چرا افغانستان زلزله‌خیز است؟
۱۴۰۴ شهریور ۱۱, سه‌شنبه
زلزله اخیر در شرق افغانستان ویرانی‌های گسترده و دست کم ۹۰۰ قربانی به جا گذاشت. دو سال قبل نیز در ماه اکتوبر سال ۲۰۲۳ ولایت هرات در غرب افغانستان شاهد زلزله‌ای به شدت ۶.۳ درجه ریشتر بود که بیش از یک هزار قربانی و ویرانی‌های زیادی به جا گذاشت.
چرا به تکرار در این منطقه زلزله به وقوع می‌پیوندد؟
افغانستان به خاطری که در امتداد سلسله کوه‌های هندوکش موقعیت دارد، مستعد وقوع زلزله است. سلسه کوه‌های هندوکش بخشی از «کمربند آلپاید» است که دومین منطقه فعال زلزله‌خیز در جهان بعد از منطقه‌ای موسوم به «حلقه آتش» در اقیانوس آرام است.
صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید!
کمربند آلپاید به امداد ۱۵ هزار کیلومتر امتداد دارد که از بخش جنوبی اورآسیا شروع شده و از طریق هیمالیا گذشته تا اقیانوس اطلس امتداد دارد. این کمربند زلزله‌خیز برعلاوه سلسله کوه‌های هندوکش شامل سلسله کوه‌های دیگر به شمول کوه‌های آلپ، کوه‌های اطلس و کوه‌های قفقاز می‌شود.
علاوه بر این، «پوسته زمین» در افغانستان به صورت خاص متلاطم است، چون محل تلاقی صفحات تکتونیکی عربی، هندی و اورآسیا می‌باشد. پوسته زمین از ۱۵ صفحه تکتونیکی ساخته شده است و زمانی که این صفحات تکتونیکی علیه همدیگر حرکت و یا با یک‌دیگر برخورد می‌کنند زلزله به وقوع می‌پیوندد. مرز میان صفحات تکتونیکی هندی و اورآسیا در نزدیکی سرحد افغانستان و پاکستان موقعیت دارد.
زلزله‌ها در افغانستان معمولاً در نتیجه برخورد سخت صفحات تکتونیکی هندی با صفحات تکتونیک اورآسیا ایجاد می‌شود. چنین برخوردهای تکتونیکی زمین را می‌لرزاند و به سمت بالا فشار می‌دهد. این گونه برخوردهای صفحات تکتونیکی زمین برعلاوه ایجاد زلزله، کوه‌هایی مانند هیمالیا، هندوکش و پامیر ایجاد می‌کند.
مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب ما ببینید!
زلزله یا حوادث تکتونیکی این چنینی در منطقه‌ای مثل افغانستان، جایی که زیرساخت‌ها ضعیف است و مردم در خانه‌های خام در روستاهای دورافتاده زندگی می‌کنند، معمولاً ویرانی‌های گسترده‌ای را به بار می‌آورند.
در ماه جون سال ۲۰۲۲ میلادی زمین‌لرزه‌ای مرگبار در شرق افغانستان بیش از ۱۰۰۰ کشته به جا گذاشت.
یادداشت: این نوشته در سال ۲۰۰۲ نشر شده بود و با توجه به زلزله اخیر در شرق افغانستان تجدید و بازنشر شده است.