آتش‌بس یا قطع موقت جنگ ایران و اسرائيل؟ پرسش این است
۱۴۰۴ تیر ۹, دوشنبه
اعلام آتش‌بس از سوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا میان ایران و اسرائيل سه روز پس از حملات هوایی سنگین آمریکا به تاسیسات اتمی ایران، بسیاری از ناظران و کارشناسان را در حیرت فرو برد. چرا که این اعلام ناگهانی بدون گذراندن مراحل معمول برای یک آتش‌بس بود؛ نه دو طرف درگیر با یکدیگر مذاکره کرده بودند و نه بر سر مواردی به توافق رسیده بودند.
همین مسئله باعث شده تا بسیاری نسبت به پایدار بودن این به اصطلاح "آتش‌بس" تردید داشته باشند.
این تردیدها اما از داخل حاکمیت جمهوری اسلامی نیز دیده می‌شود. در یکی از این موارد اسماعیل کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی به سایت دیده‌بان گفته است: «باید توجه داشت که اکنون در آتش‌بس قرار نداریم، بلکه در مرحله قطع موقت جنگ هستیم و این به طرف مقابل بستگی دارد که چه زمانی بخواهد توافق قطع جنگ را نقض کند. در حال حاضر هیچ آتش‌بسی صورت نگرفته است».
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
این نماینده مجلس که پیشتر از فرماندهان سپاه پاسداران بوده حمله ایران به پایگاه العدید در قطر را علت اعلام آتش‌بس از سوی ترامپ دانسته و مدعی شده است: «اگرچه حمله ایران به پایگاه العدید آمریکا تلفات انسانی نداشت، ولی آن پایگاه که مرکز فرماندهی آمریکایی‌ها و بسیار مجهز است، با حمله ما منهدم شد و در همین راستا بود که آمریکایی‌ها درخواست آتش‌بس را مطرح کرده‌اند.»
این در حالی است که خود او اذعان کرده که ایران پیش از حمله از طریق قطر به آمریکایی‌ها خبر داده بوده که قصد حمله به این پایگاه را دارد و در نتیجه پایگاه تقریبا خالی بوده و بر اساس گزارش‌های منتشرشده صدمات زیادی هم به آن وارد نشده است.
اسماعیل کوثری در ادامه می‌گوید: «در کشورمان این درخواست بررسی شد و اگرچه ما این آمادگی را داشتیم که اگر آمریکا مجددا خطایی مرتکب شود، بازهم پایگاه‌های آن‌ها را منهدم کنیم، ولی نتیجه بررسی‌ها در داخل کشور این بود که اگر آن‌ها حمله‌ای نکنند، ما هم به حملات خودمان ادامه ندهیم و به همین دلیل، فعلا به صورت موقت در توقف جنگ قرار گرفتیم.»
روایت سی‌ان‌ان از شب اعلام آتش‌بس
شبکه خبری سی‌ان‌ان اما روایت دیگری از اعلام ناگهانی آتش‌بس از سوی ترامپ دارد. این شبکه در گزارشی در این باره از قول یک مقام قطری به نام الانصاری می‌گوید: «در حال بحث درباره نحوه پاسخ به این حمله [حمله ایران به پایگاه آمریکا در قطر] بودیم که تماس آمریکا رسید و گفت، احتمال برقراری آتش‌بس و گشایش روزنه‌ای برای امنیت منطقه وجود دارد.»
سی‌ان‌ان از قول الانصاری ادامه می‌دهد: «محمد بن عبدالعزیز آل‌خلیفه، مذاکره‌کننده ارشد قطر، با ایرانی‌ها صحبت کرد، در حالی که نخست‌وزیر قطر، محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، با معاون رئیس‌جمهور آمریکا، جی‌دی ونس، گفتگو داشت. خیلی زود توانستیم توافقی حاصل کنیم و آن هم در آخرین لحظات.»
بیشتر بخوانید: ۱۲ روز نفس‌گیر، آتش‌بسی شکننده و توان نظامی ضربه خورده ایران
در ادامه از قول همین منبع آمده است: «آن شب همه گزینه‌ها روی میز بود... می‌توانستیم بلافاصله تلافی کنیم یا کنار بکشیم و بگوییم با کشوری که ۱۹ موشک به‌سوی ما فرستاده گفتگو نمی‌کنیم. اما همچنین فهمیدیم که این لحظه می‌تواند یک مبدأ برای صلح در منطقه باشد، منطقه‌ای که دو سال است خبری از صلح در آن نبوده است.»
"امکان ازسرگیری دوباره نبرد"
سایت دیدبان با یکی دیگر از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران در این باره گفت‌وگو کرده است. فداحسین مالکی نیز تصریح کرده که این مرحله آتش‌بس نیست بلکه "توقف جنگ" است.
او می‌گوید: «خود این توقف، بخشی از مراحل جنگ است و امکان ازسرگیری دوباره نبرد وجود دارد. ما به هیچ وجه به رژیم صهیونیستی و آمریکا اعتماد نداریم و همان‌طور که فرماندهان نظامی کشور تاکید کرده‌اند، هرگونه حرکتی از سوی دشمن، با پاسخ جمهوری اسلامی مواجه خواهد شد.»
