کشتن الظواهری؛ چرا شهروند امریکایی در کابل بازداشت شد؟
۱۴۰۴ مرداد ۱۹, یکشنبه
در حالی که جمعیتی از مردم محلی در کابل نظاره گر بودند، طالبان یونیفرم پوش، تویوتا لندکروزی را که محمود حبیبی، شهروند دارای تابعیت امریکایی در آن نشسته بود، محاصره کرده و او را بازداشت کردند.
شماری از اعضای طالبان دروازه آپارتمان او را شکستند و بعداً با لپ تاپ و مدارکش بیرون آمدند. طبق چندین شهادتنامه های شاهدان عینی که در اختیار دولت ایالات متحده قرار گرفته و خبرگزاری رویترز آنها را دیده است، حبیبی و راننده اش که در صندلی عقب چشم بند زده شده بودند، توسط مردان مسلح اداره استخبارات طالبان گرفتار شدند.
اداره طالبان در کابل بازداشت حبیبی ۳۷ ساله، رئیس سابق اداره هوانوردی افغانستان را انکار می کند. او در گذشته، بین ایالات متحده و کابل رفت و آمد داشت و برای یک شرکت خصوصی کار می کرد.
وی پس از به قدرت رسیدن طالبان در سال ۲۰۲۱ شهروند ایالات متحده شد. طالبان همچنین می‌گویند که سه سال پس از ناپدید شدنش، هیچ اطلاعی از محل زندگی او ندارند. سه سال پس از دستگیری او در ۱۰ آگوست ۲۰۲۲ هنوز هیچ خبری از وی نیست.
این با روایت های شاهدان و سایر شواهد به دست آمده، از جمله داده های ضبط شده از تلفن همراه حبیبی که توسط یک مقام فعلی و یک مقام سابق امریکایی آشنا با موضوع به رویترز شرح داده شده است، در تضاد است.
مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب ما ببینید!
انکار طالبان، معمایی را برای "اف بی آی"، که رهبری تلاش های دولت ایالات متحده برای آزادی او را بر عهده دارد، و همچنان برای وزارت امور خارجه، که بازداشت حبیبی را مانعی بزرگ برای بررسی تعامل بیشتر با طالبان ایجاد می کند.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، آزادی امریکایی های زندانی در خارج از کشور را در اولویت اصلی خود قرار داده و تاکنون آزادی ده ها نفر، از جمله از افغانستان، روسیه و ونزوئلا را تضمین کرده است. حل پرونده حبیبی، تنها امریکایی که هویتش به طور علنی در این کشور اعلام شده، دشوارتر بوده است.
این داستان جامع ترین روایت تا به امروز از شرایط دستگیری حبیبی است و شامل جزئیات گزارش نشده می باشد.
مصاحبه ها با یک مقام فعلی و یک مقام سابق امریکایی که از این پرونده مطلع است، نشان می‌دهد که طالبان احتمالاً حبیبی را به این دلیل بازداشت کرده اند که سازمان سیا به شرکتی که او در آن کار می‌کرده نفوذ کرده بود.
این منابع می‌گویند که سازمان جاسوسی امریکا به یکی از دوربین های امنیتی شرکت دسترسی پیدا کرده و به وسیله آن ایمن الظواهری، رهبر القاعده را در یک مهمانخانه در کابل شناسایی کرده بود.
بازداشت حبیبی ۱۰ روز پس از آن صورت گرفت که ظواهری آخرین نفر از طراحان اصلی حمله ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ به ایالات متحده، به طرز چشمگیری در اثر حمله پهپادی ایالات متحده به مهمانخانه اش، به دستور جو بایدن کشته شد.
صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید!
در آن زمان، مقامات امریکایی به خبرنگاران اطلاع دادند که این یک عملیات سیا یا سازمان استخباراتی امریکا بوده است. منابع امریکایی به رویترز گفتند که حبیبی از نقشه سیا بی اطلاع بوده و پس از بازگشت به کابل از یک سفر کاری از دبی، بی خبر از خطری متوجه وی بود، به اشتباه بازداشت شده است.
