پاکستان: روابط دشوار با رژیم طالبان در کابل
۱۴۰۴ مرداد ۲۴, جمعه
به قدرت رسیدن «سازمان تروریستی» رادیکال طالبان در افغانستان در سال ۲۰۲۱، موازنه قدرت سیاسی در منطقه را بر هم زده است. پاکستان، همسایه مهم این کشور، همچنان پیامدهای امنیتی آن را احساس می‌کند.
برای دهه‌ها، طالبان به عنوان بازویی از پاکستان محسوب می‌شدند. سازمان استخبارات پاکستان به طور مداوم بر طالبان افغان اعمال نفوذ می‌کرد. این گروه «تروریستی اسلام‌گرا» می‌توانست آزادانه در پاکستان فعالیت کند.
به اینستاگرام دویچه وله دری بپیوندید
کنراد شیتر، محقق آلمانی در امور صلح و مدیر مرکز بین‌المللی مطالعات منازعه در بن یا «بی‌آی‌سی‌سی» می‌گوید: «علاقه پاکستان به طالبان این بود که از آنها برای روی کار آوردن حکومتی در کابل استفاده کند که وابسته و تحت کنترل آنها باشد. با این وجود، طالبان همیشه خواستار رهایی خود از کنترل پاکستان بودند. تحریک طالبان پاکستان «تی‌تی‌پی» که شاخه پاکستانی طالبان است، بارها از طریق راه اندازی حملات تروریستی به بی‌ثباتی پاکستان کمک می‌کند.»
تروریسم در حال ظهور
سایر گروه‌های شبه نظامی در پاکستان، مانند شاخه داعش و جنبش جدایی‌طلب در ایالت غربی بلوچستان، نیز با پیروزی طالبان در افغانستان در سال ۲۰۲۱ جسورتر شده اند. صفدر سیال، کارشناس نهاد پاکستانی «مطالعات صلح» در اسلام‌آباد می‌گوید: «این گروه‌ها از شرایط در حال تغییر منطقه‌ای برای تشدید شورش‌های خود علیه حکومت پاکستان سوءاستفاده کرده اند و تهدیدی تازه برای امنیت ملی ایجاد کرده اند.»
ویدیو از آرشیف دویچه وله:
این گروه‌ها قابلیت‌های عملیاتی خود را تقویت کرده اند. سیال افزود که آنها سربازان پاکستانی و همچنین کارگران چینی را ربوده اند. چین مهمترین شریک تجاری پاکستان است و در بسیاری از پروژه‌های زیربنایی به عنوان بخشی از ابتکار جاده ابریشم و کریدور اقتصادی چین-پاکستان یا «سی‌پی‌ای‌دی» سرمایه‌گذاری می‌کند. سیال افزود: «در سال‌های اخیر، وضعیت امنیتی در افغانستان آرام بوده، در حالی که پاکستان به مرکز فعالیت‌های تروریستی تبدیل شده است.»
دلیل اختلاف: تحریک طالبان پاکستان
تا اواسط سال ۲۰۲۰، زمانی که نیروهای امریکایی هنوز در افغانستان حضور داشتند، گروه تروریستی پاکستانی تحریک طالبان پاکستان به دلیل حملات نظامی مداوم تضعیف شده بود. در نتیجه، تحریک طالبان پاکستان به چندین گروه کوچک تجزیه شد. پاکستان ادعا می کند که این شبه‌نظامیان در مناطق کوهستانی ولایات مرزی أفغانستان جابجا شده بودند. بر این اساس، تعداد حملات تروریستی در پاکستان به شدت کاهش یافته بود. موسسه صلح پاکستان «پی‌آی‌پی‌اس» در سال ۲۰۲۰ تعداد تلفات و حملات کمتری را ثبت کرد. این حملات در مقایسه با سال ۲۰۱۳، حدود ۹۰ درصد کاهش یافته بود.
وقتی ایالات متحده در سال ۲۰۲۰ مذاکرات با طالبان را از سر گرفت، گروه‌های تجزیه شده دوباره متحد شدند و تحریک طالبان پاکستان را احیا کردند. سایر گروه‌های تروریستی در این کشور نیز از اتحاد مجدد تحریک طالبان پاکستان استقبال نمودند.
ویدیو از آرشیف دویچه وله:
از سال ۲۰۲۱، تعداد حملات و فعالیت‌های مشکوک با انگیزه‌های اسلام‌گرایانه در پاکستان دوباره به شدت افزایش یافته است. گزارش سازمان ملل متحد در ماه جولای نشان داد که تحریک طالبان پاکستان در افغانستان در فضایی که آن را «محیطی تحمل‌پذیر» می‌داند، فعالیت می‌کند و به سلاح‌های مدرن‌تری دسترسی دارد. این امر به طور قابل توجهی توانایی عملیاتی این گروه را تقویت کرده است.
