ اکران شد، بازیگرانی چون رابرت د نیرو، برت لنکستر و دونالد ساترلند نقش‌آفرینی کرده‌اند. "۱۹۰۰" که در امیلیا – رومانیا، سرزمین پدری برتولوچی تهیه شده، زندگی دو مرد در تلاطم‌های سیاسی ایتالیا در نیمه نخست قرن بیستم میلادی را روایت می‌کند.

در دهه هشتاد و نود میلادی بود که برتولوچی از سینماگری نخبه‌گرا به کارگردانی موفق و جهانی بدل شد. او گرایش‌های مارکسیستی داشت و نسبت به آیین بودایی نیز علاقمند و شیفته بود. سرخوردگی او از نظام سیاسی ایتالیا سبب شد که در فرهنگ‌های دیگر نیز به گشت و گذار بپردازد. فیلم "آخرین امپراتور" نیز یکی از نتایج این جستجوگری‌ها بود. این اثر نخستین فیلم غربی محسوب می‌شود که در "شهر ممنوعه" فیلمبرداری شده است.

در آن دوران بود که برتولوچی فیلم "آسمان سرپناه" را ساخت. این اثر که در سال ۱۹۹۰ به پرده‌ی سینماهای جهان راه یافت، در مراکش و صحرای آفریقا فیلمبرداری شده است. دبرا وینگر و جان ملکوویچ در این فیلم فراز و نشیب‌های رابطه‌ی عاشقانه یک زوج را به تصویر کشیده‌اند. این فیلم اقتباسی است از رمان معروف پاول بولز.

یکی از آثار دیدنی برتولوچی "بودای کوچک" است که در سال ۱۹۹۸ به نمایش درآمد. او با ساختن این فیلم قصد داشت کودکان در سنین مختلف را مخاطب قرار دهد. این نخستین فیلم برتولوچی محسوب می‌شود که سوژه‌ی آن، درگیری‌های سیاسی، روابط بین دو جنس و مسائل روانشاختی نیست. او بعد از "بودای کوچک" نیز چند فیلم ساخت، اما نتوانست موفقیت‌های پیشین را تکرار کند.

برتولوچی برای ۱۷ فیلمی که ساخته، جوایز بیشماری کسب کرده است. نام او زینت‌بخش یکی از ستارگان بولوار معروف شهرت در هالیوود است. برتولوچی در سال ۲۰۰۳ در پی سانحه‌ای مصدوم شد و از آن زمان ناگزیر است، بخشی از زندگی خود را روی ویلچیر سپری کند.