گروسی: شاید در چند روز آینده با ایران به توافق برسیم
۱۴۰۴ شهریور ۱۷, دوشنبه
به گزارش خبرگزاری رویترز، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز دوشنبه ۱۷ شهریور در سخنرانی خود در شروع نشست فصلی شورای حکام از "پیشرفت‌هایی" در گفت‌وگوها با مقام‌های جمهوری اسلامی خبر داد. او گفت امیدوار است در روزهای آینده این مذاکرات برای از سرگیری همکاری‌ها "با موفقیت" به نتیجه برسد.
گروسی در عین حال هشدار داد "هنوز فرصت باقی است، اما نه زیاد." او چند روز پیش نیز گفته بود مذاکرات نمی‌تواند ما‌ه‌ها به درازا بکشد و "توافق باید هرچه زودتر، حتی در همین هفته، حاصل شود."
مدیرکل آژانس بارها از این موضوع انتقاد کرده است که بازرسان این نهاد از زمان حمله به تأسیسات غنی‌سازی ایران در جنگ ۱۲ روزه میان ایران و اسرائيل، هیچ اطلاعاتی از سوی تهران درباره وضعیت یا محل ذخایر اورانیوم با غنای بالا دریافت نکرده‌اند.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
او یک روز قبل از شروع نشست شورای حکام در مصاحبه با روزنامه ایتالیایی "لا رپوببیکا" گفت بود ایران "مانع" دسترسی بازرسان به تأسیساتی شده است که در حملات آمریکا هدف قرار گرفتند و این امر "توانایی آژانس برای ارزیابی کامل میزان خسارات را محدود کرده است."
او در این مصاحبه ضمن انتقاد از عملکرد حکومت ایران در این زمینه گفت "اگرچه ایران اجازه داده است بازرسان بر تعویض سوخت در نیروگاه هسته‌ای بوشهر نظارت کنند، اما دسترسی به دیگر سایت‌های کلیدی هسته‌ای همچنان ممنوع است."
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هفته گذشته نیز در گفت‌وگویی با خبرگزاری رویترز گفته بود که ایران خواستار محرمانه ماندن محل نگهداری اورانیوم با غنای بالا است و برای این موضوع "راه‌حل‌هایی وجود دارد."
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
سه مرکز اتمی ایران در جریان جنگ ۱۲ روزه هدف بمباران قرار گرفتند و از آن زمان مکان و وضعیت حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصد غنی‌سازی شده ایران در هاله‌ای از ابهام است. آخرین اطلاعات درباره ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران به ماه ژوئن و پیش از حملات اسرائیل و آمریکا بازمی‌گردد.
تمرکز تلاش‌های آژانس در مذاکرات
به گفته گروسی احتمالا "بخش عمده این مواد همچنان موجود است و ایران تا حد زیادی قادر است سانتریفوژهای بیشتری برای غنی‌سازی اورانیوم تولید کند." گروسی در سخنرانی شروع نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکید کرد که بخش اصلی تلاش‌های آژانس برای بررسی برنامه هسته‌ای ایران بعد از جنگ ۱۲ روزه و حملات تیرماه امسال، بر تاسیسات فردو، اصفهان و نطنز متمرکز است.
او گفت: «من به این موضوع به طور شفاهی و مفصل هم در اینجا، جلسه شورای حکام و در شورای امنیت سازمان ملل و هم در گزارش‌هایم به شورا اشاره می‌کنم که شامل جزئیات قابل توجهی در این باره است.»
گروسی با اشاره به مصوبه مجلس ایران درباره تعلیق همکاری با آژانس گفت که در رایزنی‌هایش با جمهوری اسلامی آمادگی خود را "برای در نظر گرفتن این تحول" اعلام کرده و همزمان متذکر شده است "اگرچه قوانین کشوری تعهداتی در داخل ایجاد می‌کند، این قوانین برای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی الزام‌آور نیست."
او تاکید کرد توافق پادمانی منع اشاعه تسلیحات اتمی (ان‌پی‌تی) ایران با آژانس "تنها معاهده الزام‌آور حقوقی حاکم بر حقوق و تعهدات آژانس و ایران در زمینه اجرای پادمان‌هاست."
نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که صبح دوشنبه در وین آغاز شد، پنج روز ادامه خواهد داشت. در این نشست وضعیت برنامه هسته‌ای ایران از جمله مهم‌ترین مسایل است. در آخرین نشست فصلی این نهاد قطعنامه‌ای در رابطه با ایران صادر شد که در آن از جمهوری اسلامی خواسته شده بود با آژانس همکاری کند و به موارد طرح شده از سوی آن پاسخ شفاف بدهد.
بیشتر بخوانید:جنگ میان ایران و اسرائیل
ایران گزارش قبلی گروسی به شورای حکام را "جانبدارانه" می‌داند و مدعی است این گزارش زمینه‌ساز حمله اسرائيل به ایران شد. پس از این حملات، بازرسان آژانس مجبور به ترک خاک ایران شدند و وقتی مجددا مجوز "بازرسی" به آنها داده شد، این بازرسی فقط برای نظارت بر فرایند تعویض سوخت نیروگاه اتمی بوشهر به ایران بود، امری که برای آژانس قابل پذیرش نیست.
خروج از ان‌پی‌تی فقط در سطح "محدود"
همزمان با شروع نشست فصلی شورای حکام، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی در نشست خبری خود آخرین گفتگوهای مقام‌های ایران با کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا را "مفید و سازنده" ارزیابی کرد. او ابراز امیدواری کرد که "ادامه این تماس‌ها منجر به آن شود که طرف‌های اروپایی با درک تبعات رویکردهای تقابلی، در شیوه‌های خود تجدیدنظر کنند".
بیشتر بخوانید:برنامه هسته‌ای ایران
عراقچی و کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز پنج‌شنبه ۴ سپتامبر (۱۳ شهریورماه) در دوحه، پایتخت قطر دیدار کردند. خبرگزاری فرانسه به نقل از یک مقام اروپایی که نخواست نامش فاش شود نوشت در این دیدار پیرامون دسترسی بازرسان آژانس به سایت‌های هسته‌ای ایران و نیز ذخیره اورانیوم غنی‌شده ایران پس از حملات آمریکا گفتگو شده است. کایا کالاس پیشتر گفته بود سه کشور اروپایی امیدوارند "راه‌حل‌های متفاوتی" پیدا کنند.
ملیت بازرسان و سطح بازرسی
بقایی در ادامه اظهاراتش در کنفرانس خبری روز دوشنبه، با اشاره به این که آخرین دور مذاکرات ایران و آژانس روز جمعه و شنبه گذشته به پایان رسید و تهران در حال بررسی نتایج آن در "مراجع ذی‌ربط" است تصریح کرد: «ایران عضو ان‌پی‌تی و متعهد به موافقت‌نامه پادمان است. موضوع خروج از ان‌پی‌تی صرفاً در سطحی محدود در مجلس مطرح شده و تاکنون هیچ تصمیم قطعی در این زمینه اتخاذ نشده است. تصمیم‌گیری در این خصوص، در نهایت بر عهده نظام خواهد بود.» بقایی افزود آژانس "به این درک رسیده" است که اجرای تعهدات پادمانی ایران نمی‌تواند مانند گذشته باشد.
روزنامه "فرهیختگان" روز دوشنبه در گزارشی به از "منابع آگاه" نوشت: «مدل جدیدی که ایران و آژانس مذاکرات را در آن قالب ادامه می‌دهند، شامل تصمیم‌گیری در مورد ملیت بازرسانی است که قرار است از سایت‌ها بازرسی کنند و نکته دیگر سطح بازرسی‌هاست.»
بیشتر بخوانید:غنی‌سازی اورانیوم
روشن نیست بیان چنین شروطی آن هم با توجه به این که آژانس، بازگشت سریع بازرسان و امکان بازدید بدون محدودیت از تمام سایت‌های هسته‌ای را مطالبه کرده، چه نتایجی خواهد داشت. به نوشته فرهیختگان مذاکرات تنها برای اتفاق‌نظر روی چارچوب همکاری است.
