«جنس بحران ایران و افغانستان متفاوت است»

نتیجه انتخابات در افغانستان پس از بیش از یک ماه از برگزاری آن و به تدریج اعلام شد. مطابق این نتیجه، حامد کرزای، رئیس‌جمهور کنونی، اکثریت مطلق آرا را به دست آورده بود. اما این نتیجه مورد اعتراض نامزد رقیب، عبدالله عبدالله، و حامیان او قرار گرفت. این افراد ادعا می‌کردند که در انتخابات تقلب گسترده صورت گرفته است.

ناظران بین‌المللی به صحنه آمدند. چندین صندوق به طور تصادفی بازشماری شد و تقلب تایید شد. آرای واقعی کرزای سقوط کرد و انتخابات به دور دوم کشیده شد.

این همان خواستی است که از ۲۲ خرداد امسال و با اعلام زودهنگام نتیجه انتخابات ریاست جمهوری در ایران از سوی دو نامزد رقیب احمدی‌نژاد مطرح شده است: بازشماری مجدد آرا با حضور ناظران بی‌طرف و یا ابطال انتخابات. این درخواست نه تنها مورد توجه قرار نگرفت، بلکه مردم تقاضاکننده آن به شدت سرکوب شدند.

ایران همسایه افغانستان است. بسیاری از مردم افغانستان به همان زبانی تکلم می‌کنند که اکثریت مردم در ایران. نظام سیاسی و اجتماعی در ایران بسیار باثبات‌تر از افغانستان است. سطح سواد مردم و معیارهای سنجش توسعه‌یافتگی، مثل استفاده از اینترنت و فناوری‌های روز، در ایران بسیار بالاتر از افغانستان است. پس چرا یک خواست مدنی و دموکراتیک در ایران به شدت سرکوب و به یک بحران تبدیل شد، ولی در افغانستان این خواست مورد توجه قرار گرفت؟

فرزانه روستایی، دبیر سرویس بین‌الملل روزنامه سرمایه، معتقد است، جنس بحران در ایران و افغانستان متفاوت است. او می‌گوید، نتیجه انتخابات ریاست جمهوری در ایران هرچه بود، یک موضوع داخلی بود و فراتر از مرزهای ایران نرفت، اما بحران در افغانستان به سرعت از این کشور بیرون رفته و به کل منطقه و حتی جهان سرایت می‌کند.

روستایی می‌گوید، هفت سال حضور آمریکا در افغانستان، توقعات را از این کشور بالا برده است. آمریکا در تمام این هفت سال تلاش کرده تا در افغانستان «ملت‌سازی» کند و پایه‌های دموکراسی را استحکام بخشد. به عقیده‌ی وی، انتخابات اخیر نشان داد که آمریکا شکست خورده و این شکستی است که نتیجه آن به تمام دنیا باز می‌گردد.

حضور نیروهای طالبان در پاکستان و زیر نظر داشتن دائم اوضاع افغانستان توسط این نیروها، دلیل دیگری است که از دید خانم روستایی، باعث تفاوت انتخابات در ایران و افغانستان می‌شود.

این روزنامه‌نگار و تحلیلگر می‌گوید، ما دوست داریم انتخابات ایران و افغانستان را با هم مقایسه کنیم، اما به نظر او، این مقایسه مبنای علمی و دقیقی ندارد.

گفت و گو با فرزانه روستایی را از طریق لینک زیر بشنوید

مصاحبه‌گر و نویسنده: میترا شجاعی

تحریریه: بابک بهمنش