آیا یگانه کارگاه کاشی سازی در افغانستان مسدود خواهد شد؟
۱۴۰۱ آبان ۴, چهارشنبه
این کارگاه کاشی‌سازی سنتی در افغانستان در راستای تولید کاشی‌های آبده‌های تاریخی فعالیت دارد. مسئولان آن می‌گویند کمبود بودجه، عدم کمک نهادهای بین المللی و پایین بودن معاش کارمندان این کارگاه، از چالش‌های عمده سد راه این صنعت تاریخی در افغانستان است.
بیشتر بناهای تاریخی افغانستان از جمله مسجد جامع بزرگ شهر هرات با کاشی‌های همین کارگاه‌های کاشی‌سازی که طرح و دیزاین آن از مکتب هنری هرات است، تزئین شده است.
یکی از ویژگی‌های کارگاه کاشی‌سازی سنتی هرات، این است که تمام مراحل ساخت کاشی با دست انجام می‌شود.
امید نیکنام یکتن ازمسئولان کارگاه کاشی‌سازی در ولایت هرات می‌گوید در جریان ماه‌های اخیر از مجموع ۱۶ تن از کارمندان این کارگاه تنها ۱۱ تن آنان برای تداوم کار حضور دارند، اما متباقی از این حرفه دست کشیده و به کارهای شاقه روی آوردند.
وی به دویچه وله می‌گوید: «متاسفانه طالبان از سوی جامعه جهانی به رسمیت شناخته نشدند و از سوی دیگر مشکلات اقتصادی باعث شده تا صنعت کاشی‌سازی در افغانستان با چالش روبرو شود. کارمندان این کارگاه ۶ هزار افغانی معاش دارند و این پول در قبال بلند رفتن قیمت مواد خوراکی بسیار ناچیز است.»
وی همچنان گفت اکثریت آبده‌های تاریخی در افغانستان نیاز به ترمیم و تزئین کاشی دارند. به باور او در صورتیکه این وضعیت همچنان ادامه یابد، این صنعت برای همیشه از فعالیت باز خواهد ماند و ضربه بزرگی بر وضعیت حفظ آبده‌های تاریخی وارد خواهد شد.
مرتبط: ترکیه در صدد رشد صنعت کاشی برای مرمت آبده های تاریخی در هرات
با این حال نادرشاه یکتن از کارمندان کارگاه کاشی‌سازی در ولایت هرات به دویچه وله گفت به دلیل فقر و مشکلات اقتصادی مجبور شده تا از حرفه دوازده ساله‌اش دست بکشد.
وی اظهارداشت: «من ۵۵۰۰ افغانی معاش داشتم، اما این پول تکافوی خرج ۶ عضو فامیلم را نمی،کرد و ناچار شدم به حرفه کارگری در شهرک صنعتی هرات روی بیاورم. حالا روزانه ۳۰۰ افغانی معاش دارم و تا اندازه‌ای با این پول گذاره ام می‌شود. اگر وضعیت این صنعت بهبود یابد با عشق و علاقه سر وظیفه‌ام بر خواهم گشت.»
نادر می‌گوید قبل از تحولات سیاسی اخیر نهادهای مختلف و تجار ملی با بخش کارگاه کاشی‌سازی همکاری می‌کردند، اما حالا این کمک‌ها قطع شده است.
با این حال کارشناسان امور فرهنگی در افغانستان به این باورند که وزارت اطلاعات و فرهنگ و نهادهای مربوطه باید در راستای حفظ و رشد صنعت کاشی‌سازی، تدابیر لازم را اتخاذ نماید. در غیر آن، به عقیده این کارشناسان، این صنعت به زودی با خطر رکود قطعی مواجه خواهد شد.
محمد صدیق میر کارشناس امور فرهنگی می گوید: «بسیاری از آبده‌های تاریخی در افغانستان که در دوره تیموریان ساخته شده، به تولیدات کارگاه کاشی‌سازی سنتی سخت نیازمند هستند. در حال حاضر به دلیل تولید پایین این کارگاه، کاشی کافی برای مرمت این بناها وجود ندارد.»
اما مسئولان ریاست اطلاعات و فرهنگ طالبان در هرات می‌گویند که از مقام‌ها در مرکز خواسته اند که در بخش افزایش حقوق و امتیازات افراد شاغل در کارگاه کاشی‌سازی سنتی اقدام کنند.
نعیم الحق حقانی رئیس اطلاعات و فرهنگ طالبان در ولایت هرات کمبود بودجه را یکی از عوامل عمده مشکلات پیش روی صنعت کاشی‌سازی عنوان کرد.
«او گفت: «ما به منظور جذب شاگردان جوان و بلند بردن معاش کارمندان کارگاه کاشی‌سازی در هرات با مسئولان وزارت اطلاعات و فرهنگ چندین مرتبه صحبت نمودیم. اما به دلیل مشکلات بزرگ‌تری که در مرکز با آن مواجه هستیم، توجه به این وضعیت نیاز به زمان دارد.»
گفته می‌شود از مجموع ۸۰ تن از استادان و شاگردان در کارگاه کاشی‌سازی سنتی هرات، تنها ۱۱ تن آنان باقی مانده اند. بیم آن وجود دارد که این صنعت به یاد فراموشی سپرده شود؛ چرا که شمار افرادی که در این حرفه تخصص دارند، کم است.