بر اساس گزارش تیم پشتیبانی تحلیلی و نظارت بر تحریم‌ها برای شورای امنیت سازمان ملل متحد، «تحریک طالبان پاکستان تقریباً شش هزار شبه‌نظامی در منطقه مرزی دارد و همچنان از اداره بالفعل طالبان در افغانستان حمایت لجستیکی و عملیاتی قابل توجهی دریافت می‌کند.» طالبان افغانستان، برادران شبه‌نظامی خود در پاکستان را یک سازمان تروریستی نمی‌دانند.
اقدام دیرهنگام در اسلام‌آباد
در اگست ۲۰۲۱، بخش‌هایی از رهبری سیاسی پاکستان در ابتدا از بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان استقبال کردند. آنها این گروه را به عنوان یک متحد استراتژیک بالقوه در منطقه می‌دیدند. اما این دلخوشی کوتاه مدت بود؛ زیرا همان تعداد انگشت شمار سیاستمداران در اسلام آباد متوجه شدند که طالبان ترجیح می‌دهند به جای همکاری با حکومت پاکستان، در کنار متحدان پاکستانی خود، تحریک طالبان پاکستان، بایستند و با آنان همکاری کنند.
طاهر خان، تحلیلگر مستقر در اسلام آباد که روابط بین دو کشور را به طور گسترده مطالعه کرده است، گفت: «اداره طالبان در کابل هیچ اقدام مشخصی برای مبارزه با تحریک طالبان پاکستان در ولایات مرزی افغانستان انجام نداده است. این امر روابط بین پاکستان و افغانستان را در چهار سال گذشته به طور قابل توجهی تیره کرده است.»
پاکستان برای اعمال فشار بر اداره طالبان، حملات هوایی فرامرزی را علیه پناهگاه‌های امن مشکوک تحریک طالبان پاکستان در شرق افغانستان انجام می‌دهد. در پایان دسمبر ۲۰۲۴، به گفته منابع طالبان، حداقل ۴۶ نفر در افغانستان، از جمله زنان و کودکان، در حملات جت‌های جنگی و هواپیماهای بدون سرنشین پاکستانی کشته شدند. هفته گذشته نیز گزارش هایی در مورد حمله هواپیماهای بدون سرنشین پاکستانی در مناطقی شرقی افغانستان نشر شد. اداره طالبان در افغانستان تاکنون در این زمینه واکنشی نشان نداده است.
ویدیو از آرشیف دویچه وله:
همه اعضای طالبان با ایده اقدام شدید علیه تحریک طالبان پاکستان موافق نیستند. حضرت علی، تحلیلگر در کابل در مصاحبه‌با دویچه وله می‌گوید: «حکومت اسلام‌آباد فشار قابل توجهی اعمال می‌کند، اما این فشار شدید، صفوف طالبان را دچار تفرقه می‌کند. حامیان تحریک طالبان پاکستان به سایر گروه‌های تروریستی رقیب، مانند «دولت اسلامی» پاکستان روی خواهند آورد.»
یوتیوب دویچه وله دری را ببینید
در افغانستان، رقابت شدیدی بین سازمان تروریستی داعش «دولت اسلامی» و طالبان سال‌هاست که در حال شکل‌گیری است. آنها برای تقویت نفوذ، یافتن پیروان بیشتر و قدرت با هم رقابت می‌کنند. داعش در شمال شرقی افغانستان و همچنین در منطقه مرزی با پاکستان فعال است. پیروان این گروه تروریستی عمدتاً افغان نیستند، بلکه پاکستانی‌های رادیکالیزه شده و تندروان از آسیای مرکزی هستند.
پاکستان بحران پناهندگان را تشدید می‌کند
در عین حال، اسلام آباد از سپتمبر ۲۰۲۳ بیش از یک میلیون پناهجوی افغان را به وطن شان بازگردانده است در حالی که آنان از برگشت به أفغانستان راضی نبوده اند. ۱،۳ میلیون پناهنده دیگر از افغانستان در سپتمبر ۲۰۲۵ با اخراج روبرو هستند. اسلام آباد همچنین محدودیت‌های تجاری علیه أفغانستان که محاط به خشکه است و به شدت به بنادر پاکستان در دریای عرب وابسته است را تشدید کرده است.
در سال ۲۰۲۵، دوباره یک آشتی سیاسی محتاطانه انجام شد. اسحاق دار، وزیر امور خارجه پاکستان، در ماه اپریل از کابل دیدار کرد و محسن نقوی، وزیر داخله پاکستان، در ماه جولای وارد کابل شد و این دیدارها در پی اخراج مهاجران به افغانستان انجام شد. طاهر خان تاکید می‌کند: «با این وجود، تا زمانی که مسئله تحریک طالبان پاکستان به طور مؤثر حل نشود، بهبود قابل توجه در روابط دوجانبه همچنان دست نیافتنی خواهد بود.» دقیقاً به همین دلیل است که اسلام آباد در مورد به رسمیت شناختن رسمی اداره طالبان تردید دارد و چشم‌انداز برای به رسمیت شناختن این گروه بسیار دور است.