سیا، طالبان، کاخ سفید و کارفرمای حبیبی، "ای آر اکس کمونیکیشن" که مستقر در ویرجینیاست، به درخواست های دقیق برای اظهار نظر در مورد این داستان پاسخ ندادند.
این شرکت پیش از این گفته بود که این شرکت و شرکت های تابع آن در حمله به ظواهری نقشی نداشته اند. رویترز نمی‌‌تواند به طور مستقل تأیید کند که آیا حبیبی از این نقشه آگاه بوده یا خیر؟
سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا در بیانیه ای به رویترز خواستار آزادی فوری حبیبی شد. این سخنگو گفت: «ما می‌‌دانیم که طالبان محمود حبیبی را تقریباً سه سال پیش ربوده است.«
بر اساس یکی از بیانیه های موجود در اختیار دولت ایالات متحده که توسط رویترز مشاهده شده است، یکی از همکاران حبیبی که با او بازداشت شده و بعداً آزاد شده بود، او را در دفتر مرکزی اداره استخبارات طالبان دیده و صدای او را در اتاق مجاور شنیده است که از او پرسیده می شود آیا برای سیا کار می‌کند یا در حمله به ظواهری دست داشته است؟
در ماه جون و آگست ۲۰۲۳، دولت ایالات متحده متوجه شد که تلفن همراه او در دفتر مرکزی اداره استخبارات طالبان روشن بوده است. رویترز نتوانست با شاهدانی که اظهاراتی ارائه کردند، از جمله همکار وی تماس بگیرد یا صحت روایت آنها از بازداشت حبیبی را تأیید کند. یک مقام امریکایی آشنا با این موضوع گفت که گزیده هایی از اظهارات در پاسخ به انکار مکرر طالبان از بازداشت حبیبی به آنها ارائه شده است.
امروز یکشنبه ۱۰ اگست، سومین سالگرد دستگیری حبیبی است. دولت ترامپ تلاش های خود را برای آزادی او افزایش داده است، از جمله پیشنهاد جایزه پنج میلیون دالری برای اطلاعاتی در مورد وی که بتواند به آزادی اش کمک کند.
خانواده حبیبی خواهان آزادی وی گردیده اند. احمد، برادر بزرگتر حبیبی، گفت: «خانواده ما امید تازه ای به موفقیت تیم ترامپ دارند.» اما منابع امریکایی گفتند که تاکنون، او به آزادی نزدیک تر نشده است.
احمد افزود که اگر سیا به شرکتی که برادرش کار می کرد، گفته بود که به او هشدار دهد که بازگشت بسیار خطرناک است، برادرش هرگز چهار روز پس از ترور الظواهری به کابل نمی‌رفت. احمد افزود: «هیچ کس چیزی به او نگفت. نه شرکت، نه سیا و نه هیچ کس. بنابراین، او فقط برگشت.»
یک مقام فعلی امریکایی گفت که دولت ایالات متحده رسماً حبیبی را گروگان می‌داند؛ زیرا دستگیری و محل نگهداری او هنوز توسط طالبان تأیید نشده است. این مقام فعلی و مقام سابق به دلیل حساسیت پرونده، به شرط ناشناس ماندن صحبت کردند.
در پاسخ به درخواست اظهار نظر، "اف بی آی" اعلام کرد که به همراه شرکای خود در سایر ادارات ایالات متحده که در عملیات آزادسازی گروگان ها مشارکت دارند، همچنان «متعهد به بازگرداندن حبیبی به خانواده اش» می‌باشد.
طالبان پیشنهادی را که سال گذشته برای مبادله حبیبی با محمد رحیم الافغانی، آخرین افغان زندانی در زندان نظامی گوانتانامو، ارائه شده بود، رد کرد. مقام فعلی امریکا گفت: «ما هم از هر طریقی تلاش کرده ایم. طالبان به معنای واقعی کلمه مانع می‌سازند.»
