چالش‌های قانونی برنامه‌های پذیرش افغان‌ها در آلمان چیست؟
۱۴۰۴ شهریور ۱۶, یکشنبه
با ورود نخستین گروه افغان‌های دارای وعده پذیرش به آلمان، بحث بر سر چهار برنامه مختلف پذیرش این کشور دوباره مطرح شده است. اختلاف در مبانی حقوقی این برنامه‌ها تعیین می‌کند که چه کسانی به‌سرعت ویزا می‌گیرند و چه کسانی باید ماه‌ها در انتظار بمانند؛ مسئله‌ای که اکنون سرنوشت حدود دو هزار افغان در پاکستان را نامشخص کرده است.
صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید!
روز دوشنبه، برای نخستین بار پس از روی کار آمدن حکومت ائتلافی جدید آلمان، گروهی از افغان‌های در معرض تهدید طالبان که دارای پذیرش رسمی برای ورود به آلمان بودند، توانستند وارد این کشور شوند. این افراد ماه‌ها در پاکستان در انتظار ویزا بودند. با این حال، انتظار نمی‌رود که حدود ۲۰۰۰ پناهجوی افغان دیگر که با شرایط مشابه در پاکستان به‌سر می‌برند و با خطر اخراج مواجه‌اند، به‌زودی وارد آلمان شوند؛ زیرا چهار برنامه مختلف پذیرش آلمان برای افغان‌ها بر پایه مبانی حقوقی متفاوت عمل می‌کنند.
بر اساس اعلام وزارت داخله آلمان، در آغاز هفته جاری حدود ۲۰۰۰ افغان با پذیرش رسمی یا اعلامیه پذیرش از طریق برنامه‌های گوناگون در پاکستان حضور داشتند. از این میان، حدود ۲۲۰ نفر مربوط به «برنامه پذیرش نیروهای محلی»، حدود ۶۰ نفر از «فهرست حقوق‌بشر»، نزدیک به ۶۰۰ نفر از «برنامه موقت پذیرش» و حدود ۱۱۸۰ نفر از «برنامه پذیرش فدرال» هستند. همچنین در هفته‌های گذشته، حدود ۲۱۰ افغان از سوی حکومت پاکستان به افغانستان بازگردانده شده‌اند.
نخستین گروه ۴۷ نفره که اکنون وارد آلمان شده‌اند، همگی در برنامه پذیرش فدرال ثبت‌نام شده بودند؛ برنامه‌ای که از سال ۲۰۲۲ آغاز شده و مبنای حقوقی آن ماده ۲۳، بند ۲ قانون اقامت آلمان است. این گروه توانستند طی هفته‌های اخیر از طریق محاکم آلمان روند صدور ویزای خود را پیگیری و موفق به دریافت آن شوند.
یک سخنگوی وزارت خارجه آلمان روز دوشنبه (اول سپتمبر) در یک نشست خبری اعلام کرد که در حال حاضر ۸۵ پرونده فوری در محاکم در حال بررسی است. رسیدگی به این پرونده‌ها در محکمه اداری برلین انجام می‌شود و برخی پرونده‌ها به محکمه عالی اداری برلین-براندنبورگ ارجاع شده‌اند.
بر اساس تصمیم اخیر محکمه عالی اداری برلین-براندنبورگ در آلمان، تعیین‌کننده‌ترین عامل برای صدور ویزا، نوع برنامه پذیرش است؛ زیرا هر برنامه مبنای حقوقی متفاوتی دارد و همین امر بر روند صدور ویزا تأثیر می‌گذارد.
تفاوت در برنامه‌های پذیرش
در »برنامه پذیرش فدرال«، حکومت آلمان موظف است پس از اینکه یک فرد واجد شرایط دانسته می‌شود، طی مراحل آن را عملی کند. در این برنامه، اداره فدرال مهاجرت و پناهندگی آلمان (بامف) مستقیماً با متقاضیان تماس می‌گیرد و پذیرش رسمی به‌صورت کتبی ارسال می‌شود. با این حال، دریافت ویزا همچنان به تکمیل بررسی‌های امنیتی وابسته است.
اما وضعیت برای سه برنامه دیگر، از جمله «برنامه موقت پذیرش»، «برنامه پذیرش نیروهای محلی پیشین» و «فهرست حقوق‌بشر» متفاوت است. این برنامه‌ها بر اساس ماده ۲۲ قانون اقامت آلمان اجرا می‌شوند که از نظر حقوقی الزام‌آور نیست و به حکومت فدرال اختیار می‌دهد پذیرش را تنها برای حفاظت از «منافع سیاسی جمهوری فدرال آلمان» اعطا کند. در این موارد، برخلاف «برنامه پذیرش فدرال»، هیچ ارتباط مستقیم و رسمی میان اداره‌های دولتی و متقاضیان وجود ندارد و اغلب سازمان (جی آی زید) به‌عنوان واسطه در اطلاع‌رسانی عمل می‌کند.
مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب ما ببینید!
به همین دلیل، تعلیق موقت برخی پرونده‌ها در چارچوب این سه برنامه، از نظر حقوقی قانونی دانسته می‌شود و حکومت آلمان اختیار دارد پیش از صدور ویزا، ضرورت پذیرش را دوباره ارزیابی کند. با این حال، محکمه تأکید کرده است که پذیرش‌های قبلی لغو نشده‌اند بلکه تنها به‌طور موقت متوقف شده‌اند.
در حال حاضر، سرنوشت هزاران افغان باقی‌مانده در پاکستان به تصمیم‌های حقوقی و سیاسی آلمان وابسته است و مشخص نیست روند انتقال آن‌ها به این زودی انجام شود یا خیر.