چهار سال حاکمیت طالبان: داستان قدرت و رنج در افغانستان

وقتی که طالبان در اگست ۲۰۲۱ قدرت را به دست گرفتند، بسیاری از ناظران گفتند که حکمرانی آن ها مدت زیادی به طول نمی انجامد؛ چرا که این کشور به رهبری "سازمان تروریستی طالبان" در سطح بین المللی منزوی خواهد ماند. اما حالا که چهار سال از آن زمان گذشته پیش بینی آن ها ظاهرا اشتباه بوده است. 

بیشتر بخوانید: چهار سال حاکمیت طالبان و مبارزه شجاعانه زنان در افغانستان

طالبان زمام قدرت را محکم به دست گرفته اند و به نظر می آید که در این وضعیت به این زودی تغییری ایجاد نمی شود. به این خاطر بسیاری از حکومت های اروپایی از جمله آلمان روابط شان را با حکومت دوفاکتوی طالبان به تدریج عادی سازی می کنند و آن ها را به عنوان شربک مذاکره قبول می کنند.

أفغانستان: کابل تحت حاکمیت طالبان

در اوایل ماه جولای، روسیه نخستین کشوری بود که حکومت طالبان را به رسمیت شناخت. سردار رحیمی، پژوهشگر روابط بین الملل در دانشگاه اینالکوی پاریس گفت: «روسیه اینگونه نقش  ایالات متحده امریکا را در افغانستان به عهده می گیرد که چهار سال پیش با خروج نیروهای نظامی اش داوطلبانه آن را واگذار کرد». رحیمی در رشته زبان ها و فرهنگ های شرقی تخصص دارد.

چین نیز روابط بسیار نزدیک اقتصادی و دیپلماتیک با حکومت طالبان دارد. گرچه پکینگ حاکمان فعلی در أفغانستان را به رسمیت نشناخته است، اما شی جین پینگ، رئیس دولت در ماه جنوری سال ۲۰۲۴ سفیر طالبان را در سالن بزرگ خلق با همه مراسم تشریفاتی رسمی پذیرفته و به او اعتبار نامه داده بود.

به اینستاگرام دویچه وله دری بپیوندید

چین برای پروژه زیرساختی راه ابریشم که سراسر جهان را در بر می گیرد، به افغانستان نیاز دارد. صادرات با ارزش مواد خام از افغانستان، تولید پررونق صنعتی در این کشور را تقویت می کند.

اخراج ها از آلمان

آلمان که رژیم طالبان را رد می کند، کانال ارتباطی اش را با آن ها از طریق قطر حفظ کرده است. رحیمی، کارشناس در دانشگاه اینالکوی فرانسه می گوید، کشورهای غربی مجبور هستند برای اخراج به أفغانستان با حاکمان در آنجا وارد گفتگو شوند و همچنین برخی از درخواست های آن ها را قبول کنند.

بیشتر بخوانید: آلمان در پی اخراج شمار بیشتری از مهاجران به افغانستان است

از زمانی که طالبان قدرت را به دست گرفتند، دو پرواز اخراج از آلمان به أفغانستان سازمان دهی شده است. در مجموع ۱۰۹ شهروند افغان به آنجا فرستاده شدند که ۵۶ مجرم محکوم شده شامل شان بوده اند.

سازمان های حامی حقوق بشر مانند «پرو ازول» از پروازهای اخراج به عنوان «نقض شدید قوانین بین الملل» یاد کردند. کنوانسیون حقوق بشر اروپایی اخراج به کشورهایی را که در آن خطر برخورد غیرانسانی وجود دارد، ممنوع کرده است.

برای این که بتوان أفغان ها را از أفغانستان اخراج کرد، اداره طالبان باید نخست تابعیت آن ها را تایید کند. این کار معمولا از طریق صدور برگه هویتی و یا پاسپورت موقت انجام می شود. فقط در آن صورت است که مهاجران می توانند به افغانستان اخراج شوند. به این خاطر از گفتگوهای فشرده با رژیم طالبان نمی شود چشم پوشی کرد. 

