آیا به رسمیت‌شناسی حکومت طالبان توسط مسکو آغاز یک روند است؟
۱۴۰۴ تیر ۱۳, جمعه
حکومت طالبان روز پنج شنبه شاید مهم‌ترین دست‌آورد دیپلماتیک خود در چهار سال اخیر را تجربه کرد. روسیه، یکی از مهم‌ترین قدرت‌های جهانی، به عنوان نخسیتن کشور حکومت این گروه را به رسمیت شناخت.
هرچند اداره طالبان با چندین کشور همسایه و منطقه مناسبات نزدیک دیپلماتیک دارد و برخی کشورها مانند روسیه سفیر معرفی شده از سوی طالبان را نیز پذیرفته اند، اما به صورت رسمی غیر از روسیه هیچ کشوری تا حالا این گام را برنداشته است.
چنانچه امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه طالبان گفته است، اداره این گروه انتظار دارد که این تصمیم «جرئت‌مندانه» روسیه آغاز روند به رسمیت‌شناسی باشد.
کشورهای دیگر از روسیه پیروی می‌کنند؟
استقبال چین از این اقدام روسیه این گمانه‌زنی را تقویت کرده است که ممکن برخی کشورهایی که از قبل مناسبات نزدیک با طالبان دارند، از این تصمیم روسیه پیروی کنند.
صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید!
ملک ستیز، تحلیلگر و کارشناس روابط بین‌الملل در صفحه ایکس نوشته است: «پوتین با این کار مسیر را برای دولت‌های آسیای مرکزی، قفقاز و خاورمیانه باز کرد.» او افزوده است: «طالبان روزی خواهند رفت ولی این کار روسیه هرگز فراموش مردم افغانستان نخواهد شد.»
فیض الله جلال، استاد پیشین دانشگاه کابل نیز چنین برداشتی دارد. او به دویچه وله گفت با توجه به پیشینه روابط برخی کشورهای منطقه این احتمال وجود دارد که اداره طالبان توسط کشورهایی مانند چین، ایران، پاکستان، هند، ازبکستان، ترکمنستان و قزاقستان به رسمیت شناخته شود.
برخی ابراز نگرانی کرده اند که اگر پراکندگی نیروهای سیاسی مخالف طالبان ادامه یابد، روند به رسمیت‌شناسی طالبان سرعت می‌گیرد. رحمت الله نبیل، رئیس پیشین امنیت ملی افغانستان و از مخالفان سیاسی طالبان، در صفحه ایکس خود نوشته است: «به زودی حتی کوچکترین و منزوی‌ترین کشورها نیز طالبان را به رسمیت خواهند شناخت و ما همچنان سرگرم مناظره در شبکه‌های اجتماعی و جلسات بی‌ثمر باقی خواهیم ماند.»
آغاز روند بیرون شدن طالبان از انزوای بین‌المللی؟
اداره طالبان به خاطر سیاست‌های سرکوب‌کننده خود و نقض گسترده حقوق بشر، به خصوص حقوق زنان و دختران، از سوی کشورهای غربی مورد انتقاد قرار دارد. افغانستان زیر کنترول طالبان از نظام مالی بین‌المللی محروم است و تحریم‌ها بر طالبان منجر به توقف کمک‌ها به این کشور شده است.
اما از آنجایی که روسیه خودش تحت تحریم‌های غرب است، کارشناسان به این باور نیستند که این اقدام روسیه به تنهایی نقش بارزی در بیرون شدن طالبان از انزوای بین‌المللی داشته باشد.
علی احمد جلالی، وزیر داخله پیشین افغانستان و استاد در دانشگاه دفاع ملی واشنگتن در صفحه ایکس‌اش نوشته است: «این اقدام تاثیر منطقه‌ای محدود خواهد داشت، زیرا اداره طالبان توسط بازیگران اصلی جهانی و هیچ نهاد بین‌المللی مانند ملل متحد به رسمیت شناخته نشده است.»
برخی تحلیلگران می گویند روسیه به دلیل جنگ اوکرایین توانایی حمایت مالی از طالبان را ندارد. داکتر رنگین دادفر اسپنتا که در نظام پیشین به حیث وزیر خارجه و مشاور امنیت ملی کار کرده بود، در صفحه ایکس‌اش نوشت: «روسیه نه توانایی مالی دارد و نه هم سیاسی که طالبان را کنترول کند.»
علایق امنیتی یا رقابت‌های روسیه و غرب؟
سوال این است که روسیه چه هدفی را از به رسمیت‌شناسی حکومت طالبان دنبال می‌کند؟
عزیز احمد بارز، تحلیلگر روابط بین‌الملل به دویچه‌وله گفت: «بیم آن می‌رود که کابل به میدان رقابت‌های اطلاعاتی میان سازمان‌های استخباراتی روسیه، چین و غرب تبدیل شود.»
روسیه زمانی این تصمیم را می‌گیرد که به دلیل جنگ در اوکرایین در تنش شدید با غرب قرار دارد. به باور بارز، روسیه تلاش دارد تا «از بحران در کابل همچون ابزاری برای مانور اطلاعاتی و فشار بر جبهه غرب به ویژه پرونده جنگ اوکرایین استفاده کند.»
بارز می‌گوید: «این آغاز فصل تازه رقابت‌های استخباراتی میان مسکو و غرب خواهد بود. شناسایی دولتی که فاقد مشروعیت داخلی، انتخابات آزاد و پایبندی به ارزش‌های جهانی حکومت‌داری است، به درستی ماجراجویی پوتین محسوب می‌شود.»
مسکو گفته است که برعلاوه تقویت همکاری‌های اقتصادی، به طالبان در مبارزه با تروریسم کمک می‌کند. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور، در سال گذشته حتی از طالبان به عنوان «متحدی در جنگ علیه تروریسم» یاد کرد.
مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب ما ببینید!
مقامات روسیه و همچنین کشورهای آسیای میانه همواره در مورد حضور گروه‌های تروریستی در افغانستان زیر کنترول طالبان مانند شاخه خراسان داعش ابراز نگرانی کرده اند.
علی احمد جلالی به این باور است که تصمیم روسیه برای به رسمیت شناسی حکومت طالبان به هدف کاهش تهدید امنیتی از افغانستان به ویژه تهدید گروه داعش انجام گرفته شده است.
روسیه در سال ۲۰۲۴ شاهد یک حمله بزرگ داعش خراسان بر یک سالن کنسرت در حومه مسکو بود که بیش از ۱۳۰ کشته به جا گذاشت.
فیض‌الله جلال، استاد پیشین دانشگاه کابل نیز به دویچه وله گفت که روس‌ها نگران سرازیر شدن جنگجویان داعش از سوریه به افغانستان و نفوذ به کشورهای آسیای مرکزی است، به همین دلیل «روس‌ها بسیار نگران هستند و برای به رسمیت شناختن طالبان پیشقدم شدند.»
در دوره نخست حاکمیت طالبان بین سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ تنها سه کشور پاکستان، عربستان سعودی و امارات متحده عربی اداره این گروه را به رسمیت شناخته بود.