دوربین نصب شده روی پایه آنتن تلفون همراه
به گفته مقامات فعلی و سابق ایالات متحده، سازمان سیا به عنوان بخشی از عملیات علیه ظواهری، به گروه مشاوره آسیا "ای سی جی"، یکی از شرکت‌های تابع "ای آر اکس" نفوذ کرد. این مقامات جزئیات گزارش نشده ای از چگونگی هدف قرار دادن رهبر القاعده توسط این سازمان جاسوسی ارائه دادند. رویترز این جزئیات را به سیا، و هر دو شرکت مذکور ارائه داد و درخواست اظهار نظر کرد، اما هیچ پاسخی دریافت نکرد.
این منابع گفتند که "ای سی جی" که دفتر مرکزی آن در هرندون در ویرجینیا است، قراردادی برای نصب دکل های تلفن همراه در اطراف کابل داشت. آنها گفتند که دوربین های مداربسته برای محافظت از سازه ها روی دکل ها نصب شده بودند.
به گفته منابع، یکی از دوربین ها به سمت خانه ای نصب شده بود که مقامات امریکایی آن را به سراج الدین حقانی، وزیر داخله طالبان، در قلب محله دیپلماتیک کابل، در فاصله کمی از سفارتخانه های تعطیل شده بریتانیا و امریکا، مرتبط می‌دانند.
منابع گفتند که دوربین ویدیویی را به سیا ارسال کرد که حضور الظواهری را در محل سکونت تأیید می‌کرد.
آنها گفتند که این ویدیو به آژانس کمک کرد تا این اسلام گرای مصری را در ۳۱ جولای ۲۰۲۲ با دو موشک شلیک شده توسط پهپاد، در حالی که روی بالکن بیرون آمده بود، به قتل برساند. همسر و خانواده اش از این حمله جان سالم به در بردند.
در حالی که مقامات دولت بایدن در آن زمان عملیات پهپادی سیا برای کشتن الظواهری را توصیف کردند، جزئیات عملیات میدانی این آژانس، از جمله حضور دوربین و نقش آن در شناسایی ظواهری، قبلاً فاش نشده است.
دستگیری حبیبی فقط چند روز پس از قتل الظواهری
به گفته احمد، برادر محمود حبیبی در روز دستگیری اش در آپارتمان خود در محله شیرپور کابل بود و با کمک خواهرش که به همراه دو فرزندش در آنجا بود، در حال بسته بندی وسایل برای بازگشت به نیوجرسی بود.
احمد گفت حوالی ظهر بود که از دفتر "ای سی جی" تماسی تلفنی گرفته شد، مبنی بر اینکه طالبان به تازگی به آنجا حمله کرده اند. حبیبی بدون توضیح دلیل به خواهرش گفت که باید آنجا را ترک کند. احمد گفت که او بلافاصله پس از سوار شدن به وسیله نقلیه اش دستگیر شد.
به گفته احمد و یک شاهد عینی، چند دقیقه بعد، کسی که اعلام می‌کرد از اداره استخبارات طالبان است، در آپارتمان او را زد. خواهرش از باز کردن درب خودداری کرد و به کسانی که بیرون بودند گفت که باید طبق قانون طالبان مبنی بر حضور یک خویشاوند مرد بالغ عمل کند.
به گفته احمد و یک شاهد عینی، طالبان درب را شکستند، وارد آپارتمان شدند و تمام خانه را زیر و رو کردند. لپ تاپ حبیبی را خواستند و با خود بردند.
به گفته احمد و یک شاهد عینی دیگر، در پی ورود طالبان با پنج وسیله نقلیه، مسدود کردن خیابان و محاصره موتر حبیبی و سپس ربودن وی، جمعیتی بزرگی در بیرون جمع شده بودند.
طبق نامه ای که "ای سی جی" به وزارت مخابرات افغانستان ارسال کرده و توسط رویترز مشاهده شده است، اداره استخبارات طالبان ۳۰ کارمند دیگر "ای جی سی" را نیز بازداشت کرد. به جز حبیبی و یک نفر دیگر، همه در نهایت آزاد شدند.
در این نامه که به تاریخ ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۲ فرستاده شده، این شرکت درخواست کرده که به اعضای خانواده های آنان اجازه داده شود تا با حبیبی و کارمند دیگر که هنوز در بازداشت هستند، ملاقات کنند.
