اخراج گسترده افغانها از ایران؛ «نمی‌دانیم کجا برویم»
۱۴۰۴ تیر ۱۰, سه‌شنبه
جاوید، باشنده اصلی ولایت بامیان، پنج روز پیش از ایران برگشت و حالا در شهر هرات بدون سرپناه به سر می‌برد. او از جمله مهاجرانی بود که سند موسوم به «برگه سرشماری» در ایران دارند و دارندگان این برگه باید تا ششم جولای ایران را ترک کنند.
او تلفونی به دویچه وله گفت: «همین گونه مانده ایم، نه خانه و نه روزگار. تصمیم گرفته نمی‌توانیم که اگر برویم کجا برویم، اگر [در هرات] بمانیم کجا بمانیم.»
بیشتر بخوانید: آی‌او‌ام: در یک ماه بیش از ۲۳۰ هزار افغان از ایران برگشتند
تصاویر نشر شده از برگشت مهاجران افغان از ایران در گذرگاه مرزی اسلام‌قلعه اوج بحران را نشان می‌دهد. زنان و کودکان در حالی که داشته‌های اندک شان را در بکس‌ها و خریطه‌ها بر دوش می‌کشند، در هوای بالای ۴۰ درجه سانتی‌گراد و در میان گرد و خاک وارد کشوری می‌شوند که غرق بحران‌های چندگانه است.
فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ و جمعیت هلال‌احمر که تیم‌هایش در محل حضور دارند، گفته است که خانواده‌ها هنگام عبور از مرز به آب و غذای مناسب دسترسی ندارند، تنها در زیر چادرها سایه می‌یابند و نشانه‌های سوء تغذیه در کودکان و اضطراب در مادران دیده می‌شود.
بلاتکلیفی و آینده مبهم
تیم‌های این فدراسیون به برگشت‌کنندگان کمک‌های غذایی و صحی فراهم می‌سازند و کلینیک‌های سیار آن روزانه تا ۵۰۰ تن را تداوی می‌کنند، اما قابلیت‌های رسیدگی به همه نیازمندان را ندارند.
الکساندر متیوو، رئیس منطقه آسیا-اقیانوسیه فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ که اخیراَ از مرز اسلام‌قلعه بازدید کرده، از عدم توجه جامعه بین‌المللی به این موضوع شکایت کرده است.
صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید!
براساس اعلامیه این فدراسیون، متیوو گفته است: «این افراد تنها ارقام نیستند. این‌ها مادران، پدران، کودکان و خانواده‌هایی اند که به کشوری برمی‌گردند که از قبل با مشکلات قابل توجهی مواجه است. این مهم است که با این افراد با کرامتی که شایسته شان است رفتار کنیم و از آن‌ها در ساختن مجدد زندگی شان حمایت نماییم.»
آمار این فدراسیون نشان می‌دهد که از شروع سال جاری میلادی بیش از ۸۰۰ هزار مهاجر افغان تنها از گذرگاه مرزی اسلام قلعه به افغانستان برگشته اند.
به گفته فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ وقتی این مهاجران از گذرگاه مرزی به شهر هرات انتقال داده می‌شوند، با بلاتکلیفی در مورد آینده خود مواجه می‌شوند. بسیاری این مهاجران به کشوری برمی‌گردند که به ندرت می‌شناسند و خانواده‌ها در یافتن خانه، تامین معیشت و فرصت‌های تعلیمی با مشکل مواجه می‌شوند.
جاوید عین سرنوشت را تجربه می‌کند. او که سال‌ها در ایران بوده، نمی‌داند اگر به ولایت زادگاهش بامیان برود، چه کاری می‌تواند انجام دهد. مردم این ولایت عمدتاَ از طریق زراعت امرار معیشت می‌کنند و کسی که زمین نداشته باشد، امکانات زیادی برای امرار معاش هم ندارد.
جاوید می‌گوید: «در سر مرز ۱۰ هزار افغانی برای فامیل هفت نفر ما داده شد.»