مالکی نیز حمله ایران به پایگاه آمریکا در قطر را دلیل اعلام آتش‌بس دانسته و گفته، پس از این حمله ترامپ به نتانیاهو "دستور" داده که جنگ را متوقف کند.
بیشتر بخوانید: پرسش‌هایی کلیدی در باره آتش‌بس میان اسرائیل و ایران
او اما معتقد است که ایران خیلی زود این توقف جنگ را قبول کرد: «شاید بهترین تصمیم این بود که به این زودی زیر بار توقف جنگ نمی‌رفتیم، چون زمانی دشمنان ما درخواست توقف جنگ را دادند که خودشان در موضع ضعف قرار داشتند. چون ما پایگاه آمریکا در قطر را زده بودیم و اگر آمریکا به جنگ ادامه می‌داد، می‌توانستیم در فاصله دو ساعت به دو ساعت، پایگاه‌های دیگر ایالات متحده در منطقه را نیز با موشک مورد هدف قرار دهیم.»
این در حالی است که در دو حمله‌ای که ایران تا کنون به پایگاه‌های آمریکایی در منطقه انجام داده هیچ کس کشته نشده و خسارات وارده نیز ناچیز ارزیابی شده‌اند.
فدامالکی درباره مذاکره با آمریکا در شرایط کنونی نیز گفت: «نگاه مجلس به‌خصوص کمیسیون امنیت ملی، ادامه مذاکرات نیست، چون هیچ اعتمادی به طرف مقابل نداریم. البته برای این منظور، دلایلی داریم که هم مردم خودمان و هم تمام دنیا می‌پذیرند.»
او افزود: «در حالی که ما در مذاکراتی قرار داشتیم که هر آن می‌توانست منجر به نتیجه شود، رژیم صهیونیستی با چراغ سبز آمریکایی‌ها به ایران حمله کرد. در چنین شرایطی، چه توجیهی برای ادامه مذاکره وجود دارد و چه تضمینی وجود دارد که چنین اتفاقی تکرار نشود؟»
کارشناس صدا‌وسیما: اسرائیل تا یک هفته دیگر دوباره حمله می‌کند
در این میان صدا‌‌‌وسیمای جمهوری اسلامی با یک استاد دانشگاه به نام ابراهیم متقی درباره این آتش‌بس گفت‌وگو کرده است. او در این برنامه می‌گوید: «نگاهی که من دارم و تمامی شواهدی که موجود است تماما بیانگر این است که حداکثر تا یک هفته دیگر اسرائیل دوباره عملیاتش را با حمایت‌های تاکتیکی و عملیاتی و ابزاری آمریکا شروع خواهد کرد. دوباره همان اقدامات غافلگیرکننده گام نخستین خواهد بود و عملیات تخریبی گام ثانویه.»
او ادامه می‌دهد: «اینجاست که تاکیدی که من دارم این است که هم ساخت اجتماعی و هم نهادهای بوروکراتیک و هم نهادهای نظامی به هیچ وجه نباید آتش‌بسی را که آمریکا و اسرائيل درخواست داشتند جدی بگیرند.»
آتش‌بسی که "مستند به هیچ قانون بین‌المللی نیست"
جلیل سازگارنژاد، نماینده مجلس ششم در یادداشتی در روزنامه شرق با این پیش‌شرط که "اسرائیل یکی از ایالت‌های فراسرزمینی و البته مهم و نخست آمریکاست" اعلام آتش‌بس از سوی ترامپ را توجیه پذیر می‌داند.
او اما در عین حل می‌نویسد: «نکته مهم و تهدیدآمیز این است که آتش‌بس مذکور مستند به هیچ‌یک از موازین و قوانین و مقررات حقوقی بین‌المللی و سازمان‌ها و نهادهای رسمی جهانی نیست و در واقع یک آتش‌بس موقت و مبهم است که نمی‌توان درباره پایداری آن اطمینان جدی داشت.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
او "مشخص‌نبودن دوره آتش‌بس" و "تجربه‌های بدعهدی و نقض مکرر موارد مشابه از سوی اسرائیل" را "بالقوه خطرناک" می‌داند و آغاز دوباره جنگ را محتمل.
راه‌حلی که سازگارنژاد ارائه می‌دهد این است که "در کوتاه‌ترین زمان ممکن و با تدبیر و خلاقیت سیاسی" این آتش‌بس موقت به یک آتش‌بس پایدار تبدیل شود.
این نماینده ادوار مجلس با تاکید بر نقش مثبت مردم ایران در "حفاظت و حراست از ایران خسته‌تن و رنج‌دیده از تحریم‌ها و تهدیدها" به حاکمیت توصیه می‌کند تا با "بازتعریف مفهوم امنیت ملی و به‌ویژه امنیت مردم و رضایت‌مندی آنان از نظام و تجدیدنظر در سیاست‌ها و برنامه‌های ناکارآمد و غیرموجه" و "اولویت‌بخشیدن به آزادی‌های مدنی و سیاسی و زمینه‌سازی برای مشارکت واقعی و توأم با احترام و عزت مردم در عرصه‌های" مختلف و "پایان‌بخشیدن به حبس‌ها و حصر‌ها و در یک کلام آشتی واقعی ملی و اصلاح ساختارهای ناکارآمد، فرصتی بی‌نظیر برای نگاهبانی از ایران عزیز و نقش‌آفرینی مجدد آن در عرصه‌های بین‌المللی" را ایجاد کند.