به نظر می رسد این وزارتخانه دو روز بعد در پاسخی که توسط رویترز مشاهده شده است، تأیید کرده است که حبیبی زندانی اداره استخبارات است و گفته است که این اداره پس از تکمیل تحقیقات خود در مورد این دادخواست تصمیم خواهد گرفت.
با این حال، ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، در بیانیه ای به تاریخ ۳ جولای ۲۰۲۵ که توسط خبرگزاری دولتی تحت اداره طالبان گزارش شد، گفت که طالبان در پاسخ به درخواست های خانواده حبیبی، تحقیقات را انجام داده اند، اما هیچ مدرکی مبنی بر بازداشت او توسط نیروهای امنیتی طالبان یافت نشده است.
مجاهد گفت که "طالبان یک نهاد حاکم مشروع است که افراد را بدون طی مراحل قانونی بازداشت نمی‌کند یا آنها را از دید عموم پنهان نمی‌کند". مجاهد به درخواست رویترز برای اظهار نظر پاسخی نداد.
شهروند امریکایی که در قندهار متولد شد
حبیبی که از والدینی اهل شهر جنوبی قندهار متولد شده است، یکی از هشت فرزند، سه برادر و پنج خواهری است که در محله کارته پروان کابل بزرگ شده اند.
تسلط عالی او به زبان انگلیسی به او کمک کرد تا در سال ۲۰۰۸ در آژانس هوانوردی غیرنظامی سازمان ملل در کابل شغلی پیدا کند. او از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ در دفتر سفارت ایالات متحده در اداره هوانوردی فدرال ایالات متحده کار می کرد.
حبیبی که به عنوان معاون وزیر هوانوردی ملکی منصوب شد، به انتقال سیستم ترافیک هوایی افغانستان از کنترل ایالات متحده به دولت سابق کابل که تحت حمایت ایالات متحده بود، کمک کرد. حبیبی در سال ۲۰۱۷ وزیر هوانوردی ملکی شد. او تا سال ۲۰۱۹ در این سمت باقی ماند و در عین حال مدرک کارشناسی ارشد هوانوردی ملکی را از دانشگاه هوانوردی امبری ریدل در فلوریدا دریافت کرد.
در سال ۲۰۱۹، او استعفا داد و سپس به "ای آر اکس" پیوست تا به نظارت بر قرارداد شرکت تابع افغان خود برای اداره کنترل ترافیک هوایی در میدان هوایی بین المللی کابل کمک کند. احمد گفت حبیبی در افغانستان و امریکا زندگی می کرد و آخرین ۳۰ ماه اقامت خود در ایالات متحده را که برای یک دوره پنج ساله برای شهروندی ایالات متحده در سال ۲۰۲۱ به آن نیاز داشت، جمع کرده بود.
احمد افزود که او در جریان خروج پر هرج و مرج آخرین نیروهای امریکایی در آگست ۲۰۲۱، زمانی که طالبان پس از ۲۰ سال جنگ، تسلط خود را بر پایتخت تثبیت می کردند، به همراه خانواده اش در کابل بود.
احمد اضافه کرد که حبیبی در چهارم آگست ۲۰۲۲، پس از توقف در قطر برای بررسی خانواده و والدینش که در یک پایگاه نظامی ایالات متحده در آنجا مستقر بودند و منتظر پردازش نهایی ویزای مهاجرت ایالات متحده بودند، از دبی به کابل پرواز کرد. یک هفته بعد حبیبی دستگیر شد.
همسر، دختر و والدینش که تا اکتوبر و قبل از پرواز به ایالات متحده و اقامت در کالیفورنیا در قطر منتظر ویزای خود بودند، او را ندیده اند و از آن زمان خبری از او ندارند.
مقام فعلی ایالات متحده گفت که حل و فصل پرونده حبیبی ساده ترین راه برای طالبان، که مشتاق به رسمیت شناخته شدن بین المللی به عنوان حاکمان مشروع افغانستان هستند، برای بررسی بهبود روابط با ایالات متحده خواهد بود. از زمان بازداشت حبیبی، چهار امریکایی دیگر توسط طالبان دستگیر و آزاد شده اند.