نگراني هند از نقش پاکستان در افغانستان

براساس روابطه ديرينهاي که پاکستان با طالبان دارند، بارها گفته شده است که بدون همکاري پاکستان، با طالبان مصالحهاي صورت نخواهد گرفت. از سوي ديگر چنين تصور ميشود که همکاري پاکستان در روند صلح افغانستان، بسته به اين است که چه نقشي به آن داده ميشود.

هرگاه در تلاشهاي سياسي براي رسيدن به صلح، به پاکستان نقش مرکزي داده شود، درحالي که هندوستان نگرانيهاي امنيتي خود را دارد، ممکن است تنشها ميان اين دو رقيب هستهاي تحريک شود.

قدرت نرم

هندوستان کوشيده است حمايت افغانها را از طريق يک "قدرت نرم" به دست آورد: مصرف حدود 1.3 ميليارد دالر براي بازسازي افغانستان به شمول سرکسازي، خطهاي انتقال برق، ساختمان پارلمان افغانستان و .... اين تلاشهاي هندوستان پاکستان را نگران ساخته و از ايالات متحده به نحوي خواسته که هندوستان را از حضور گسترده در افغانستان محدود بسازد.

کامران بخاري، مسوول بخش شرق ميانه و جنوب آسيا در "ستراتفور"، نهاد استخاباراتي جهاني، ميگويد: "هندوستان سالهاي خوبي در افغانستان داشت، اما بدبختانه تداوم نيافت. پاکستان دوباره پشت زين نشسته است (کنترول را در اختيار دارد). وضعيت به صورت دراماتيک تغيير کرد".

روز گذشته حامد کرزي و حدود 70 وزير خارجه و نماينده کشورهاي غربي و منطقه به شمول سرمنشي ملل متحد و وزير خارجه امريکا، به توافق رسيدند که سال 2014 افغانستان مسووليتهاي امنيتي را به عهده گيرد. کرزي همچنان حمايت جامعه جهاني را از طرح مصالحه خود با طالبان، به دست آورد. اين روند، شامل سهيم ساختن برخي اعضاي گروه طالبان در قدرت خواهد بود، و شموليت طالبان در قدرت را برخي تحليلگران، "نقشدادن" به پاکستان ميدانند؛ پاکساني که به باور تحليلگران، بيرون شدن نيروهاي خارجي از افغانستان را فرصتي براي خود ميداند.

اما برخي تحليلگران به اين باور اند که تنها اعتماد به پاکستان و ناديده گرفتن نگرانيهاي امنيتي قدرتهاي منطقهاي، يک اشتباه خواهد بود.

تم سيلويان از انستيتوت تحقيقاتي امريکايي (امريکن انترپرايز) گفت: "براي اداره (اوباما) لازم است که در کنفرانس کابل منافع هندوستان را در نظر داشته باشد. هند به دلايل متعددي، کشوري است در منطقه، که با ايالات متحده امريکا در فيصله نهايي در مورد افغانستان، علايق مشترک دارد".

ترس از بازگشت گروههاي افراطي

براي هندوستان مهم اين است که طالبان نتوانند دوباره در افغانستان حاکميت کنند. زيرا هندوستان طالبان را به عنوان گروه ضد هندي مستقر در پاکستان ميبيند.

بخاري ميافزايد: "هنديها شايد به امريکاييها بگويند: خوب، ما ميدانيم که نميتوانيم تاثيرگذارياي داشته باشيم که تاکنون داشته ايم، اما فيصله نهايي نبايد وضعيتي را حاکم سازد که پيش از سقوط طالبان حکمفرما بود".

شواهد نشان ميدهد که هندوستان در تلاش تعديل موقعيت خود در افغانستان است. اين کشور در حال تکميل کردن پروژههاي خود است بدون اين که ابتکار جديدي را اعلام کند.

يودي بهاسکار، رييس موسسه تحقيقاتي بحري هند (ماريتايم فونديشن) مستقر در دهلي جديد، ميگويد هندوستان نه در تلاش عقبکشيدن از افغانستان است و نه تعهدات خود با افغانستان را افزايش ميدهد.

بهاسکار افزود: "هنديها مثل گذشته ادامه ميدهند. چيزي که هنديها کوشش ميکنند انجام دهند، تحکيم دستآوردها است. همچنان اين کشور ميبيند که مسايل افغانستان در ماههاي آينده چگونه جريان مييابد".

ايران نيز شامل بازي است

دهلي جديد متمايل به ارتباطات ديپلوماتيک با ايران، ديگر بازيگر منطقهاي در افغانستان است که مخالف گروه سني مذهب طالبان ميباشد.

نيرو پاما راو، وزير دولت هندوستان در امور خارجه، در همين ماه گفت ايران و هندوستان "آرزو ندارند دورنمايي را ببينند که گروههاي افراطي يک بار ديگر بر مردم افغانستان فشار بياورند و و افغانستان را دو باره به عقب برگردانند تا به ميدان و پناهگاهي براي گروههاي تروريستي تبديل گردد".

يکي از پروژههاي جديد دهلي جديد که با موفقيت به انجام رسيده، پروژه اعمار سرک ولايت نيمروز است که افغانستان را به بندر چاهبهار ايران وصل ميسازد؛ مسيري که وابستگي افغانستان به راههاي ترانسپورتي پاکستان را کاهش ميدهد.

ايالات متحده امريکا نميخواهد هندوستان به ايران متمايل باشد، اما به باور تحليلگران، اين مساله ايالات متحده را ترغيب ميکند که در مورد دهلي جديد بيشتر فکر کند.

شانتي مريت دسوزا، کارشناس جنوب آسيا در دانشگاه ملي سنگاپور ميگويد: "تجديد روابط ايران و هندوستان، براي گوشهاي امريکاييها موسيقي نخواهد بود. به هر صورت، اين مساله واشنگتن را وادار خواهد کرد که در پاليسي خود در امور افغانستان-پاکستان تجديد نظر کند".

رويتر/ عارف فرهمند

ويراستار: رسول رحيم