او با این ۱۰ هزار افغانی شاید بتواند چند روزی در هرات نان خشک تهیه کند، اما این که بعداَ چه می‌شود، خودش هم نمی‌داند: «حالا جز صبر خدا چیزی نداریم. نه کار است و نه گوش شنوایی.»
او شکایت می‌کند که نتوانسته اندک پولی از ایران با خود بیاورد: «نمی‌گذارند پول ایران را با خود بیاوریم. به صد بهانه پول را می‌گیرند. احترامی به زن، بچه و پیر ندارند، لت و کوب می‌کنند.»
افغانستان درگیر بحران و به پایان رسیدن صبر همسایه‌ها
آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد می‌گوید در سال جاری حداقل ۱،۲ میلیون افغان مجبور به بازگشت از ایران و پاکستان شده اند. دو کشور همسایه استدلال می‌کنند که در افغانستان امنیت حاکم شده است و افغانها باید به کشور خود برگردند. ایران استدلال کرده که توانایی رسیدگی به این تعداد بزرگ مهاجران افغان را ندارد.
هرچند اخراج افغانها از ایران از ماه‌ها قبل شدت گرفته بود، اما با توجه به گزارش‌هایی که افغانها نیز در میان بازداشت‌شدگان به ظن جاسوسی یا همکاری با اسرائيل قرار دارند، لحن مقام‌های این کشور و افکار عامه در مورد مهاجران شدیدتر شده است.
هفته گذشته رسانه‌های ایران گزارش دادند که به فرمانده انتظامی این کشور ابلاغ شده که «همه اتباع غیرمجاز باید ایران را ترک کنند» و «هر گونه منزل و ملکی که به افغانها اجاره داده شود، قولنامه آن باطل است و ملک مزبور نیز مهر و موم و مصادره می‌شود.»
مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب ما ببینید!
جاوید در مورد دشوار شدن شرایط برای افغانها در ایران می‌گوید: «از هر جایی که افغانها را می‌گرفتند رد مرز می‌کردند. در کوچه و خیابان هر لحظه ماموران ما را اذیت می‌کردند، گوشی ما را می‌گرفتند... این وضعیت ما را مجبور به برگشت کرد.»
اخراج گسترده مهاجران افغان از کشورهای همسایه پاکستان و ایران در زمانی صورت می‌گیرد که افغانستان یکی از بدترین بحران‌های بشری را تجربه می‌کند و به دلیل کنترول طالبان بر قدرت، در سطح بین‌المللی و از سیستم مالی بین‌المللی منزوی است.
کاهش توجهات به افغانستان و تقاضای پاسخ بین‌المللی
اندریکا راتواته، معاون فرستاده خاص دبیرکل ملل متحد در افغانستان و هماهنگ‌کننده امور بشردوستانه گفته است: «فرصت جلوگیری از یک فاجعه بشری تمام‌عیار به سرعت رو به پایان است. تامین بودجه فوری و قابل توجه حیاتی است تا از ادغام مجدد پایدار [عودت‌کنندگان] و جلوگیری از آوارگی مجدد از طریق راه‌های خطرناک مهاجرت اطمینان حاصل شود.»
اما بحران‌های بزرگ‌تر در جهان، مانند جنگ‌ها در اوکرایین و خاورمیانه، و همچنین کاهش کمک‌های بشردوستانه کشورهای ثروتمند به خصوص ایالات متحده امریکا، جوامع آسیب‌پذیر مانند عودت‌کنندگان افغانستان را به باد فراموشی سپرده است.
الکساندر متیوو، رئیس منطقه آسیا-اقیانوسیه فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ گفته است: «این موضوع توجهی را که سزاوار آن است دریافت نکرده است... با توجه به افزایش روزانه تعداد برگشت‌کنندگان که در آینده نزدیک باز هم بیشتر خواهد شد، این زمان حیاتی برای جامعه بین‌المللی است که برای حمایت از این خانواده‌ها متحد شوند.»