بررسی حقوقی بخش علمی پارلمان آلمان از حمله اسرائيل به ایران
۱۴۰۴ تیر ۱۷, سه‌شنبه
ایران مدت‌هاست مظنون است که در تأسیسات هسته‌ای خود اورانیوم را به میزان بالا غنی‌سازی می‌کند تا بمب هسته‌ای بسازد. به گفته حکومت اسرائیل، رژیم ملاها در تهران در آستانه دستیابی به مواد کافی برای ساخت یک سلاح هسته‌ای بود.
به همین دلیل، اسرائیل عملیات نظامی «شیر برخاسته» را آغاز کرد: در ساعات اولیه صبح ۱۳ جون، نیروی هوایی اسرائیل تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار داد و در روزهای پس از آن فرماندهان نظامی ارشد، دانشمندان هسته‌ای ایران را کشت و شمار زیادی از غیرنظامیان نیز کشته شدند. از دید حکومت نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو، این اقدام برای دفاع از خود بود.
در ۲۲ جون، ایالات متحده نیز وارد این مناقشه شد: نیروهای امریکایی به فرمان رئیس‌جمهور دونالد ترامپ با سلاح‌های سنگرشکن به تأسیسات زیرزمینی هسته‌ای ایران حمله کردند.
با این حال، بسیاری از کارشناسان معتقدند که اقدامات اسرائیل و ایالات متحده امریکا علیه ایران از نظر حقوق بین‌الملل مورد تردید است. اکنون خدمات علمی پارلمان آلمان گزارشی درباره این موضوع تهیه کرده است که به دسترس خبرگزاری آلمان (دی پی ای) رسیده است. کارشناسان در برلین در این گزارش «شک‌های جدی» درباره مشروعیت حملات اسرائیل و ایالات متحده امریکا بر ایران ابراز کرده‌اند.
در گزارش ۵۴ صفحه‌ای که به سفارش اولریش تودن نماینده حزب چپ تهیه شده، آمده است که «اکثریت قاطع حقوق‌دانان بین‌المللی» معیارهای لازم برای وضعیت «دفاع از خود» طبق ماده ۵۱ منشور سازمان ملل متحد را تحقق یافته نمی‌دانند.
نظر اکثریت قاطع حقوق‌دانان بین‌المللی
به گفته این کارشناسان، اسرائیل باید ثابت می‌کرد که ایران نزدیک به ساخت سلاح هسته‌ای بوده است. خبرگزاری آلمان در گزارش‌اش نقل قول کرده است: «تولید مقدار کافی مواد هسته‌ای فعال در چارچوب برنامه هسته‌ای ایران، صرفاً یک گام ضروری میانی محسوب می‌شود.»
علاوه بر این، باید ثابت می‌شد که ایران قصد واقعی برای استفاده از چنین سلاحی علیه اسرائیل داشته است و عملیات نظامی «شیر برخاسته» آخرین فرصت واقعی برای جلوگیری از ساخت بمب هسته‌ای بوده است. در این گزارش آمده است که همه این موارد بر اساس نظر تقریباً یکپارچه حقوق‌دانان بین‌المللی به‌طور کافی انجام نشده است.
به گفته این محققان، اگرچه ممکن است اطلاعاتی در دست سرویس‌های امنیتی باشد که هنوز منتشر نشده‌اند و می‌توانند حقیقت را تغییر دهند، اما اکنون «اسرائیل موظف است اقدامات نظامی خود علیه ایران را به لحاظ حقوقی توجیه کند.»
شک درباره «داستان توجیهی» امریکا
ورود ایالات متحده امریکا به جنگ نیز به گفته کارشناسان پارلمان آلمان تنها در صورتی مشروع است که حملات اسرائیل به لحاظ حقوقی مجاز باشد، که در این باره «شک‌های جدی» وجود دارد. بنابراین، عملیات نظامی امریکا «برخلاف روایت توجیهی امریکا» نمی‌تواند بر اساس حق دفاع جمعی توجیه شود.
پس از آغاز عملیات نظامی اسرائیل، ایران نیز اهدافی در اسرائیل را با پهپادها و موشک‌ها هدف قرار داد. در این حملات مناطق مسکونی و حتی شفاخانه‌ها هدف قرار گرفتند. اینکه نیروهای ایران عمدی یا سهوی این مناطق را هدف قرار دادند مشخص نیست. در این ۱۲ روز مناقشه، در هر دو طرف غیرنظامیان زیادی جان خود را از دست دادند. در ۲۵ جون آتش‌بس برقرار شد که اسرائیل و ایران روی آن توافق کردند.
خدمات علمی پارلمان آلمان بنا به درخواست نمایندگان یا کمیسیون‌های پارلمانی گزارش‌های تخصصی تهیه می‌کند. این خدمات شامل هشت بخش تخصصی و یک بخش اروپایی است و وظیفه دارند با تخصص خود به کار پارلمان کمک کنند. به گفته سایت رسمی پارلمان، «این خدمات یک مرکز مهم معلوماتی برای پارلمان آلمان هستند که نمایندگان را در انجام وظایفشان حمایت می‌کند.»
در گزارش جدید که مربوط به سوم جولای است، نویسندگان هشدار می‌دهند که از حق دفاع مشروع نباید برای پیشبرد منافع امنیتی سوء استفاده شود. آن‌ها می‌گویند دلایل خوبی وجود دارد که قوانین بین‌المللی نباید بیش از حد تفسیر و تضعیف شوند، زیرا این امر می‌تواند ممنوعیت استفاده از خشونت را بی‌اثر کند. در اینجا منظور از قوانینی است که اگرچه خشونت را ممنوع می‌کنند، اما استثنائاتی مانند حق دفاع از خود را دارند.
سیاستمدار حزب چپ: سیلی‌ای به روی حکومت ائتلافی
اولریش تودن، سیاستمدار حزب چپ آلمان، می‌گوید که این گزارش گواهی بر غیرقانونی بودن حملات است. به همین دلیل به گفته او «این یک سیلی به حکومت آلمان نیز است.» او به خبرگزاری آلمان گفت: «تحمل و حتی حمایت حکومت آلمان از حملات اسرائیل و امریکا، نقض قانون بوده و به تضعیف بیشتر حقوق بین‌الملل کمک کرده است.»
حکومت آلمان تاکنون درباره قانونی بودن حملات اسرائیل و ایالات متحده امریکا به ایران موضع نگرفته است. اما فریدریش مرتس صدر اعظم آلمان با وضاحت از این عملیات‌ها حمایت کرده است.
وی پس از ورود امریکا به جنگ گفت: «برای ما و شخصاً برای من هیچ دلیلی وجود ندارد که اقدام اسرائیل در هفته گذشته و اقدامات امریکا در آخر هفته را نقد کنیم. این کار بدون ریسک نیست، اما ادامه وضع موجود نیز گزینه‌ای نبود.»