بنا بر این گزارش، در مقطع فعلی گفت‌وگوها حول "تعیین تعداد بازرسان و ملیت آنها ادامه دارد تا دقیقا مشخص شود که تعداد بازرسانی که قرار است از یک سایت هسته‌ای بازدید داشته باشند، چند نفر و از کدام ملیت خواهند بود."
مذاکرات مستقیم با آمریکا، روشن شدن وضع اورانیوم غنی‌سازی شده و همکاری با آژانس، مجموعه شروط اروپا برای به تعویق انداختن فعال‌سازی مکانیسم ماشه است. اما بنا بر گزارش فرهیختگان مذاکره مستقیم با آمریکا شامل گفت‌وگو در مورد "فعالیت‌های موشکی و بند موسوم به بند ماشه‌پلاس" نیز هست.
فرهیختگان نوشت فارغ از آنکه ایران این شروط را خواهد پذیرفت یا خیر، این روزنامه به اطلاعاتی دست یافته است که بر اساس آن، روز یکشنبه ۱۶ شهریور "تصمیم‌گیری‌هایی برای شروع مذاکرات با آمریکا گرفته شده تا همزمان با شروع مذاکرات، درخواست به تعویق افتادن فعال‌سازی ماشه تا به نتیجه رسیدن مذاکرات ارائه شود."
"آمادگی" برای مذاکره با آمریکا
عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی روز یکشنبه ۱۶ شهریور در گفت‌وگو با صدا و سیما گفت مذاکرات با کشورهای اروپایی (آلمان، فرانسه، برتانیا) در جریان است و ایران برای "تدوین چارچوب جدید همکاری" نیز با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حال رایزنی است. عراقچی هم‌چنین اعلام کرد: «اگر طرف آمریکایی نیز آمادگی داشته باشد تا بر اساس احترام و منافع متقابل وارد مذاکره شود، ما نیز آماده‌ایم.»
بیشتر بخوانید:تخت‌روانچی: پیام‌هایی بین ایران و آمریکا در حال انتقال است
او با اشاره به نگرانی مردم از بازگشت تحریم‌های بین‌المللی مدعی شد این نگرانی بی‌مورد است و اگر اسنپ‌بک اجرا شود، "از نظر اقتصادی شرایط حادتر از آن‌چه امروز با آن مواجه هستیم، نخواهد شد." او از رسانه‌ها و تحلیل‌گران خواست "با بزرگ‌نمایی این مسئله، جامعه را بی‌دلیل ملتهب و مردم را مضطرب نکنند".
برخی فعال شدن مکانیسم ماشه را پیش‌درآمد شروع یک جنگ دیگر ارزیابی کرده‌اند. عباس عراقچی این پیش‌بینی را بی‌مورد دانست و گفت: «اضطراب تا جایی پیش رفته که من باید به برخی از دوستان جواب دهم که در مکانیسم ماشه ، این ماشه با آن ماشه یکی نیست چراکه عده‌ای فکر می‌کنند که اگر این ماشه چکیده شود، جنگ شروع می‌شود در حالی که اصلاً اینطور نیست و این دو مقوله جداست.»
پیشتر حمید ابوطالبی، مشاور سیاسی حسن روحانی در دوران ریاست جمهوری او در پیامی در شکبه اکس (توییتر سابق)، نوع نگاه عراقچی به مکانیسم ماشه را سهل‌انگارانه و عجیب خواند و نوشت: «اظهارات عجیب وزیر محترم خارجه درباره «اسنپ‌بک»، ساده‌انگارانه و کاملا غیرتخصصی است؛ و با واقعیات حقوق بین‌الملل و تجربه تاریخی شورای امنیت هم‌خوانی ندارد.»
او افزود: «اسنپ‌بک تنها بازگشت تحریم‌ها نیست؛ بلکه ایران را دوباره به ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد بازمی‌گرداند، فصلی که وفق آن شورای امنیت وضعیت ایران را به‌عنوان تهدیدی علیه صلح و امنیت بین‌المللی تلقی کرده و اعمال اقدامات الزام‌آور طبق ماده ۴۱ را بر همه دولت‌ها واجب می‌سازد. »