لغو کنسرت شجریان در میدان آزادی؛ نمادی از بحران مدیریت
۱۴۰۴ شهریور ۱۲, چهارشنبه
همایون شجریان، خواننده شناخته‌شده موسیقی ایرانی، روز چهارشنبه ۱۲ شهریور (سوم سپتامبر) با انتشار پیامی در اینستاگرام از لغو کنسرت رایگان خود در میدان آزادی تهران خبر داد. این کنسرت قرار بود روز جمعه ۱۴ شهریور برگزار شود، اما به گفته او "ناتوانی" نهادهای مسئول در "مدیریت جمعیت میلیونی" باعث شد این رویداد فرهنگی محقق نشود.
به گفته این خواننده وسایل گروه طی دو روز گذشته اجازه ورود به محوطه میدان آزادی را نگرفته است. او در پست خود انتقاد کرده که جلسات و بررسی‌هایی که انجام شده، باید پیش از صدور مجوز و در دو ماه گذشته صورت می‌گرفت.
همایون شجریان برگزاری چنین کنسرتی را "آرزوی محال" خوانده و نوشت: «به هر حال این اجرا انجام نخواهد گرفت.»
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
تنها دو روز پیش از اعلام لغو، این خواننده سرشناس در نشست خبری با خبرنگاران از صدور مجوز سخن گفته و تاکید کرده بود که این کنسرت با همراهی ارکستر ۳۰ نفره سیاوش و اجرای قطعاتی چون "دیار عاشقان" و "مرغ سحر" برگزار خواهد شد. شجریان با اشاره به ظرفیت محدود سالن‌های کنسرت گفته بود هدفش این است که "مردم بیشتری امکان حضور پیدا کنند و بساط دلالی بلیت جمع شود."
انتشار این خبر باعث شد بسیاری این رویداد را فرصتی "برای تجربه شادی جمعی" در شرایط دشوار اقتصادی و اجتماعی بدانند. برخی دیگر اما این کنسرت را تلاشی برای تبلیغات حکومتی و تحریک احساسات ملی‌گرایانه در شرایط بحرانی ایران تلقی کردند.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
به‌رغم انتشار خبر لغو کنسرت توسط این هنرمند، علیرضا زاکانی، شهردار تهران روز چهارشنبه در حاشیه جلسه هیات دولت گفت که احتمالا مکان اجرا به ورزشگاه آزادی منتقل خواهد شد. او وعده داد که همه دستگاه‌ها کمک خواهند کرد تا این کنسرت با "اطمینان کامل" برگزار شود. اظهارات زاکانی ابهامات در باره برگزاری این کنسرت را افزایش داده است.
مقام‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تا کنون در این‌باره سکوت کرده‌اند.
در این شرایط اختلاف میان شهرداری تهران و وزارت ارشاد نیز بر پیچیدگی ماجرا افزوده است.
امین توکلی‌زاده، معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری، در شبکه اجتماعی اکس (توییتر سابق) وزارت ارشاد را متهم کرد که نتوانسته مقدمات لازم برای برگزاری کنسرتی درخور نام شجریان را فراهم کند.
بیشتر بخوانید: پاسپورت همایون شجریان و سحر دولتشاهی توقیف شد
واکنش‌های متناقض و انتقادهای سیاسی
واکنش‌ها در شبکه‌های اجتماعی نسبت به برگزاری این کنسرت و سپس اعلام لغو آن از سوی همایون شجریان متناقض بوده است. برخی با تاسف از "نابودی یک فرصت جمعی" یاد کردند و نوشتند که چنین کنسرتی می‌توانست لحظه‌ای به‌یادماندنی برای مردم باشد، اما گروهی دیگر برگزاری چنین کنسرتی را اقدامی تبلیغاتی و همراستا با تلاش‌های اخیر حکومت در ترغیب احساسات وطن‌دوستانه مردم به منظور حمایت از نظام توصیف کردند.
مهدی یراحی، خواننده سرشناس که به دلیل حمایت از معترضان در جریان جنبش زن، زندگی، آزادی به حبس و شلاق محکوم شد با انتشار صحنه‌ای از فیلم "تایتانیک" که نوازندگان هنگام غرق شدن کشتی همچنان در حال نواختن‌اند، به خبر برگزاری کنسرت همایون شجریان واکنش نشان داد. صبا علیزاده، فرزند حسین علیزاده نیز این کنسرت را به "پروپاگاندای رایش سوم" تشبیه کرد. حتی برخی کاربران هشدار دادند که میدان آزادی پر از دوربین و نیروهای امنیتی است و برگزاری چنین کنسرتی می‌تواند به جای جشن، به صحنه شناسایی و بازداشت مردم تبدیل شود.
در این میان قاسم روانبخش، نماینده محافظه‌کار قم در مجلس، روز سه‌شنبه در تذکری علنی به دولت پزشکیان حمله کرد و گفت: «دولت به جای رسیدگی به مشکلات مردم، درگیر کارهای حاشیه‌ای است مثل برگزاری کنسرت در خیابان آزادی. این مثل این است که بیماری را نتوانند درمان کنند و بعد بالای سرش موسیقی پخش کنند تا دردش را فراموش کند.»
موسیقی در حصار محدودیت‌ها
برخی تحلیلگران می‌گویند لغو این کنسرت ضعف مدیریت فرهنگی در جمهوری اسلامی را آشکار کرده و در عین حال از ترس حاکمیت نسبت به تجمعات بزرگ مردمی حکایت دارد.
منتقدان همچنین به محدودیت‌های گسترده در حوزه موسیقی اشاره می‌کنند؛ زنان از اجرا روی صحنه محروم هستند، نوازندگان زن اجازه حضور روی صحنه ندارند و بسیاری از هنرمندان به دلیل مواضع انتقادی خود با ممنوعیت در کار یا محدودیت‌های دیگر مواجه شده‌اند. این شرایط باعث شده است که برخی این کنسرت را در تضاد با میراث محمدرضا شجریان بدانند. آن‌ها می‌گویند کە پدر همایون "در سال‌های پرالتهاب همواره در کنار مردم بودە است". برخی می‌گویند همایون شجریان در شرایطی به دنبال اجرای خیابانی بود که حکومت از هنر به‌عنوان ابزاری برای تقویت همبستگی داخلی در برابر فشارهای خارجی سوءاستفاده می‌کند. حتی برخی بر این باورند که صدور مجوز اولیه نیز می‌توانسته بخشی از همین استراتژی باشد.
انتخاب میدان آزادی به‌عنوان محل برگزاری نیز بر بار معنایی ماجرا افزود. این میدان که پیش از انقلاب با نام شهیاد ساخته شد، پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ به "آزادی" تغییر نام یافت. این مکان از یک سو محل راهپیمایی‌ها و مراسم حکومتی بوده و از سوی دیگر، صحنه اعتراض‌های مردمی در لحظات حساس تاریخی. همین امر باعث شد کنسرت همایون شجریان برای بسیاری بیش از یک اجرا به نظر برسد و لغو آن نشان داد حکومت حاضر نیست چنین فضایی را به مردم واگذار کند.