به گفته رحیمی، غرب باید این را بداند که طالبان از هر جهت زندگی عمومی در أفغانستان را کنترل می کنند و «روابط کشورهای دیگر با رژیم طالبان نیز برهمین أساس خواهد بود». طالبان در مورد مذاکرات با کشورهایی مانند آلمان اظهار نظر نمی کنند. برای آن ها همین که غرب خواهان گفتگو است یک موفقیت بزرگ به شمار می آید.

یوتیوب دویچه وله دری را ببینید

یوهان واده فول، وزیر خارجه آلمان فدرال در مصاحبه با شبکه هیئت تحریریه آلمان برقراری ارتباط در سطح فنی با طالبان را تایید کرد. او در ماه جولای گفت، این کار به دلایل عملی انجام می شود، اما هیچگاه یک مساله سیاسی و یا حقوقی نبوده است. او افزود: «حکومت آلمان فدرال باید با حکومت ها و رژیم های زیادی که ما نظریات و اعمال شان را تایید نمی کنیم در ارتباط باشد. اما برخی اوقات ما باید برای حفظ منافع کشور به نوعی ارتباط مان (را با چنین رژیم هایی) حفظ کنیم. هر نوع رویه دیگر به معنای کتمان حقیقت است».

اخراج أفغان ها از پاکستان و ایران

همزمان با اخراج ها از اروپا گروه های بزرگی از پناهجویان افغان از پاکستان وایراناخراج شدند. براساس اطلاعات کمیسیاریای عالی سازمان ملل متحد برای پناهندگان  فقط در سال ۲۰۲۵ مجموع شمار عودت کنندگان از هر دو کشور به افغانستان تا اوائل ماه اگست به بیش از ۲.۱ میلیون تن افزایش یافته است. نیمی از عودت کنندگان از پاکستان و ایران به اجبار بازگردانده شدند. 

پاکستان می گوید کارت های شناسایی پناهندگان أفغان که توسط سازمان ملل متحد صادر شده است را دیگر تمدید نمی کند. از ماه سپتمبر خطر اخراج ۱.۳ میلیون تن دیگر از  پاکستان وجود دارد که اقامت قانونی دارند.

شمار زیاد اخراج شدگان از خارج یک چالش بزرگ برای رژیم اسلام گرای طالبان است. عودت کنندگان سرپناه، کار و درآمد ندارند.

اما دقیقا همین فاجعه بشری به نفع طالبان تمام شده است. آن ها از بزرگترین بحران کشور استفاده می کنند تا کنترل شان را وسعت بخشند و براساس منطق طالبان، اگر غرب بخواهد با کابل تماس تلفنی هم بگیرد باید در برابر آن ها زانو بزند.

البته گزارش های محلی نشان می دهد که عودت کنندگان در أفغانستان به ندرت در بازداشت می مانند. طالبان در مورد سرنوشت این انسان ها چیزی نمی گویند. برخی از اخراج شدگان پس از مدت کوتاه حبس در زندان دوباره راهی اروپا می شوند.

کارنامه فاجعه بار حقوق بشری طالبان

گروه های مستقل فعالان در این باره توافق نظر دارند که حکمرانان اسلام گرا در کابل، حقوق بشری و شهروندی را به صورت سیستماتیک سرکوب می کنند.

به گفته شکریه بارکزی، دیپلمات پیشین أفغان به خصوص از حقوق زنان کماکان برای چانه زنی استفاده می شود. او افزود: «طالبان از زنان برای رسیدن به اهداف شان استفاده سیاسی می کنند. آن ها با محدودیت های جدید فشار بر زنان را افزایش می دهند تا به حاکمیت شان مشروعیت بخشند».

زنان در أفغانستان از زندگی عمومی کاملا به حاشیه رانده شده اند. ۱.۴ میلیون تن دیگر اجازه ندارند پس از صنف ششم به مکتب بروند. آن ها از رفتن به مکاتب بالاتر و دانشگاه ها منع شده اند. سازمان های حقوق بشر در سراسر کشور موارد خشونت جنسیتی برعلیه زنان و دختران را مستند می کنند.

