نوروز، جشن آغاز سال جدید خورشیدی

بیش از سه هزار سال است که نوروز در حوزه فرهنگی ایران تاریخی به عنوان یک جشن قدیم تجلیل می‌شود. بعد از هر ۳۶۵ روز و شش ساعت که زمین به اطراف خورشید می‌چرخد و فصل بهار شروع می‌شود، نوروز تجلیل می‌شود. نوروز معمولاَ مصادف با ۲۰ یا ۲۱ ماه مارچ میلادی می‌شود.

نوروز ریشه در آیین زرتشتی دارد و با پندارهای زرتشتی مانند روشنایی، یادآوری و همسازی کیهانی ارتباط دارد. به این ترتیب، نوروز به مفهوم آغاز سال جدید شمسی و پیروزی نیکی بر بدی و عبور از تاریکی به روشنایی است.

شیوه نوشتن نوروز در زبان‌ها و رسم‌الخط‌های متفاوت فرق می‌کند. نام رسمی این جشن در سازمان علمی و فرهنگی ملل متحد نوروز (Nowruz) است. نوروز در چندین کشور مانند قزاقستان (در عکس) یا قرغیزستان جشن ملی است.

در تاجیکستان نوروز با برنامه‌های فرهنگی رنگارنگ تجلیل می‌شود. مردم این کشور در این روز لباس‌های رنگارنگ سنتی می‌پوشند. تاجیک‌ها مانند ایرانی‌ها تقریباً همه جشن‌های حوزه فرهنگی زبان فارسی مانند مهرگان، یلدا و تیرگان را تجلیل می‌کنند.

در آذربایجان نوروز از ۲۰ تا ۲۶ مارچ تجلیل می‌شود. پیش از نوروز، در شام آخرین چهارشنبه سال خورشیدی، مراسم سنتی «چهارشنبه سوری» برگزار می‌شود. چنانچه در این عکس دیده می‌شود، در باکو پایتخت آذربایجان کودکان در اطراف آتش می‌رقصند.

در مناطق کردنشین نوروز نه تنها آغاز سال جدید، بلکه نمادی از آزادی و مقاومت است. در مناطق کردنشین ایران، عراق‌، ترکیه و سوریه نوروز به گسترگی تجلیل می‌شود. زنان لباس‌های رنگارنگ سنتی می‌پوشند، در حلقه‌های بزرگ می‌رقصند و غالباَ هم پرچم‌های کردها را به اهتزاز درمی‌آورند.

نوروز مهم‌ترین جشن ایران است و دو هفته تمام ادامه دارد. سنت اصلی این جشن، هفت سین است، سفره‌ای با هفت چیز نمادین که با حرف س شروع می‌شوند: سیب،‌ سنجد، سماق، سیر، سرکه، سبزه و سمنک.

در برخی کشورها پیش از روز نوروز مردم خانه‌تکانی می‌کنند که نمادی از زدودن افکار منفی و شروعی تازه و مثبت است. به گونه مثال، چنانچه در این تصور دیده می‌شود، مردم پیش از نوروز فرش‌شویی می‌کنند.

پوشیدن لباس جدید در نوروز نیز یک رسم است. در روزهای پیش از نوروز معمولاَ بازارها مزدحم اند و مردم در تلاش خرید لباس یا میوه خشک اند. خصوصاً تلاش می‌شود کودکان در نوروز لباس جدید داشته باشند.

نوروز از سوی یونسکو به عنوان میراث غیرملموس بشریت ثبت شده است. در ملل متحد نیز از نوروز تجلیل می‌شود و در سال ۲۰۲۲ نمایندگی کشورهای افغانستان، ایران، ترکمنستان، هند، ازبکستان، آذربایجان، ترکمنستان، عراق، قرغیزستان، پاکستان، تاجیکستان، قزاقستان و ترکیه به صورت مشترک یک سفره هفت سین تهیه کردند. اما طالبان در افغانستان این جشن را «غیراسلامی» خوانده و منع کرده اند.