پاکستان ازحمايت تا جنگ با طالبان

روز گذشته سه حملهي موشکي نيروهاي امريکايي در مناطق قبايلي پاکستاني باعث کشته شدن 13 تن از شورشيان گرديد.

براساس گزارشها، نيروهاي امريکايي انجام اين حملهها را تاييد کرده، و گفته اند که از جمع سيزده نفر کشته شده، 9 نفر شان اوزبيک بوده اند.

دولت افغانستان و آگاهان امور بارها گفته اند که براي مبارزهي موثر با تروريزم، بايد پايگاههاي طالبان و القاعده در آنطرف مرز، در مناطق قبايلي پاکستان هدف قرار گيرند. ستانلي مک کريستال، فرمانده عمومي نيروهاي امريکايي و ناتو در افغانستان نيز در گزارشي که به واشنگتن تسليم نموده، ياد آور شده است که به پايگاههاي شورشيان در آن طرف مرز، توجه چنداني نشده است.

احمد سعيدي، کارشناس مسايل منطقهاي به اين باور است که اين حملات، بيانگر اين است که پاکستان به حملات امريکا در مناطق قبايلي اعتراضي ندارد. به باور وي، دليل اين امر کمکهاي نقدي است که امريکا به پاکستان ميپردازد.

دولتمداران افغان همواره تاکيد کرده اند که نيروهاي مبارزه با تروريزم، بايد جغرافياي جنگ را تغيير داده و پايگاههاي شورشيان را در آنطرف مرز هدف قرار دهند.

اينکه آيا اين حملات ميتواند به معناي تشديد جنگ و تغيير جغرافياي جنگ باشد، عمر شريفي، محقق و کارشناس مسايل منطقهاي ميگويد: "من فکر نکنم که اين آغاز انتقال جنگ به داخل پاکستان باشد. من فکر ميکنم که اين حملات زياد تر، خوب ارزش استراتژيک اين را، من نميتوانم بگويم بسيار باارزش استراتژيک است. ولي از لحاظ رواني، يک جنگ رواني و جنگ سايکولوژيک، ممکن است که فشار را بر طالبان، طالباني که در آن طرف سرحد هستند، وارد کند. اما اين که بتواند قدرت طالبان را در آن منطقه ضعيف بسازد، من هنوز معتقد نيستم".

چنين تصور ميشود که حمله به پاکستان، کشوري با جمعيت بالا و داراي سلاح اتومي که گروههاي بنيادگرا در آن نفوذ زياد دارند، به بيثباتي اين کشور خواهد انجاميد. همچنان، پاکستان متحد استراتژيک امريکا در منطقه پنداشته ميشود.

در همين حال، گزارش شده است که اين حملهها که باعث کشته شدن شورشيان شده، براساس اطلاعاتي صورت گرفته که از سوي سازمان استخبارات پاکستان، (آياسآي) در اختيار نيروي هوايي امريکا قرار گرفته است.

اين درحالياست که کارشناسان افغان معتقد اند "آياسآي" و يا حلقههايي در ارتش پاکستان از طالبان به عنوان يک وسيلهي فشار و يک بازوي قدرت، حمايت ميکنند. از سوي ديگر، نيروهاي دولتي پاکستان با طالبان پاکستاني جنگ خونيني را سپري کرده است.

اين تناقض را چگونه ميتوان تبيين کرد که از يک طرف حلقههايي در پاکستان از طالبان در افغانستان حمايت کنند، و از طرف ديگر اطلاعاتي به نيروهاي امريکايي بدهند که منجر به کشته شدن تعدادي از طالبان گردد.

تحليلگران به اين تصور اند که پاکستان ديدگاه چندگانه نسبت به گروههاي شورشي طالبان و القاعده دارند.

احمد سعيدي ميگويد: "در اين روزها به دستور استخبارات پاکستان بايد نفرهاي طاهر يولداش و کساني که از جمعه نمنگاني باقي مانده اند، آنها بايد به طرف شمال بيايند، يعني به قندز و بغلان و مزار بيايند تا اين ساحات آسياي ميانه را ناامن کنند. بعضا که از ازبکها و ترکمنها در آنجا مانده، آنها را فشار ميدهند تا آنها مجبور شوند به سمت شمال بيايند، به طرف تاجيکستان و ازبکستان بروند".

عمر شريفي ميگويد خيلي مشخص است که طالباني که با دولت افغانستان و نيروهاي ايتلاف ميجنگند، يک سرمايهي استراتژيک پاکستان در منطقه است. همچنان به گفتهي وي، طالبان يک ترکيب نامتجانس با عناصر مختلف هستند که مخالفت برخيهاي شان با قدرت و ساختار قدرت در پاکستان مشخص است.

شريفي ميگويد: "از يک طرف براي پاکستان حياتي است که کمکهاي امريکا را دريافت کند. چند روز پيش، کانگرس امريکا پرداخت سالانه يک و نيم ميليارد دالر کمک به پاکستان را وعده داد. من فکر ميکنم که اين يک پاسخي است به اين کمک امريکا که بعضي از عناصر القاعده را مورد هدف قرار بدهند. ولي به هيچ وجه اين به اين مفهوم نيست که پاکستان طالبان را در کل که مهمترين بازوي قدرت شان در افغانستان و در منطقه است، مورد هدف قرار بدهد".

اين که پاکستان با اين سياست چه چيزي را دنبال ميکند، احمد سعيدي ميگويد: "آنها (پاکستانيها) کوشش ميکنند که پاکستان بعد از اين در جهان متمدن، خصوصا در نزد امريکا يک کشور با قوت و نيرومند جلوه کند و امريکا پاکستان را جزيه بدهد که پاکستان ميتوانست مخالفين را سرکوب بکند، چنانچه در اين روزها کرده. روي اين اساس، اگر کساني که در افغانستان ميجنگند، مشکلي نيست. و همچنين کشور ميشود که در اين روزها، قرارگاه طالبان، مخالفين دولت افغانستان، نسبت به گذشته به طرف کويته و بلوچستان انتقال پيدا کنند".

اين درحالي است که گفته ميشود در اين روزها بحثهاي داغي در غرب، در مورد افغانستان و مشکلات روزافزون امنيتي آن جريان دارد.

عارف فرهمند

ويراستار: رسول رحيم