بیشتر بخوانید: چهار سالگی طالبان؛ طالبان به هدف جامعه بدون زنان نزدیک‌تر شده‌اند

اپوزیسیون و خبرنگاران از تعقیب  توسط طالبان اسلام گرا در هراس اند. به گفته «گزارشگران بدون مرز» در سال ۲۰۲۴ دست کم ۱۲ موسسه رسانه ای بسته شده است. به گفته این سازمان در افغانستان دوباره یکی از بزرگترین دشمنان آزادی مطبوعات بر مسند قدرت نشسته است.

در ادامه این گزارش آمده است: «طالبان کارمندان رسانه ای را تهدید کرده و یا آن ها را تعقیب می کنند، گزارشگران را بازداشت می کنند و زنان خبرنگاررا از صحنه رسانه به بیرون می رانند، گزارش ها را سانسور می کنند و هیئت های تحریریه را تفتیش می کنند». در لیست آزادی مطبوعات، افغانستان از میان ۱۸۰ کشور در جایگاه ۱۷۵ قرار دارد.

 فاجعه بشری

وضعیت بشری در أفغانستان چهارسال پس از تصرف قدرت توسط طالبان نیز فاجعه بار است. براساس معلومات کمیسیون اتحادیه اروپا در حال حاضر ۲۲.۹ میلیون تن یا به عبارت دیگر نیمی از مردم افغانستان به کمک های بین المللی وابسته اند.

سازمان برنامه جهانی غذا که وابسته به سازمان ملل متحد است در اوائل ماه اگست برآورد کرد که یکی از هر چهار افغان به مشکل کمبود مواد غذایی دچار است. این رقم برابر است با ۱۰ میلیون تن از کل جمعیت کشور... افزون براین به گفته این سازمان یکی از هر سه طفل در افغانستان از سوتغذیه رنج می برد.

بیشتر بخوانید: برنامه جهانی غذا: بحران گرسنگی در افغانستان عمیق‌تر می‌شود

وقتی که در ماه جولای ایالات متحده امریکا آژانس کمک های توسعه ای خود را منحل کرد و کمک های بشری را متوقف نمود، بحران انسانی تشدید شد. مراقبت های طبی برای سه میلیون شهروند افغان متوقف شد و ۴۲۰ کلینیک مسدود گردید.

از سال ۲۰۲۱ آلمان برای رفع نیازهای اولیه در افغانستان مجموعا ۵۵۱ میلیون یورو کمک های توسعه ای پرداخت کرده است.

وزارت فدرال همکاری های اقتصادی و توسعه آلمان اعلام کرد که طالبان بر پروژه های تمویل شده با پول های مالیه از آلمان دسترسی ندارند و این کمک های مالی به دست بانک جهانی، بنیادهای سازمان ملل و سازمان های غیردولتی می رسد.

از سوی دیگر حکومت جدید آلمان «برنامه فدرال پذیرش» برای أفغانستان را متوقف کرده است. قرار بود در چارچوب آن اشخاصی که طور مثال قبل از ۲۰۲۱ در افغانستان برای آلمان کار کرده اند وارد این کشور شوند. در حال حاضر تا ۲ هزار و ۴۰۰ کارمند محلی سابق وعده پذیرش آلمان را دریافت کرده اند. اما آن ها تا به حال ویزا ندارند و در ایران و پاکستان انتظار می کشند. در آن جا آن ها را خطر اخراج دسته جمعی به کشورشان تهدید می کند.

بیشتر بخوانید: آلمان برای حفاظت از أفغان‌های دارای وعده پذیرش در پاکستان تلاش می‌کند

محکمه اداری برلین در أوائل ماه جولای در یک روند عاجل قضایی اعلام کرد که یک زن أفغان و خانواده اش باید ویزای آلمان را دریافت کنند. آن ها بیش از یک سال است که در پاکستان برای خروج انتظار می کشند. این محکمه در پاسخ اش به موج جدید اخراج مهاجران از پاکستان به أفغانستان اشاره کرد که قرار است در ماه سپتمبر آغاز شود.

افزون براین در تصمیم محکمه آمده است که زندگی این افراد (در أفغانستان) در خطر می باشد. آلمان فدرال نمی خواهد این تصمیم را قبول کند و از یک محکمه بالاتر خواهان بررسی این حکم شده است.

با همکاری شبنم الکوزی و وحید احمدی